Sprawa dotyczyła spółki, która złożyła wniosek o unieważnienie NIP. Twierdziła, że niesłusznie nadano jej dwa takie numery.

Spółka prowadzi na terytorium Polski działalność gospodarczą poprzez położony tu oddział. Organy podatkowe uznały, że powinien on posługiwać się własnym NIP – jako podmiot odrębny pod względem podatkowym.

Wniosek spółki o unieważnienie NIP spotkał się jednak z odmową wszczęcia postępowania przez naczelnika urzędu skarbowego. Naczelnik stwierdził, że zgodnie z art. 8c ust. 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 237 ze zm.) NIP może zostać unieważniony wyłącznie z urzędu, a nie na wniosek podatnika. Co więcej – podkreślił – do unieważnienia może dojść wyłącznie w przypadkach, które zostały wprost wymienione w tym przepisie (np. gdy NIP nadano na podstawie fałszywych danych).

Unieważnienie NIP z urzędu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 791/23) oddalił skargę spółki. Zgodził się z fiskusem, że zgodnie z art. 8c ust. 2 ustawy o NIP postępowanie o unieważnienie NIP wszczyna się wyłącznie z urzędu.

Przywołał również art. 165a par. 1 ordynacji podatkowej, zgodnie z którym organ podatkowy odmawia wszczęcia postępowania, jeśli z przepisów prawa wynika, że postępowanie to nie może być prowadzone. Sąd uznał, że takim przepisem jest właśnie art. 8c ust. 2 ustawy o NIP.

Unieważnienie NIP także na wniosek strony

Spółka wygrała w NSA. Sąd kasacyjny uznał, że WSA dokonał błędnej wykładni art. 8c ust. 2 ustawy. - Z treści tego przepisu nie wynika wprost, że niedopuszczalne jest unieważnienie NIP na wniosek podatnika – uzasadniła wyrok sędzia Jolanta Sokołowska.

Za uzasadnione uznała więc sięgnięcie do innej regulacji - art. 8d ust. 1 ustawy. Wynika z niego, że w zakresie nieuregulowanym m.in. w art. 8c do postępowań w sprawie unieważnienia NIP stosuje się odpowiednio przepisy działu IV ordynacji podatkowej. W dziale tym znajduje się z art. 165 par. 1, zgodnie z którym postępowanie może zostać wszczęte na żądanie strony. Jak podkreśliła sędzia Sokołowska, żaden przepis ustawy o NIP nie wyłącza stosowania tego przepisu.

- Rolą art. 8c ust. 2 ustawy o NIP jest mobilizowanie organów do czuwania nad tym, aby nieważny NIP nie funkcjonował w obrocie prawnym i gospodarczym. Prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że nie stoi on na przeszkodzie unieważnieniu NIP na wniosek strony – podsumowała sędzia Sokołowska.

Wyrok NSA z 12 sierpnia 2025 r., sygn. akt III FSK 498/24