Czy jeśli należności wynikające z faktur zostały uregulowane, ale nie przelewem, to podatnik ma prawo do szybszego zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym?
Akademia podatkowa 1895
Zasadniczo zwrot ten przysługuje w ciągu 60 dni. Zgodnie jednak z art. 87 ust. 6 ustawy o VAT po spełnieniu określonych przesłanek podatnik może uzyskać zwrot w ciągu 25 dni.
Podstawowym warunkiem jest, aby kwoty podatku naliczonego wykazane w deklaracji wynikały m.in. z faktur określających należności, które zostały w całości zapłacone „z uwzględnieniem art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej”. Przepis ten przewiduje obowiązek płatności za pośrednictwem banku, jeżeli wartość transakcji przekracza równowartość 15 tys. euro, a jej stronami są przedsiębiorcy. A co w sytuacji, gdy należności wynikające z faktur zostały w pełni uregulowane, ale w inny sposób, np. poprzez kompensatę wzajemnych należności stron?
Na tak postawione pytanie negatywnie odpowiedział NSA 30 listopada 2015 r. (sygn. akt I FSK 1292/14). Uznał, że językowa wykładnia art. 87 ust. 6 daje jednoznaczny wynik – kwota musi być zapłacona i to jeszcze przelewem bankowym.
Rozstrzygnięcie to należy ocenić raczej krytycznie. Istotą preferencji jest bowiem nie tyle faktyczny transfer danej kwoty za pomocą systemu bankowego, ile zaspokojenie wierzyciela – dostawcy towarów lub usług. Jest ono dokonywane w takim samym stopniu przez transfer pieniędzy, jak i przez kompensatę wzajemnych należności. Konieczność uwzględnienia art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oznacza jedynie, że w przypadku należności przekraczających kwotę 15 tys. euro wykluczona jest płatność gotówką. Przepis ten przestaje mieć znaczenie, jeśli strony zadecydowały o skompensowaniu wzajemnych należności – dotyczy on bowiem wyłącznie przypadków, w których dokonywane jest faktyczne przekazanie (transfer) należnej kwoty pieniężnej.
Wydaje się, że zważywszy na stanowisko NSA, ustawodawca powinien rozważyć taką zmianę art. 87 ust. 6, która rozwiałaby wątpliwości co do tego, czy istotą warunku szybszego zwrotu jest zaspokojenie wierzyciela, czy jedynie wykorzystanie systemu bankowego. ©?