Ulga podatkowa tylko dla faktycznie samotnych rodziców

Wykładnia przepisów przez skarbówkę praktycznie całkowicie wyklucza jakikolwiek udział drugiego rodzica w wychowywaniu dziecka, jeżeli chodzi o preferencje dla osób samotnie zajmujących się potomstwem – zwraca uwagę rzecznik praw obywatelskich w piśmie do ministra finansów.

Nie ma jeszcze odpowiedzi na to pismo, ale stanowisko Ministerstwa Finansów jest znane od dawna: jeżeli rodzice się rozwiedli lub w inny sposób rozstali (np. partnerzy), to jeden z nich może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia z dzieckiem tylko, jeżeli faktycznie wychowuje je samotnie, bez udziału drugiego z rodziców.

Przypomnijmy, że takie rozliczenie pozwala osobie samotnie wychowującej dziecko (dzieci) zapłacić podatek w podwójnej wysokości, ale od połowy jej dochodów. Dzięki temu można skorzystać dwukrotnie z kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł rocznie) i uniknąć przekroczenia progu 120 tys. zł dochodów, powyżej którego podatek wynosi 32 proc.

Zasadniczo z takiego rozliczenia może skorzystać rodzic lub opiekun prawny, który jednocześnie jest:

• panną albo kawalerem,
• wdową albo wdowcem,
• rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której sąd orzekł separację w rozumieniu odrębnych przepisów,
• osobą w związku małżeńskim, jeżeli małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Nie wystarczy jednak – jak podkreśla MF na swojej stronie internetowej – samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. – Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka – podkreśla resort.

Przykładowo – jak wskazuje MF – z preferencyjnego rozliczenia nie może skorzystać panna, która razem z partnerem – ojcem dziecka wychowuje małoletnie dziecko.

Sprawdź, jak łatwo rozliczyć PIT

Rodzice żyjący w związku nieformalnym i razem wychowujący dziecko nie są uznawani za osoby samotnie wychowujące dzieci.

Jeżeli rodzice wykonują naprzemienną opiekę, to podatkowa preferencja nie przysługuje żadnemu z nich. Przypomnijmy, że z początkiem 2022 r. zmieniły się przepisy w tym zakresie. Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 6 ust. 4f ustawy o PIT, z podatkowej preferencji dla samotnych rodziców nie mogą korzystać podatnicy, którzy co najmniej jedno dziecko wychowują wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną.

Warto jednak pamiętać, że samo orzeczenie sądu o opiece naprzemiennej nie przekreśla możliwości skorzystania z podatkowej preferencji. Liczy się stan faktyczny. Jeżeli mimo wyroku sądu o opiece naprzemiennej dziecko wychowuje tylko jeden rodzic, to preferencja przysługuje. Potwierdzają to interpretacje dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 marca 2024 r. (sygn.0112-KDSL1-2.4011. 82.2024.2.KS) i z 26 czerwca 2023 r. (0114-KDIP3-2.4011. 446.2023.2.AC).

Zdarzają się jednak przypadki – jak sygnalizuje RPO w piśmie do ministra finansów – że „organy podatkowe stoją na stanowisku, zgodnie z którym jakikolwiek udział rodzica w wychowywaniu dziecka (nawet sprowadzający się do utrzymywania kontaktów) automatycznie przekreśla możliwość skorzystania z preferencyjnego opodatkowania przez rodzica faktycznie ponoszącego ciężar samotnego wychowania dziecka. Tym samym za osobę samotnie wychowującą dziecko organy uznają wyłącznie osobę, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny”.

Rzecznik spytał zatem, czy Ministerstwo Finansów rozważa:

• wydanie objaśnień w sprawie stosowania przepisów dotyczących preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla samotnych rodziców;
• wprowadzenie ewentualnych zmian w przepisach w odniesieniu do wyłączenia, o którym mowa w art. 6 ust. 4f ustawy o PIT, dotyczącego sprawowania przez rodziców opieki naprzemiennej nad dzieckiem.©℗