Gdy dojdzie do likwidacji fundacji rodzinnej, wartość środków pieniężnych wniesionych przez fundatora pomniejszy wartość przekazywanego mu mienia, które podlega opodatkowaniu – potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu.
Wyrok zapadł 4 kwietnia 2024 r. (sygn. akt I SA/Po 774/23). Wcześniej podobne stanowisko zajął WSA w Łodzi w wyroku z 28 listopada 2023 r. (I SA/Łd 768/23). Oba orzeczenia są nieprawomocne.
Od likwidowanego mienia
Ustawodawca przewidział dość specyficzne uregulowania, jeśli chodzi o opodatkowanie fundacji rodzinnej. Co do zasady jest ona zwolniona z podatku dochodowego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Zwolnienie to nie ma jednak charakteru bezwzględnego. W niektórych przypadkach fundacja rodzinna musi zapłacić podatek, np. w przypadku jej likwidacji. Wówczas fundacja rodzinna musi zapłacić 15-proc., zryczałtowany podatek od wartości przekazywanego lub pozostawionego do dyspozycji mienia. Mówi o tym art. 24q ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.
Przychód można pomniejszyć
Przychód odpowiadający wartości mienia przekazywanego w związku z likwidacją pomniejsza się, zgodnie z art. 24q ust. 3 ustawy o CIT, o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów. W myśl art. 24q ust. 4 przez wartość podatkową mienia rozumie się wartość niezaliczoną uprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez fundatora za taki koszt, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty bezpośrednio przed wniesieniem go do fundacji rodzinnej, nie wyższą od wartości rynkowej tego mienia.
Wniesione pieniądze
Co jeśli mieniem wniesionym do fundacji rodzinnej są środki pieniężne? Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej konsekwentnie odwołuje się tu do lieralnej wykladni przepisów. Przykładem interpretacje indywidualne z 23 sierpnia 2023 r. (0114-KDIP2-1.4010.210.2023.2.KS) i z 24 sierpnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.173. 2023.1.DP). Twierdzi on, że wniesione do fundacji rodzinnej środki pieniężne (niezależnie od tego, czy zostały przeznaczone na fundusz założycielski, czy przekazane w formie darowizny w trakcie funkcjonowania fundacji) nie mogą stanowić wartości podatkowej mienia wniesionego przez fundatora, o którą zgodnie z art. 24q ust. 3 pomniejsza się wartość przychodu likwidowanej fundacji rodzinnej.
Zdaniem dyrektora KIS ustawodawca objął treścią art. 24q ust. 4 tylko takie składniki mienia, które w przypadku ich odpłatnego zbycia mogłyby zostać przez fundatora zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Przykładem takich składników są rzeczy lub prawa. Natomiast w odniesieniu do środków pieniężnych nie byłoby możliwe zaliczenie ich do kosztów uzyskania przychodów. Z tego względu – zdaniem dyrektora KIS – opodatkowaniu podlega cała wartość mienia przekazanego w związku z likwidacją fundacji rodzinnej, a nie jedynie nadwyżka ponad wniesione środki pieniężne, które podlegają zwrotowi.
Sądy korzystnie dla fundacji
Z takim stanowiskiem nie zgodził się WSA w Poznaniu, a wcześniej WSA w Łodzi. Zdaniem sądów organ podatkowy dokonał błędnej, bo zawężającej wykładni art. 24q ust. 3 i 4 ustawy o CIT.
Prawidłowa wykładnia prowadzi – według sądów – do wniosku, że opodatkowana po stronie fundacji rodzinnej powinna być jedynie wartość mienia w wysokości nadwyżki ponad to, co zostało jej uprzednio przekazane przez fundatora. W konsekwencji wartość mienia przekazanego w związku z likwidacją powinna zostać pomniejszona także o wartość środków pieniężnych wniesionych uprzednio do fundacji. Będzie to bowiem wartość podatkowa tego mienia.
Wykładnia taka jest – zdaniem sądów – zgodna z art. 12 ustawy o CIT. Mienie, które ma wypłacić fundacja rodzinna, nie powinno podlegać opodatkowaniu tak długo, jak długo stanowi jedynie zwrot równowartości aktywów przekazanych przez fundatora do fundacji rodzinnej. Przychodem podatkowym może być tylko zysk wygenerowany przez fundację rodzinną. Tylko bowiem w takiej sytuacji mamy do czynienia z realnym i trwałym (definitywnym) przysporzeniem, które może stanowić przychód stosownie do art. 24q ust. 3.
Wobec tego jak najbardziej uzasadniona jest konkluzja, że w przypadku przysporzeń, które nie mają takiego charakteru, tj. nie skutkują realnym przysporzeniem po stronie podatnika, albo mają charakter zwrotny, nie dochodzi do powstania podatkowego przychodu.©℗
