Zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT może mieć miejsce tylko wtedy, gdy nabycie towaru poprzedzające jego dostawę było opodatkowane, a podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Podtrzymał tym samym swoje stanowisko wyrażone wcześniej w wyroku z 30 listopada 2017 r. (sygn. akt I FSK 307/16).

Zakup inwestycyjny a VAT

Chodziło o spółkę, która głównie zajmuje się świadczeniem usług finansowych zwolnionych z VAT. W 2016 r. kupiła ona 24 niezabudowane działki. Sprzedały je osoby nieprowadzące działalności gospodarczej, więc transakcja była bez VAT.

Po zakupie spółka nie ponosiła nakładów na ulepszenie tych działek, nie wybudowała na nich żadnych budynków ani budowli. Nie występowała także o pozwolenie na budowę lub o zmianę planu zagospodarowania przestrzennego czy jakiekolwiek inne zezwolenie, nie podłączała mediów, nie robiła żadnych projektów architektonicznych ani wizualizacyjnych.

Nie planowała też robić tego w przyszłości. Działki nigdy nie były przedmiotem najmu ani dzierżawy.

Spółka liczyła na to, że ich wartość wzrośnie, dzięki czemu uda jej się w przyszłości sprzedać je z zyskiem. Ich zakup traktowała więc jako lokatę zysku osiągniętego ze świadczenia usług finansowych zwolnionych z VAT.

Uważała, że gdy sprzeda te działki, skorzysta ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Argumentowała, że:

  • przy nabyciu działek nie przysługiwało jej prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (zakup był objęty podatkiem od czynności cywilnoprawnych),nie prowadziła na ich terenie żadnej działalności, a ich zakup miał na celu jedynie ulokowanie nadwyżki kapitału z działalności zwolnionej z VAT,nabycie działek w celu odsprzedaży w przyszłości było czynnością jednorazową,
  • sprzedaż działek nie będzie mieścić się w zakresie podstawowego przedmiotu jej działalności.

Kiedy zwolnienie, kiedy 23 proc. VAT

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 20 lutego 2020 r. (sygn. 0114-KDIP4-1.4012.34.2019.2.AM) stwierdził, że skoro spółka kupiła działki od osób fizycznych nieprowadzących działalności i transakcja ta w ogóle nie podlegała VAT, to przy dalszej sprzedaży tych nieruchomości nie znajdzie zastosowania zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT.

Dyrektor KIS wyjaśnił, że niezabudowane działki, dla których:

– obowiązuje całkowity zakaz zabudowy, nie będą terenami budowlanymi, a zatem ich sprzedaż będzie zwolniona z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT,

– w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przewidziano możliwość zabudowy będą terenami budowlanymi w myśl art. 2 pkt 33 tej samej ustawy, dlatego ich sprzedaż będzie opodatkowana według stawki 23 proc. VAT.

Fiskus ma rację

Tego samego zdania były sądy obu instancji. WSA w Warszawie (III SA/Wa 883/20) podzielił pogląd dyrektora KIS, że w tej sprawie nie znajdzie zastosowania zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, bo nie było podatku naliczonego przy zakupie działek. Spółka kupiła je od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, co oznacza, że transakcja w ogóle nie podlegała VAT.

Nie można więc uznać, że spółce nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony. A jest to – jak podkreślił sąd – warunek konieczny, żeby mogło mieć zastosowanie zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 2.

Tak samo orzekł NSA. Uzasadniając wyrok, sędzia Marek Kołaczek wyjaśnił, że zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 przysługuje tylko wtedy, gdy podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku na skutek ograniczeń i zakazów przewidzianych przepisami dyrektywy VAT lub samej ustawy o VAT.

– Nie ma ono zastosowania, gdy brak odliczenia podatku w poprzedniej fazie obrotu wynika z tego, że dana czynność w ogóle nie podlegała opodatkowaniu – podsumował sędzia Kołaczek. ©℗

orzecznictwo

Podstawa prawna

Wyrok NSA z 7 lutego 2025 r., sygn. akt I FSK 1566/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia