Jutro wchodzą w życie zmiany dotyczące kas fiskalnych i akcyzy

Nowa grupa z obowiązkami

Zgodnie z rozporządzeniem z 17 grudnia 2024 r. od jutra bezwzględnym obowiązkiem stosowania kas fiskalnych (tj. niezależnie od wysokości obrotu) zostaną objęci przedsiębiorcy, którzy sprzedają:

- wyroby klasyfikowane do CN 2404 i 8543 40, czyli m.in.: papierosy elektroniczne i produkty zawierające tytoń, tytoń odtworzony, nikotynę lub namiastki tytoniu albo nikotyny, przeznaczone do wdychania bez spalania, a także wyroby z konopi (rodzaj: cannabis) klasyfikowane do CN 1211, przeznaczone do palenia lub do wdychania bez spalania,

- wyroby zawierające w swoim składzie alkohol etylowy o objętościowej mocy powyżej 50 proc. objętości, nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi, w tym rozpuszczalniki, płyny odkażające, rozcieńczalniki farb, płyny do odmrażania,

- węgiel, brykiet i podobne paliwa stałe wytwarzane z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczone do celów opałowych.

Kopalnie z kasą

Nie ma natomiast pewności co do sposobu ewidencjonowania obrotu na kasie fiskalnej przez kopalnie. O wątpliwościach w tym zakresie pisał na naszych łamach Wojciech Zajączkowski w artykule „Sprzedaż węgla ciągle z kasą fiskalną” (DGP nr 115/2025). Wskazywał on, że przedsiębiorstwa górnicze, w tym kopalnie, w dużej części są i będą nadal zobligowane do ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, mimo że ustawodawca nie przewidział obowiązku ewidencjonowania sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych ani wystawiania faktur na ich rzecz. W rozporządzeniu zabrakło bowiem jednoznacznej regulacji zwalniającej te podmioty z obowiązku fiskalizacji usług świadczonych przez nie na rzecz osób fizycznych.

Podobne wątpliwości są w sprawie usług parkingowych i usług dotyczących maszyn vendingowych. Zasadniczo od 1 kwietnia 2026 r. kas fiskalnych muszą używać wszyscy, którzy świadczą usługi parkingowe. Z tą samą datą będą musiały zostać zainstalowane kasy w biletomatach (z wyłączeniem urządzeń sprzedających bilety na przejazdy transportem publicznym). Natomiast w automatach vendingowych mają one zacząć funkcjonować dopiero od 1 kwietnia 2027 r.

Jak podkreśla Dominika Kasińska, associate w kancelarii Tomczykowski Tomczykowska, przepisy rozporządzenia zostały tak skonstruowanie, że nie ma pewności, czy część przedsiębiorców nie powinna zacząć stosować kas fiskalnych wcześniej. Ekspertka wyjaśnia problem na przykładzie usług parkingowych.

- Z literalnej wykładni przepisów rozporządzenia wynika, że przedsiębiorcy świadczący takie usługi, a niekorzystający ze zwolnień z par. 2 i 3 rozporządzenia, powinni zainstalować kasy od 1 lipca 2025 r. – tłumaczy ekspertka.

Natomiast zgodnie z par. 8 ust. 4 pkt 1 w przypadku podatników, którzy od 1 stycznia 2025 r. do 31 marca 2027 r. kontynuują lub rozpoczynają dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż wymienione w ust. 3, przy użyciu urządzeń, o których mowa w par. 4 ust. 1 pkt 1 lit. w lub pkt 2 lit. o (m.in. automaty wydające bilety), dostawa tych towarów i świadczenie tych usług są zwolnione z obowiązku prowadzenia ewidencji do 31 marca 2027 r.

- Oznacza to, że jeśli usługi parkingowe są świadczone przy użyciu automatów wydających bilety, to termin fiskalizacji jest przesunięty na 1 kwietnia 2027 r., a jeśli nie – to obowiązuje data 1 lipca 2025 r. – wyjaśnia Dominika Kasińska.

Z drugiej strony mamy też par. 8 ust. 2 pkt 1. Mówi on, że w przypadku podatników korzystających ze zwolnień wymienionych w par. 2 i par. 3, którzy w okresie od 1 stycznia 2025 r. do 31 marca 2026 r. kontynuują lub rozpoczynają świadczenie usług przewidzianych w par. 4 ust. 1 pkt 2 lit. n (usługi parkingu), świadczenie tych usług nie wyłącza korzystania ze zwolnień do 31 marca 2026 r.

- Stąd wątpliwości, których nie rozwiewają nawet eksperci z infolinii Krajowej Informacji Skarbowej – podkreśla ekspertka.

Nowe rozporządzenia

Dwa nowe rozporządzenia w sprawie kas fiskalnych nie zawierają rewolucyjnych zmian. W większości powielają one dotychczasowe przepisy.

Przykładowo w rozporządzeniu dotyczącym kas rejestrujących mających postać oprogramowania z trzech do pięciu dni wydłużono czas na powiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o utracie kasy fiskalnej. Na pozór drobna, chociaż dość znacząca zmiana pojawiła się w par. 15 rozporządzenia. Podatnik po uruchomieniu trybu fiskalnego jest obowiązany zapewnić stałe połączenie umożliwiające automatyczne lub na żądanie przesyłanie danych między kasą a Centralnym Repozytorium Kas. W porównaniu do dotychczasowych przepisów dodano, że podatnik musi zapewnić „stałe” połączenie.

Miliony z akcyzy, których nie będzie

1 lipca w życie wejdą również zmiany w ustawie o podatku akcyzowym, a kolejnych doczekamy się już miesiąc później, od początku sierpnia. Zmiany wprowadzi nowelizacja z 20 lutego br. (Dz.U. z 2025 r. poz. 340).

Autorzy projektu uzasadniali, że celem zmian jest zmniejszenie atrakcyjności coraz bardziej popularnych zamienników tradycyjnych wyrobów tytoniowych. Opodatkowanie części z nich oraz podwyższenie obowiązujących już stawek daniny dla innych produktów ma podwyższyć ich ceny, a to przełoży się na wybory zdrowotne młodego pokolenia – przekonywali parlamentarzyści głosujący za nowelizacją. Na zmianach miał zarobić też budżet (4,7 mld zł w ciągu następnej dekady). Niewykluczone jednak, że wpływy będą znacząco mniejsze (patrz ramka).

Opodatkowanymi wyrobami akcyzowymi staną się urządzenia do waporyzacji i zestawy części do urządzeń do waporyzacji. Stawka podatku będzie wynosiła 40 zł od sztuki pojedynczego urządzenia lub zestawu. Opodatkowanymi urządzeniami do waporyzacji są „wielorazowe papierosy elektroniczne, podgrzewacze i urządzenia wielofunkcyjne”. Z kolei zestawy części do nich zostały zdefiniowane jako „komplet części, który może służyć do wytworzenia urządzenia do waporyzacji poprzez złożenie lub połączenie części wchodzących w skład tego kompletu”.

Pomysł opodatkowania zestawów pojawił się na zaawansowanym etapie prac legislacyjnych. Ma to zapobiegać unikaniu opodatkowania poprzez sprzedaż urządzeń do waporyzacji „na części”. Nowy art. 2 pkt 34f ustawy o podatku akcyzowym wzbudził jednak ogromną krytykę wśród ekspertów. Szymon Parulski, doradca podatkowy z kancelarii Parulski i Wspólnicy oraz ekspert BCC, zwracał uwagę na całą listę wątpliwości w tekście „E-palenie może stać się bardzo drogim hobby" na gazetaprawna.pl 20 stycznia br. Pytania budzi m.in. stawka podatku w sytuacji, gdy jedno urządzenie do waporyzacji zostałoby rozmontowane na trzy zestawy części. Każdy z nich byłby opodatkowany stawką 40 zł (a więc łącznie 120 zł) czy też projektowana stawka 40 zł od całego urządzenia musiałaby zostać podzielona na trzy? – pytał ekspert. Podobne wątpliwości zgłaszali również przedstawiciele branży. Odpowiedzi nadal nie ma, a przepisy wejdą w życie jutro.

Jednorazowe e-papierosy

Kolejna zmiana, która zacznie obowiązywać od 1 lipca, to sankcyjne opodatkowanie płynu do jednorazowych papierosów elektronicznych. Do zwykłej stawki podatku (obecnie 0,96 zł od 1 mililitra płynu) doliczane ma być każdorazowo 40 zł. W ten sposób ustawodawca chciał uderzyć w ogromny rynek, który według szacunków specjalistycznych instytutów nawet w 60 proc. mógł być opanowany przez sprzedawców z szarej strefy. Zakładano, że tylko w 2026 r. budżet uzyska w ten sposób 280 mln zł z tytułu akcyzy i 64 mln zł z tytułu VAT.

Jednak potem rządzący zmienili zdanie. Zakładanych wpływów z sankcyjnego opodatkowania jednorazowych e-papierosów raczej nie zobaczymy (patrz ramka).

Podatnicy, którzy chcą nadal sprzedawać urządzenia do waporyzacji, mają dziś ostatni dzień na rejestrację w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych. Sprzedawcy jednorazowych papierosów elektronicznych muszą też pamiętać, że banderole, którymi opatrzyli płyn znajdujący się w takim urządzeniu, zachowują ważność do końca sierpnia.

Saszetki i inne wyroby nikotynowe

Kolejnych zmian doczekamy się już od początku sierpnia. Opodatkowane zostaną saszetki nikotynowe oraz inne wyroby nikotynowe. Saszetki zdefiniowano jako „wyroby niezawierające tytoniu, lecz zawierające nikotynę lub jej związki lub pochodne, zmieszane lub niezmieszane z włóknami roślinnymi lub innymi dodatkami, znajdujące się w porcjowanych saszetkach lub w równoważnej postaci, które mogą być używane doustnie do wchłaniania nikotyny lub jej związków lub pochodnych przez organizm ludzki”.

Z kolei inne wyroby nikotynowe zostały zdefiniowane jako „wyroby zawierające nikotynę lub jej związki lub pochodne, które mogą być używane do wchłaniania nikotyny lub jej związków lub pochodnych przez organizm ludzki, inne niż wyroby tytoniowe, susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych, wyroby nowatorskie i saszetki nikotynowe, z wyłączeniem wyrobów wykorzystywanych wyłącznie w celach medycznych”. Stawka podatku od saszetek i innych wyrobów nikotynowych będzie rosła co roku zgodnie z wprowadzoną jeszcze w 2021 r. „mapą akcyzową podwyżek stawek akcyzy”.

To oznacza, że w 2025 r. stawka podatku dla nich wyniesie 150 zł od 1 kg, rok później 200 zł od 1 kg, a w 2027 r. wyniesie docelowe 250 zł od 1 kg. Wpływy tylko z tytułu opodatkowania saszetek nikotynowych miałyby wynieść w 2026 r. ok. 16 mln zł z tytułu akcyzy (z VAT ok. 19,7 mln zł), natomiast w 2027 r. ok. 90 mln zł z tytułu akcyzy (z VAT ok. 110,7 mln zł). Nowe wyroby akcyzowe będą musiały być oznaczane banderolami, a ich produkcja powinna się odbywać zasadniczo w składzie podatkowym.

Więcej wyrobów nowatorskich

Od 1 sierpnia br. poszerzona zostanie też definicja opodatkowanych wyrobów nowatorskich (art. 2 pkt 36 ustawy o podatku akcyzowym). Obecnie w składzie takiego wyrobu musi znajdować się tytoń. Już za miesiąc opodatkowane zostaną również wyroby beztytoniowe, zarówno te zawierające nikotynę, jak i bez nikotyny. Chodzi o wyroby, w których rolę tytoniu pełnią inne surowce, takie jak herbata, konopie siewne, czerwonokrzew (rooibos) itp.

Stawka podatku dla nowych wyrobów nowatorskich będzie taka sama jak dla dotychczasowych, a więc będzie to 565,52 zł od każdego kilograma i 32,05 proc. średniej detalicznej ważonej ceny sprzedaży tytoniu do palenia. W 2026 r. ten pierwszy wskaźnik wzrośnie do 678,82 zł od kilograma, a w 2027 r. wyniesie docelowe 780,41 zł od każdego kilograma.

RAMKA

Rząd zmienia zdanie

Dlaczego zakładanych wpływów z podatku akcyzowego może nie być? Wszystko z uwagi na opublikowany 11 czerwca br. projekt nowelizacji przepisów prozdrowotnych (numer UD213 w rządowym wykazie prac legislacyjnych). Zakłada on m.in. wprowadzenie kategorycznego zakazu sprzedaży jednorazowych e-papierosów i aromatycznych saszetek nikotynowych (woreczków nikotynowych). Za złamanie zakazu grozić może grzywna w wysokości nawet 200 tys. zł (lub kara ograniczenia wolności).

Nowe przepisy miałyby wejść w życie sześć miesięcy po ich ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Zasadniczo byłby to więc rok 2026. To, jak przyznają projektodawcy, spowoduje, że wpływy podatkowe będą dużo niższe niż te, które zakładano w nowelizacji z lutego br. Z tytułu sankcyjnego opodatkowania płynu do jednorazowych e-papierosów wyniosą one zero, bo wyrób taki będzie zakazany. W przypadku zakazu sprzedaży aromatycznych saszetek nikotynowych projektodawcy mają nadzieję, że ograniczy on ich konsumpcję w podobny sposób jak obowiązujący już zakaz sprzedaży papierosów aromatyzowanych. W latach 2026–2027 zmniejszyłoby to wpływy o ok. 12 mln zł.

[koniec ramki]