Subskrybuj nas na Youtube
Chodzi o nowelizację (Dz.U. z 2024 r. poz. 1721), która od 1 stycznia 2025 r. nie tylko wprowadzi możliwość stosowania przez małe firmy zwolnienia z VAT w innych krajach unijnych, lecz także zmieni reguły dotyczące stosowania procedury VAT marża.
Od Nowego Roku procedura ta będzie możliwa tylko wtedy, gdy do importu lub nabycia dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków nie będzie zastosowana obniżona stawka VAT. Problem polega na tym, że w tym wypadku mamy do czynienia z preferencyjną stawką podatku w wysokości 8 proc.
W odpowiedzi na pytanie DGP Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że Polska mogłaby utrzymać dla tych towarów procedurę VAT marża, ale tylko pod warunkiem, że wprowadziłaby podstawową stawkę podatku na ich import. A tego nie rozważano – wyjaśnił resort.
Szkodliwa zmiana
Chodzi o uchylenie możliwości stosowania procedury VAT marża w odniesieniu do dostaw:
- dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków, gdy podatnik osobiście zaimportował te towary albo
- w przypadku dostawy dzieł sztuki przez ich twórców lub prawnych następców do podatnika niekorzystającego z tej procedury.
Nowe przepisy wykluczą więc tę procedurę przy sprzedaży kolekcjonerskich przedmiotów kupowanych od osób fizycznych, w tym monet.
– W praktyce oznacza to koniec rentowności dla większości handlarzy w Polsce – komentuje Andrzej Strojny, analityk Warsaw Enterprise Institute. Jego zdaniem uderzy to nie tylko w przedsiębiorców, ale przede wszystkim w Polaków traktujących przedmioty kolekcjonerskie, antyki i monety jako formę oszczędzania.
– Jak to przy podwyżkach podatków bywa, największe koszty ponosi ostatecznie konsument. To smutny widok, gdy w obliczu inflacji, rosnącego długu publicznego i niepewności gospodarczej rząd zamierza uderzyć w jedno z niewielu narzędzi, które pozwala Polakom zabezpieczyć majątek – komentuje Andrzej Strojny.
Na problem zwrócił również uwagę Związek Przedsiębiorców i Pracodawców. Na swojej stronie internetowej pisze o ryzyku, iż inwestorzy, chcąc uniknąć nadmiernie wysokich opłat, zaczną nabywać monety poza oficjalnymi kanałami. Skutkiem tego będzie wzrost liczby nieopodatkowanych transakcji – przestrzega ZPP.
Zdaniem tej organizacji ustawodawca, ograniczając możliwość zastosowania procedury VAT marża dla importowanych dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków, wyszedł poza ramy dyrektywy VAT. Wprowadził surowsze regulacje, niż wymaga tego prawo unijne. ZPP podkreśla, że dyrektywa VAT pozostawia państwom członkowskim swobodę uregulowania, w jaki sposób i w jakim zakresie powinien być stosowany wspomniany mechanizm.
Taki wymóg UE
To prawda – przyznaje Ministerstwo Finansów, ale jednocześnie zaraz podkreśla, że dyrektywa umożliwia stosowanie tej procedury przy sprzedaży dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków pod warunkiem, że nie zastosowano obniżonej stawki przy imporcie.
Dlatego Polska, aby utrzymać procedurę VAT marży dla przedmiotów kolekcjonerskich zaimportowanych przez podatnika, musiałaby wprowadzić podstawową stawkę na ich import. A takiej zmiany nie rozważano – wyjaśnił resort w odpowiedzi na pytanie redakcji (patrz: cała odpowiedź w ramce).
Podkreślił, że Polska musiała wprowadzić zmiany dotyczące korzystania z procedury VAT marża, bo państwa członkowskie muszą wdrożyć te zasady od 1 stycznia 2025 r.
Jego skutki
Co ta zmiana oznacza w praktyce, tłumaczy na przykładzie Katarzyna Trzaska-Matusiak, doradca podatkowy i menedżer w zespole VAT MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy:
Przykład
Podatnik prowadzący działalność w zakresie obrotu dziełami sztuki sprowadził z zagranicy dzieło sztuki (obraz), za które zapłacił 10 tys. zł. Przy imporcie zastosował preferencyjną stawkę VAT w wysokości 8 proc. W związku z tym koszt zakupu obrazu wynosi 10 800 zł, w tym 800 zł to VAT (10 tys. zł x 8 proc. VAT).
Podatnik sprzedał następnie to dzieło sztuki za 12 tys. zł (wartość brutto). Stawka VAT na sprzedaż dzieł sztuki wynosi 23 proc.
Obecnie (do 31 grudnia 2024 r.) do takiej transakcji stosuje się procedurę VAT marża. W takiej sytuacji VAT naliczony przy imporcie (800 zł) nie podlega odliczeniu. Ponieważ cena sprzedaży obrazu brutto to 12 tys. zł, to VAT należny od marży (23 proc.) oblicza się w następujący sposób:
– marża: 12 tys. zł (cena sprzedaży brutto) – 10 800 zł (koszt zakupu brutto) = 1200 zł
– podstawa opodatkowania = 975,61 zł (1200 zł : 1,23),
– VAT od marży = 224 zł (975,61 zł × 23 proc.).
W sumie podatnik ponosi dziś ciężar VAT w wysokości 1024 zł (800 zł przy imporcie, bez możliwości odliczenia, i 224 zł z tytułu VAT marża).
Od 1 stycznia 2025 r. nie będzie już można w takiej transakcji zastosować procedury VAT marża. W związku z tym podatnik:
– co do zasady powinien móc odliczyć VAT zapłacony przy imporcie wynoszący 800 zł (8 proc.),
– naliczy 23 proc. VAT od pełnej ceny brutto, tj. od 12 tys. zł, co wyniesie: 2 760 zł (12 tys. zł x 23 proc.).
– zapłaci VAT w wysokości 1960 zł (2760 zł – 800 zł).
– Jak widać, zmiana przepisów spowoduje istotny wzrost obciążenia podatkowego – potwierdza Katarzyna Trzaska-Matusiak. Zwraca uwagę na to, że w podanym przykładzie wskutek opodatkowania sprzedaży dzieła sztuki na zasadach ogólnych (tj. bez procedury VAT marża) podatek do zapłaty wzrasta o 1736 zł (1960 zł – 224 zł).
– To istotnie zmniejsza opłacalność transakcji w obrocie dziełami sztuki – podsumowuje ekspertka.©℗
Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 6 grudnia 2024 r. na pytanie DGP
Dyrektywa Rady (UE) 2022/542 z 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej, zwanej dalej „dyrektywą 2022/542”, wprowadziła m.in. zmiany w zakresie procedury marży dotyczącej dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków (art. 1 pkt 20 dyrektywy 2022/542). Z brzmienia tego przepisu wynika, że o ile nie zastosowano stawki obniżonej do dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków dostarczonych podatnikowi pośrednikowi lub zaimportowanych przez podatnika pośrednika, państwa członkowskie przyznają podatnikom pośrednikom prawo wyboru stosowania procedury marży w odniesieniu do następujących transakcji:
- dostaw dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków osobiście zaimportowanych przez podatnika-pośrednika;
- dostaw dzieł sztuki dostarczonych podatnikowi pośrednikowi przez ich twórców lub ich następców prawnych;
- dostaw dzieł sztuki dostarczonych podatnikowi pośrednikowi przez podatnika innego niż podatnikb pośrednik.
Obecnie wdrażane przepisy krajowe są jedynie konsekwencją przyjętej w 2022 r. dyrektywy. Regulacje te państwa członkowskie obowiązane są stosować od 1 stycznia 2025 r. Zmiana ta jest obligatoryjna, nie pozostawia państwom członkowskim swobody w jej implementacji do porządku krajowego danego państwa członkowskiego.
Zatem procedura marży będzie możliwa do zastosowania, jeżeli do importu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków zaimportowanych przez podatnika pośrednika nie była zastosowana stawka obniżona.
Przepisy dotyczące procedury marży zostały zaimplementowane w art. 1 pkt 16 lit. c ustawy z 8 listopada 2024 r. Od 1 stycznia 2025 r. podatnik, który dokonał importu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków w Polsce, nie będzie mógł, zgodnie z nowymi regulacjami, zastosować procedury marży, ponieważ import dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków podlega opodatkowaniu obniżoną stawką VAT.
Jeżeli Polska chciałaby utrzymać możliwość stosowania procedury marży m.in. dla przedmiotów kolekcjonerskich w postaci monet ze srebra zaimportowanych osobiście przez podatnika, to musiałaby wprowadzić stawkę podstawową na import przedmiotów kolekcjonerskich. Stawka obniżona na import dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków obowiązuje od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Nie rozważano zmiany stawki w tym zakresie.
Regulacje podlegają harmonizacji w całej Unii Europejskiej.
