Przychód powstaje z chwilą ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizacyjnego, a nie z chwilą jego rozwiązania i zaliczenia do pozostałych przychodów operacyjnych – orzekł NSA.
Wątpliwości dotyczyły art. 12 ust. 1 pkt 4e ustawy o CIT. Zgodnie z nim przychodem jest równowartość odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów podatkowych, jeżeli ustaną przyczyny, dla których dokonano tych odpisów.
Chodziło o spółkę, która wykonała roboty budowlane na rzecz spółdzielni, wystawiła fakturę i ujęła przychód. Problem polegał na tym, że spółdzielnia nie miała jej jak zapłacić. Spółka uprawdopodobniła nieściągalność wierzytelności i utworzony w związku z tym odpis aktualizujący zaliczyła do kosztów podatkowych (zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT).
W 2003 r. spółdzielnia spłaciła jednak część nieściągalnej wierzytelności, przenosząc na spółkę własność nieruchomości. W związku z tym firma powinna była rozwiązać odpis aktualizujący i ująć go w przychodach za 2003 r. Księgowa jednak tego nie zrobiła, tylko wyksięgowała odpis aktualizujący, ujmując go na przychodach przyszłych okresów. Nie rozliczyła też przychodu w deklaracji CIT za 2003 r.
W 2006 r. sprawy księgowe tej spółki przejęła inna firma. Naprawiła błąd rachunkowy, rozwiązując rezerwę i ujmując ją na przychodach operacyjnych. Nie ujęła jednak kwoty w przychodach podatkowych za 2006 r. Uważała, że skoro z przepisu wynika, iż przychód powstaje z dniem ustania przyczyny, dla której utworzono odpis aktualizacyjny, to nie musi tego robić, bo przyczyna ustała przecież w 2003 r. Nie złożyła jednak korekty zeznania CIT-8 za tamten rok.
Zakwestionował to dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach tuż przed przedawnieniem zobowiązania podatkowego za 2006 r. Stwierdził, że spółka powinna była uwzględnić przychód z rozwiązania odpisu aktualizacyjny, skoro stało się to w tym roku. Chodziło o 130 tys. zł plus odsetki.
Decyzję tę potwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach. Przypomniał, że przychód powstaje dopiero po zaliczeniu uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego do pozostałych przychodów operacyjnych (zgodnie z art. 35c ustawy o rachunkowości, t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Stało się to dopiero w 2006 r. z powodu błędu poprzedniej księgowej.
Spółka się z tym nie zgadzała. Uważała, że podatek był należny w 2003 r., więc już się przedawnił. Tłumaczyła, że z art. 12 ust. 1 pkt 4e ustawy o CIT wyraźnie wynika, że przychód powstaje z datą wystąpienia zdarzenia powodującego ustanie przyczyny, dla której odpis został utworzony. Argumentowała także, że nie może rozliczyć przychodów z 2003 r. w roku 2006.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach przyznał rację spółce. Stwierdził, że popełniony błąd rachunkowy, polegający na rozwiązaniu z opóźnieniem odpisu aktualizacyjnego, nie może się przekładać na skutki podatkowe.
Wyrok ten potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Sędzia Aleksandra Wrzesińska-Nowacka stwierdziła, że w tej sprawie fiskus nie zdoła uniknąć skutków przedawnienia, opodatkowując przychód w roku, którego on nie dotyczy. Dodała, że w orzecznictwie sądów już dawno ugruntowało się stanowisko, zgodnie z którym przepisy ustawy o rachunkowości (w tym wypadku art. 35c) nie mają charakteru podatkowo-twórczego. Decyduje przepis podatkowy (art. 12 ust. 1 pkt 4e ustawy o CIT).
Przychód podatkowy powstaje wtedy, gdy ustaje przyczyna, dla której odpis aktualizujący wartość należności został utworzony. Natomiast przychód rachunkowy powstaje z chwilą zaliczenia rozwiązanego odpisu do pozostałych przychodów operacyjnych
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 10 maja 2016 r., sygn. akt II FSK 712/14
