rozwiń ›

Zabrakło bowiem regulacji umożliwiającej im zastosowanie zwolnienia z obowiązku stosowania kas fiskalnych. W moim przekonaniu wyłączenie z bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania na podstawie rozporządzenia ministra finansów jest niewystarczające do uzyskania takiego skutku. Przy czym przepisy mogą zostać szybko poprawione przez Ministerstwo Finansów nawet z mocą wsteczną.

Problem dotyczy również sprzedaży przy użyciu urządzeń vendingowych, o czym napiszemy wkrótce.

Zmiany w prawie

Mowa o obowiązującym od 1 stycznia 2025 r. rozporządzeniu z 17 grudnia 2024 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. z 2024 r. poz. 1902, dalej: rozporządzenie). Zasadniczo weszło ono w życie od tej daty, wprowadza jednak kilka terminów, od których będą obowiązywały kolejne przepisy. Najbliższym jest 1 lipca 2025 r.

Tego dnia wejdą również w życie dwa nowe rozporządzenia dotyczące kas rejestrujących: w sprawie kas rejestrujących oraz w sprawie kas rejestrujących mających postać oprogramowania. Ich projekty są w toku konsultacji publicznych.

Sprzedaż bezwzględnie z użyciem kasy

Rozporządzenie z 17 grudnia 2024 r. wprowadza bezwzględny obowiązek ewidencjonowania sprzedaży wybranych towarów i usług. Dotyczy to m.in.:

  • wyrobów przeznaczonych do palenia lub do wdychania bez spalania,
  • rozpuszczalników, płynów odkażających, rozcieńczalników farb, płynów do odmrażania,
  • węgla, brykietów wytwarzanych z węgla, przeznaczonych do celów opałowych.

Obowiązek ich ewidencjonowania od 1 lipca 2025 r. przy zastosowaniu kas rejestrujących będzie co do zasady niezależny od:

  • statusu podatnika (czy podatnik jest zarejestrowany, czy prowadzi działalność nierejestrowaną),
  • możliwości stosowania zwolnienia podmiotowego dla kas rejestrujących (do 20 tys. zł),
  • możliwości stosowania zwolnienia przedmiotowego wynikającego z załącznika do rozporządzenia (np. sprzedaż wysyłkowa).

Są wyjątki

Minister finansów wprowadził w tym zakresie pewne wyjątki umożliwiające odstąpienie od obowiązkowej fiskalizacji. Należy zatem wyjaśnić, co one oznaczają – czy automatyczną możliwość zwolnienia wymienionych towarów z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących? Czy może raczej mają one tylko potencjalny charakter, a w rzeczywistości nie będą miały zastosowania?

Sprzedaż węgla, brykietów i innych

W odniesieniu do sprzedaży węgla, brykietów i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych minister wprowadził kilka wyłączeń w par. 4 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 rozporządzenia.

Wyjątki wymienione w par. 4 ust. 2 dotyczą:

  • wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość (WSTO) rozliczanej w procedurze szczególnej – poz. 53 załącznika do rozporządzenia, oraz
  • dostawy dokonywanej przez podatnika, który korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 113a ustawy o VAT (transakcje dokonywane przez podatnika zwolnionego podmiotowo posiadającego siedzibę w innym państwie członkowskim UE niż terytorium kraju) – poz. 57 załącznika.

Natomiast wyłączenia wskazane w par. 4 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia dotyczą sprzedaży:

  • z poz. 54 załącznika do rozporządzenia, czyli sprzedaży na odległość towarów importowanych, rozliczanej w procedurze szczególnej,
  • ww. towarów dokonywanej przez przedsiębiorstwo górnicze, w tym kopalnię, jeżeli dostawa ta w całości została udokumentowana fakturą, a także
  • wskazanej w poz. 56 załącznika do rozporządzenia, czyli dotyczącej wy łącznie węgla kamiennego, dokonywanej przez gminy, jeżeli dostawa ta w całości jest udokumentowana fakturą.

Na rzecz konsumentów i rolników ryczałtowych

W obecnym stanie prawnym interesująca jest sytuacja przedsiębiorstw górniczych, w tym kopalni, które dokonują sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Do 30 czerwca 2025 r. mogą one korzystać, na podstawie par. 8 ust. 1 rozporządzenia, ze zwolnień normowanych w:

  • par. 2, tj. zwolnień przedmiotowych wskazanych w załączniku do rozporządzenia oraz
  • par. 3, tj. zwolnień podmiotowych oraz przedmiotowo-podmiotowych.

Mogą z nich korzystać niezależnie od tego, czy w 2024 r. rozpoczęły taką sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, kontynuują taką sprzedaż z 2024 r., czy ją rozpoczynają w 2025 r.

Nie korzystają ze zwolnień...

Większość tych podatników nie korzysta jednak ze zwolnień przewidzianych w par. 2 i 3 rozporządzenia – ze względu na rozmiar prowadzonej działalności oraz ich specyfikę. Z tego powodu już teraz, w okresie styczeń–czerwiec 2025 r., muszą oni ewidencjonować sprzedaż przy zastosowaniu kasy rejestrującej niezależnie od tego, czy wystawią fakturę, która w całości będzie dokumentowała sprzedaż węgla, brykietów i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych.

...i nie będą korzystać

Co więcej, od 1 lipca 2025 r., pomimo zmiany przepisów, przedsiębiorstwa górnicze, w tym kopalnie, będą również co do zasady zobowiązane do ewidencjonowania takiej sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej bez względu na to, czy udokumentują ją fakturą, czy jej nie wystawią.

Przyczyna tkwi w par. 4 ust. 3 pkt 1 lit. c rozporządzenia. Z przepisu tego wynika, że bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania nie stosuje się do sprzedaży węgla kamiennego i podobnych paliw do celów opałowych dokonywanej przez przedsiębiorstwo górnicze, jeżeli dostawa ta w całości została udokumentowana fakturą. Nie określa on zakresu zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji, lecz umożliwia podatnikowi skorzystanie ze zwolnień wynikających z par. 2 i 3 rozporządzenia.

W świetle wskazanego wyżej par. 8 ust. 1 rozporządzenia podatnicy dokonujący dostaw węgla kamiennego i podobnych paliw do celów opałowych mogą korzystać ze zwolnień wynikających z par. 2 i 3 rozporządzenia jedynie do końca czerwca 2025 r. Od 1 lipca 2025 r. muszą ewidencjonować taką sprzedaż (za wyjątkiem sprzedaży węgla kamiennego przez gminy).

Wyłączenie z bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania, wynikające z par. 4 ust. 3 pkt 1 lit. c rozporządzenia, a dotyczące kopalń, nie stanowi odrębnego tytułu do zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji i nie oznacza równocześnie, że podatnik przy sprzedaży węgla czy podobnych paliw jest zwolniony z obowiązku ewidencjonowania tej sprzedaży w kasie rejestrującej. Regulacja ta – par. 4 ust. 3 pkt 1 lit. c – wskazuje jedynie na brak bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej przy równoczesnym spełnieniu wskazanego tam warunku – wystawieniu faktury na całość transakcji. W konsekwencji umożliwia ona podatnikowi zastosowanie potencjalnego zwolnienia zawartego w rozporządzeniu.

Samo wystawienie faktury przez kopalnię nie uprawnia tego podmiotu do odstąpienia od wystawienia paragonu. Odstąpienie takie musi znaleźć podstawę normatywną. Bez wątpienia nie jest nią par. 4 ust. 3 pkt 1 lit. c rozporządzenia. Takiej szczególnej podstawy prawnej nie ma, za wyjątkiem zwolnień podmiotowych oraz przedmiotowo-podmiotowych zawartych w par. 3 rozporządzenia, a także zwolnień wynikających z załącznika do rozporządzenia: poz. 39 (sprzedaż dokonywana na rzecz pracowników) oraz poz. 41 (sprzedaż wysyłkowa).

Wniosek: przedsiębiorstwa górnicze, w tym kopalnie, w dużej części są i będą nadal zobligowane do ewidencjonowania tej sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, pomimo braku bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych oraz wystawiania faktur na ich rzecz. W rozporządzeniu zabrakło bowiem regulacji umożliwiającej tym podmiotom zastosowanie zwolnienia do nich bezpośrednio skierowanego. Wyłączenie z bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania na podstawie par. 4 ust. 3 pkt 1 lit. c) rozporządzenia jest niewystarczające do uzyskania takiego skutku.

Gminy zwolnione

Odmiennie przedstawia się sytuacja prawna gmin, które mogą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w poz. 56 załącznika do rozporządzenia, sprzedając węgiel kamienny nabyty z przeznaczeniem do sprzedaży dla gospodarstw domowych w ramach zakupu preferencyjnego w rozumieniu ustawy z 27 października 2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 114) i niesprzedany do 31 lipca 2023 r. oraz wystawiając fakturę. ©℗