Od umorzonych zobowiązań jest podatek. Wyrok WSA

Zawarcie ugody pozasądowej, w której kontrahent zrzekł się wszelkich roszczeń i zwolnił spółkę z wykonania wymagalnego zobowiązania, oznacza dla tej spółki podatkowy przychód – orzekł WSA.

Chodziło o spółkę z branży energetycznej, która w ramach długoterminowych umów zobowiązała się do zakupu świadectw pochodzenia energii od jej wytwórców. Po pewnym czasie zaprzestała wykonywania umów i wniosła do sądu pozwy o ustalenie ich nieważności (powód: sprzeczność z prawem). Jednocześnie uznała, że przysługują jej roszczenia wobec kontrahentów z tytułu nienależnych świadczeń spełnionych wcześniej. Natomiast kontrahenci zaczęli naliczać jej kary umowne z odsetkami za opóźnienie. Spółka odsyłała im noty obciążeniowe z informacją, że ich nie zaksięgowała.

Po pewnym czasie strony zawarły ugody pozasądowe. Kontrahenci zrzekli się wobec spółki roszczeń, w tym o zapłatę kar i odsetek. Spółka zgodziła się cofnąć pozwy o ustalenie nieważności umów, kupić od kontrahentów pewną liczbę świadectw, w niektórych przypadkach po cenie wyższej niż rynkowa i zrzec się wobec kontrahentów roszczeń w związku z umowami, w tym z tytułu naprawienia szkody.

Spółka była przekonana, że zawarcie tych ugód nie spowodowało u niej powstania przychodu z tytułu umorzonych zobowiązań (art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy CIT). Argumentowała, że zwolnienie z długu jest przychodem tylko wtedy, gdy pojawia się nieodpłatne przysporzenie majątkowe. Ona natomiast poniosła wydatek na nabycie świadectw w sposób zbliżony do tego, do jakiego doszłoby w przypadku realizacji umów w ich pierwotnym kształcie. Co prawda umowy zostały ostatecznie rozliczone w sposób zmodyfikowany (wskutek zawartych ugód), ale były oparte na pierwotnych ustaleniach.

Nie zgodził się z nią dyrektor KIS. W interpretacji z 4 września 2023 r. (sygn. 0111-KDWB.4010.10.2023.1.APA) zwrócił uwagę na to, że kontrahenci wnieśli już pozwy o zapłatę kar umownych i odsetek, a dopiero wskutek ugody zobowiązali się do ich cofnięcia. W takiej sytuacji doszło do umorzenia zobowiązania, wskutek czego spółka uzyskała przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT równy wartości żądanych kar umownych wraz z odsetkami. Dyrektor KIS podkreślił, że w ramach zawartej umowy kontrahent zwolnił spółkę z długu już wymagalnego, o określonej wartości, a spółka to zwolnienie przyjęła.

Stanowisko to zaakceptował Wojewódzki Sąd Administracyjny. Podkreślił, że źródłem powstania przychodu były zawarte ugody. Kary umowne z odsetkami zostały naliczone przed zawarciem ugody. Ponadto w ugodach znalazło się stwierdzenie, że kontrahent zrzeka się wobec spółki wszelkich roszczeń i zwalnia ją od wymagalnego zobowiązania o określonej wartości, a spółka to zwolnienie przyjmuje. Wyrok jest nieprawomocny. ©℗

orzecznictwo