Subskrybuj nas na Youtube
Firma współpracuje ze stałymi dostawcami, którzy wymagają płatności gotówkowych za dostarczane towary/usługi lub oferują bardzo krótkie terminy płatności. Czy opłaca się jej zastosować faktoring odwrotny? Na czym on polega i jak zaksięgować operacje z nim związane?
Jednym z typów faktoringu jest faktoring odwrotny (odwrócony, dłużny, zobowiązaniowy).
Co to jest
Faktoring odwrotny polega na refinansowaniu przez faktora (instytucję faktoringową) zobowiązań handlowych faktoranta (dłużnika) powstałych w efekcie dokonywanych przez niego zakupów towarów i usług z odroczonym terminem płatności (na kredyt kupiecki). Faktor spłaca zobowiązania faktoranta (dłużnika) zaciągnięte wobec sprzedawcy towarów i usług na podstawie przedłożonych przez niego faktur, stając się tym samym jego nowym wierzycielem. Nabywca towarów i usług (faktorant) spłaca z kolei zobowiązania na rzecz faktora, zamiast sprzedawcy. [schemat 1]
Adresatami faktoringu odwrotnego (faktorantami) są – w przeciwieństwie do faktoringu klasycznego, który jest adresowany do jednostek dokonujących sprzedaży z odroczonym terminem płatności – podmioty dokonujące zakupów z krótkim terminem płatności. O ile jednak charakter obu rodzajów faktoringu jest odmienny, o tyle z punktu widzenia faktoranta pełnią one zbliżoną funkcję, sprowadzającą się do zapewnienia finansowania jego działalności. Przy czym w przypadku faktoringu odwrotnego odbywa się to poprzez późniejszą zapłatę za nabyte towary lub usługi, natomiast w przypadku faktoringu klasycznego – w drodze wcześniejszego otrzymania zapłaty za sprzedane towary lub usługi.
Umowa faktoringu odwrotnego zawierana jest między faktorantem (dłużnikiem – nabywcą towarów i usług) a faktorem. Sprzedawca towarów i usług podpisuje jedynie oświadczenie, w którym akceptuje warunki płatności, w tym cenę z tytułu wcześniejszego uzyskania środków finansowych (tzw. skonto kasowe lub upust za płatność). Z prawnego punktu widzenia umowa taka opiera się na przepisach regulujących instytucję wstąpienia w prawa wierzyciela (art. 518 kodeksu cywilnego). Analiza kondycji finansowej faktoranta stanowi podstawę do określenia globalnej kwoty limitu, w ramach której faktor będzie dokonywał spłaty jego zobowiązań wobec wskazanych przez niego sprzedawców. Z punktu widzenia umowy faktoringu odwrotnego kluczowe są postanowienia w zakresie terminu, w którym faktor spłaca zobowiązania faktoranta wobec sprzedawcy. Wyróżnia się dwa warianty:
● faktor spłaca zobowiązania faktoranta (nabywcy) w terminie płatności określonym w fakturach zakupowych lub umowie handlowej zawartej między faktorantem a sprzedawcą (mówimy wtedy o faktoringu odwrotnym wymagalnościowym), [schemat 2]
● faktor spłaca zobowiązania faktoranta (nabywcy) w przyspieszonym terminie płatności, tj. w terminie krótszym niż wynikający z faktur/umowy zawartej między faktorantem a sprzedawcą (mamy wówczas do czynienia z faktoringiem odwrotnym dyskontowym). [schemat 3]
Koszty faktoringu odwrotnego ponosi co do zasady faktorant (nabywca towarów i usług), chociaż może częściowo partycypować w nich również sprzedawca (gdy zobowiązuje się do udzielenia skonta z tytułu wcześniejszej płatności). Mogą one obejmować:
● prowizję przygotowawczą za rozpatrzenie wniosku faktoringowego, za przyznanie, odnowienie lub zwiększenie limitu faktoringowego (im wyższy limit, tym niższa prowizja),
● opłatę z tytułu niewykorzystania przyznanego limitu,
● prowizję z tytułu wypłaty środków sprzedawcy (od wykupionej wierzytelności), której poziom jest uwarunkowany długością terminu płatności (im krótszy termin, tym niższa prowizja),
● odsetki od udzielonego finansowania według ustalonej w umowie faktoringowej stawki, powiększonej o marżę,
● odsetki z tytułu opóźnienia w spłacie przez faktoranta wykupionych przez faktora wierzytelności,
● opłatę z tytułu zmiany warunków umowy faktoringowej,
● opłatę administracyjną stanowiącą wynagrodzenie faktora za ewidencjonowanie i rozliczanie operacji księgowych,
● opłatę za monit informujący o aktualnym stanie zadłużenia faktoranta.
W księgach faktoranta...
Ujęcie w księgach rachunkowych faktoranta (nabywcy – dłużnika) zmiany wierzyciela dokonuje się pod datą otrzymania od faktora pisemnej informacji o wykupieniu zobowiązania handlowego i wstąpieniu przez niego w prawa dotychczasowego wierzyciela (sprzedawcy):
1. Zmiana wierzyciela (zapis pod datą zaciągnięcia zobowiązania z tytułu faktoringu odwrotnego)
● Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” lub konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne sprzedawcy)
● Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z faktorem)
2. Otrzymanie od faktora faktury z tytułu wynagrodzenia za usługę faktoringową
a) wartość brutto
● Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”
● Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z faktorem)
b) VAT podlegający odliczeniu
● Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
● Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”
c) wartość netto
● Wn konto 75-1 „Koszty finansowe” (koszty finansowania zewnętrznego) albo konto 04 „Inwestycje w nieruchomości i prawa” lub konto 01 „Środki trwałe”, lub konto 08 „Środki trwałe w budowie”, lub konto 02 „Wartości niematerialne i prawne” (gdy pobierane przez faktora prowizje, odsetki i inne opłaty dotyczą finansowania zobowiązań z tytułu zakupu/budowy środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych; ich wartość odnoszona jest wówczas na zwiększenie wartości początkowej tych aktywów)
● Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”
3. Uregulowanie zobowiązania wobec faktora (w terminie określonym w umowie faktoringowej)
● Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z faktorem)
● Ma konto 13 „Rachunki bankowe”
Dla niektórych faktorantów korzystanie z faktoringu odwrotnego może być bezkosztowe. Dzieje się tak w sytuacji, gdy sprzedawca otrzymuje od faktora zapłatę przed upływem terminu płatności, a nabywca (faktorant) w zamian za przyspieszoną płatność wynegocjuje lepsze warunki zakupu towarów (usług). Wynegocjowany rabat może całkowicie pokryć wydatki związane z obsługą faktoringu (wynagrodzenie faktora), a nawet przynieść zysk.
...i faktora
Operacje związane z wykupem przez faktora zobowiązań handlowych faktoranta oraz spłatą przez nabywcę długu wobec faktora powinny zostać zaewidencjonowane w księgach faktora, zapisem:
1. Wykup zobowiązań handlowych faktoranta
a) w terminie płatności określonym w fakturach zakupowych lub umowie handlowej zawartej między faktorantem a sprzedawcą
● Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze sprzedawcą faktoranta)
● Ma konto 13 „Rachunki bankowe”
b) przed upływem terminu płatności określonym w fakturach zakupowych lub umowie handlowej zawartej między faktorantem a sprzedawcą
● Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze sprzedawcą faktoranta) (wartość nominalna zobowiązania wynikająca z faktury handlowej przedstawionej przez faktoranta)
● Ma konto 13 „Rachunki bankowe” (wartość nominalna zobowiązania pomniejszona o skonto przyznane przez sprzedawcę z tytułu wcześniejszej spłaty przez faktora zobowiązań faktoranta)
● Ma konto 75-0 „Przychody finansowe” (wartość skonta)
2. Wystawienie na rzecz faktoranta faktury z tytułu wynagrodzenia za usługę faktoringową
● Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z faktorantem)
● Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
● Ma konto 75-0 „Przychody finansowe”
3. Otrzymanie należności od faktoranta
● Wn konto 13 „Rachunki bankowe”
● Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z faktorantem).
Kwota, jaką otrzymuje faktor od nabywcy z tytułu faktoringu odwrotnego, obejmuje wartość zobowiązań handlowych faktoranta oraz wynagrodzenie faktora. Może ona być również pomniejszona o skonto przyznane przez sprzedawcę z tytułu wcześniejszej płatności.
Ewidencja u sprzedawcy
Z kolei sprzedawca powinien ująć w swoich księgach wykup wierzytelności przez faktora w ramach faktoringu odwrotnego, zapisem:
– spłata przez faktora zobowiązania faktoranta w terminie płatności
● Wn konto 13 „Rachunki bankowe”
● Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”
– spłata przez faktora zobowiązania faktoranta przed upływem terminu płatności
● Wn konto 13 „Rachunki bankowe”
● Wn konto 75-1 „Koszty finansowe” (skonto z tytułu wcześniejszej płatności)
● Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”.
Faktoring odwrotny umożliwia sprzedawcy (dotychczasowemu wierzycielowi) odzyskanie środków zamrożonych w wierzytelnościach handlowych w terminie lub przed terminem ich zapadalności. Równocześnie pozwala odbiorcy towarów i usług (faktorantowi) wydłużyć terminy płatności za nabywane dobra, dzięki możliwości spłaty długu bezpośrednio na rzecz faktora (nowego wierzyciela), który wstępuje w prawa uprzednio zaspokojonego przez siebie dotychczasowego wierzyciela. Sprzedawca unika w ten sposób powstania należności przeterminowanych i spornych, a w konsekwencji dodatkowych kosztów związanych z ich windykacją. Zachowuje ponadto płynność finansową (zdolność do terminowego regulowania bieżących zobowiązań). Z kolei nabywca towarów i usług zyskuje dodatkowe źródło finansowania w formie kredytu kupieckiego. Odroczenie w czasie konieczności spłaty zobowiązań handlowych prowadzi do skrócenia cyklu konwersji gotówki (przyspieszenia jej obiegu), a w konsekwencji zmniejszenia zapotrzebowania na kapitał obrotowy finansujący bieżącą działalność. Tego typu forma kapitałowego wsparcia może być szczególnie przydatna w warunkach długich cykli produkcyjnych (eksploatacyjnych).
Faktoring odwrotny pozwala usprawnić proces zarządzania zobowiązaniami z tytułu dostaw i usług. Obowiązek spłaty zobowiązań faktoranta w określonych terminach przejmuje na siebie faktor, umożliwiając w ten sposób nabywcy ograniczenie bieżących wydatków w zakresie administrowania zadłużeniem, zwłaszcza w sytuacji, gdy współpracuje on z wieloma kontrahentami. Ten rodzaj faktoringu jest szczególnie atrakcyjny dla dużych podmiotów, które dzięki niemu zapewniają swoim mniejszym dostawcom dopływ kapitału, co ma istotne znaczenie w kontekście zapewnienia terminowych i regularnych dostaw. Prowadzi on zatem do wzmocnienia powiązań między odbiorcami i ich kontrahentami (sprzedawcami). Faktoring odwrotny utwierdza bowiem dostawców w przekonaniu, że ich nabywcy są rzetelnymi partnerami biznesowymi, z którymi należy podtrzymywać dobre relacje handlowe. ©?
/>
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.).