Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Zgodnie z czwartkową uchwałą Sądu Najwyższego (sygn. akt III CZP 34/16) komornik, określając wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego, nie może podwyższyć opłaty egzekucyjnej o stawkę podatku od towarów i usług. Zdaniem SN wysokość opłat, o których mowa w art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 790 ze zm.), jest ściśle ustalona, a ich górne granice nie mogą być zwiększane.
To oznacza, że podatek VAT komornicy powinni obliczać metodą „w stu”, według której podstawą opodatkowania jest wysokość opłaty pomniejszona o 23 proc. VAT.
/>
Komornicy są zaskoczeni tym stanowiskiem, w doktrynie dominował bowiem pogląd, że to stawki określone w ustawie stanowią podstawę opodatkowania.
SN mówi, jak naliczać VAT...
Sąd wziął pod uwagę, że takie rozstrzygnięcie nie jest korzystne dla komorników, ale jednak stwierdził, że rozwiązanie przeciwne (przyjęcie za podstawę opodatkowania stawki ustawowej) będzie z kolei niekorzystne dla dłużników. Jednocześnie SN zastrzegł, że wypowiada się tylko w zakresie zadanego pytania prawnego i uchwała nie przesądza, czy podatek jest należny ani czy ubiegłoroczna interpretacja ministra finansów, która nakłada na komorników obowiązek odprowadzania VAT od opłat, jest prawidłowa.
Chodzi o interpretację ogólną ministra z 9 czerwca 2015 r. (nr PT1.050.1.2015.LJU.19), którą zmienił on swoje poprzednie stanowisko z 30 lipca 2004 r. (nr PP10-812-802/04/MR/1556PP). Wynikało z niego, że komornicy nie muszą płacić tej daniny. Inspiracją do wydania nowej interpretacji stało się orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, w tym wyrok z 26 marca 2015 r. w sprawie Macikowski (sygn. C-499/13) oraz wcześ- niejsze orzeczenia z 21 maja 2008 r. w sprawie C-456/07 Karol Mihal przeciwko Danovy Urad Kosice V. i z 26 marca 1987 r. w sprawie 235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Holandii. Z orzecznictwa TSUE wynika, że egzekucja majątku dłużnika na zlecenie sądu to opodatkowana działalność gospodarcza.
Komornicy nie zgadzają się jednak z nową wykładnią ministra i dlatego występują o interpretacje indywidualne, które następnie skarżą do sądów. W ubiegłym tygodniu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił 11 niekorzystnych interpretacji indywidualnych, w których organy podatkowe stwierdziły, że komornicy muszą płacić VAT (np. sygn. akt I SA/Łd 338/16). Niespełna miesiąc temu, w precedensowym wyroku, niekorzystną interpretację uchylił też WSA w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 309/16).
...a WSA, czy należy to w ogóle robić
Sędziowie WSA w Łodzi w ustnym uzasadnieniu wyroków potwierdzili, że status komorników ukształtowany przepisami ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 790 ze zm.) wskazuje, że nie wykonują oni samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Ma tu również zastosowanie wyłączenie z podatku obejmujące czynności wykonywane przez organy władzy publicznej (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT). Uzasadniając swoje stanowisko, łódzki WSA zwrócił uwagę m.in. na to, że komornicy podlegają ścisłemu nadzorowi (bo są organem podporządkowanym jurysdykcyjnie i organizacyjnie), są wyposażeni we władztwo oraz działają w oparciu o prawo publiczne, a nie prywatne. Jednocześnie nie mają statusu przedsiębiorcy, nie wykonują wolnego zawodu, natomiast działają w imieniu państwa i pobierają opłaty stanowiące świadczenia publicznoprawne. Ponadto za wyłączeniem komornika z systemu VAT przemawia okoliczność, że za jego działania odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi również Skarb Państwa – orzekł WSA.
Sąd uznał, że o tym, czy komornik jest podatnikiem VAT, powinna decydować jego pozycja prawna wyznaczona przede wszystkim w prawodawstwie krajowym. Dlatego powoływanie się przez ministra finansów na orzeczenia TSUE, które zapadły na gruncie odmiennych od polskich rozwiązań prawnych obowiązujących w Holandii i na Słowacji, nie jest wystarczającą podstawą do objęcia VAT komorników działających w Polsce.
Wyroki są jednak nieprawomocne, a Ministerstwo Finansów nie zamierza zmieniać niekorzystnego stanowiska i z całą pewnością się od nich odwoła. Sprawę przesądzi dopiero orzecznictwo NSA, które określi prawnopodatkowy status komorników. Chyba że wcześniej Ministerstwo Sprawiedliwości opracuje nowelizację ustawy o kosztach egzekucyjnych, w której jednoznacznie przesądzi, czy opłaty te zawierają VAT, czy też trzeba go do nich doliczać.
Komornik to nie VAT-owiec
Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kancelaria Adwokacko-Podatkowa „Poltax”
Status komornika ukształtowany przepisami ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wskazuje wyraźnie, że nie wykonuje on samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Jego działania charakteryzuje bowiem element zależności i podporządkowania, a jednocześnie ma wobec niego zastosowanie wyłączenie z podatku obejmujące czynności wykonywane przez organy władzy publicznej. WSA w pełni zasadnie odwołał się w tym względzie do utrwalonej linii orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego oraz orzecznictwa TSUE, uznając, że komornik jest podmiotem prawa publicznego, wykonującym czynności organu władzy, a brak opodatkowania wykonywanych przez niego czynności nie prowadzi do zakłócenia konkurencji. To, że komornik wykonuje powierzone mu czynności na własny rachunek, wskazuje wyłącznie na pewien stopień samodzielności finansowej i organizacyjnej, nie oznacza natomiast, że wykonuje on niezależną działalność gospodarczą.
Pilnie potrzebna zmiana przepisów
Rafał Fronczek, prezes Krajowej Rady Komorniczej
Obliczenie podstawy opodatkowania „w stu” narusza zasady konstrukcyjne VAT, albowiem przerzuca na komornika koszt tego podatku. VAT jest podatkiem obciążającym konsumpcję, wobec czego jego koszt powinien ponieść konsument usługi świadczonej przez komornika – a więc dłużnik lub wierzyciel. Jeżeli okaże się, że VAT ma się zawierać w opłacie egzekucyjnej, będzie to oznaczać spadek przychodów komorników o blisko 20 proc., a to spowoduje, że znaczna część kancelarii upadnie, co doprowadzi do zapaści egzekucji sądowej. W szczególności dotyczyć to będzie tych kancelarii, które powstały w ostatnich dwóch latach. Niewątpliwie w kwestii opodatkowania czynności komorników VAT konieczna jest pilna zmiana przepisów i jednoznaczne określenie przez ustawodawcę, czy komornik obowiązany jest uiszczać ten podatek, a jeżeli tak, to na jakich zasadach. Trudno bowiem sobie wyobrazić, że komornik ma odprowadzać daninę w postaci VAT ze środków przeznaczonych na finansowanie egzekucji.
