TEZA: W sytuacji gdy spółka korzysta nieodpłatnie z nieruchomości (nieodpłatna służebność przesyłu) właściciela będącego stroną umowy przyłączeniowej, u którego kończy się gazociąg, to spółka nie osiąga przychodu z nieodpłatnego świadczenia.
Nr IBPB-1-2/4510-358/15/MS
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA DYREKTORA IZBY SKARBOWEJ
z 20 października 2015 r.
PROBLEM
Spółka w ramach swojej działalności korzysta nieodpłatnie z nieruchomości niebędących jej własnością (służebność przesyłu), tzn. przez nieruchomości te przebiega gazociąg będący jej własnością. W niektórych przypadkach stroną umowy przyłączeniowej są podmioty, u których kończy się sieć gazowa. Jest to specyficzna sytuacja, w której następuje zaspokojenie ściśle oznaczonego interesu właściciela nieruchomości, tj. zapewnienie mu dostawy gazu. W takim przypadku spółka zawiera umowę wraz z umową na służebność przesyłu (nieodpłatną) nie po to, aby zapewnić dalszym odbiorcom dostawę gazu, ale po to, by umożliwić odbiorcy finalnemu odbiór gazu poprzez zainstalowanie odpowiednich urządzeń.
Czy w takiej sytuacji spółka może nie doliczać do swojego przychodu wartości bezpłatnego korzystania (służebność przesyłu) z nieruchomości będącej własnością strony umowy przyłączeniowej, u której kończy się sieć?
ODPOWIEDŹ IZBY
Stwierdzić należy, że aby dane świadczenie mogło być uznane za nieodpłatne w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o CIT (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.), wystąpić musi świadczenie powodujące jednostronne przysporzenie majątkowe po stronie podmiotu, który świadczenie to uzyskał. Świadczenie to musi mieć charakter majątkowy (stanowić korzyść o charakterze majątkowym), przy czym nie może ono być powiązane z istnieniem żadnego zobowiązania o charakterze wzajemnym po stronie podatnika wobec świadczeniodawcy.
W rozpatrywanym przypadku służebność przesyłu ustanawiana jest na nieruchomości, dla której dokonane jest lub ma być przyłączenie do sieci umożliwiające dostawy gazu. Ponadto służebność nie jest ustanawiana po to, aby zapewnić dalszym odbiorcom dostawę gazu, ale po to, aby umożliwić odbiorcy finalnemu (właścicielowi nieruchomości, na której ustanowiono służebność) odbiór gazu przez zainstalowane urządzenia. W związku z tym ustanowienie służebności przesyłu, które umożliwia wejście i korzystanie z nieruchomości, ma na celu zaspokojenie interesu właściciela danej nieruchomości i po stronie tego właściciela daje korzyść w postaci przyłączenia do sieci gazowej w celu odbioru przez niego dostaw gazu.
W sytuacji zatem, gdy służebność przesyłu ustanawiana jest na nieruchomości, dla której spółka wykonuje przyłącze gazu, a służebność ta ma przede wszystkim umożliwić przyłączenie danej nieruchomości, nie można uznać, aby po stronie spółki powstawało nieodpłatne świadczenie. Ustanowienie tej służebności stanowi bowiem współdziałanie w wykonaniu zobowiązania. Innymi słowy, właściciel występuje o dokonanie przyłączenia jego nieruchomości do sieci gazowniczej i - w celu wykonania tego przyłączenia - umożliwia spółce wstęp na nieruchomość i korzystanie z niej w granicach wskazanych w służebności. Nie można uznać, aby dokonywał tego bez żadnego świadczenia ekwiwalentnego po stronie spółki, która przecież jest zobowiązana do dokonania przyłącza i utrzymywania go w odpowiednim stanie. Spółka jest zatem również zobowiązana do wykonania świadczenia na rzecz właściciela nieruchomości, a ustanowienie służebności dokonywane jest także w interesie właściciela nieruchomości.
Sytuacja występująca w rozpatrywanym przypadku jest odmienna od ustanowienia nieodpłatnej służebności na nieruchomości, przez którą przebiegać ma jedynie sieć gazowa. Ta ostatnia sytuacja nie będzie się z reguły charakteryzować świadczeniem wzajemnym po stronie podmiotu, na rzecz którego ustanowiona jest służebność. W orzecznictwie sądowym dotyczącym takich sytuacji wskazywano, że nieodpłatnym świadczeniem jest otrzymanie korzyści polegającej na możliwości korzystania z majątku innego podmiotu za jego zgodą i bez konieczności ponoszenia z tego tytułu jakiejkolwiek zapłaty czy ekwiwalentu (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 11 stycznia 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 993/10; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 czerwca 2011 r., sygn. akt II FSK 1007/11). Wówczas przedsiębiorca energetyczny korzysta ze służebności nie dla potrzeb wykonania przyłącza dla danej nieruchomości, ale dla potrzeb prowadzenia własnej działalności, nie będąc zobowiązanym do żadnego świadczenia na rzecz właściciela nieruchomości.
W rozpatrywanym stanie faktycznym spółka w ramach swojej działalności korzysta nieodpłatnie z nieruchomości niebędących jej własnością (służebność przesyłu), tzn. przez nieruchomości te przebiega gazociąg będący własnością spółki. W niektórych przypadkach stroną umowy przyłączeniowej są podmioty, u których kończy się sieć gazowa. Jest to specyficzna sytuacja, w której następuje zaspokojenie ściśle oznaczonego interesu właściciela nieruchomości, tj. zapewnienie mu dostawy gazu. W takim przypadku spółka zawiera umowę ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu nie po to, aby zapewnić dalszym odbiorcom dostawę gazu, ale po to, by umożliwić odbiorcy finalnemu odbiór gazu poprzez zainstalowanie odpowiednich urządzeń.
Fiskus ma nową definicję odszkodowania
Fiskus ma nową definicję odszkodowania

Zobacz również
Spółka nabywa zatem uprawnienia do korzystania w określony sposób z nieruchomości. Źródłem tych uprawnień jest pisemne oświadczenie woli złożone przez osobę uprawnioną do dysponowania nieruchomością. Nabycie przez spółkę powyższych uprawnień następuje nieodpłatnie. Analizując stosunek prawny powstały w wyniku złożenia takiego oświadczenia od strony jego znamion przedmiotowych (to jest określonych uprawnień spółki i zakresu obowiązków udostępniającego nieruchomość), przyjąć należy, że mamy do czynienia z nieodpłatną umową ustanowienia służebności przesyłu na podstawie art. 3051 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
Skoro zatem wejście na teren i korzystanie z nieruchomości przez spółkę nieodpłatnie ma na celu jedynie zaspokojenie ściśle określonego interesu danego właściciela nieruchomości, to nie można mówić o nieodpłatnym świadczeniu, po stronie właściciela nieruchomości bowiem również występuje konkretna korzyść w postaci przyłączenia do sieci gazowej. Jeżeli zawierana umowa wiąże się z zaspokojeniem ściśle oznaczonego interesu właściciela nieruchomości, np. w celu możliwości dostawy gazu, to takie świadczenie stanowi współdziałanie przy wykonaniu zobowiązania i nie jest traktowane jako nieodpłatne świadczenie. W sytuacji gdy zainstalowane urządzenia będą wykorzystywane również na rzecz innych odbiorców, wystąpi przychód z nieodpłatnego świadczenia po stronie spółki.
Zatem w sytuacji, gdy spółka korzysta nieodpłatnie z nieruchomości (nieodpłatna służebność przesyłu) właściciela będącego stroną umowy przyłączeniowej, u którego kończy się gazociąg, to takie działanie ma na celu przede wszystkim wykonanie instalacji wyłącznie na rzecz udostępniającego i nie powoduje powstania w spółce przychodu z nieodpłatnego świadczenia.
Ponadto właściciel nieruchomości przyłączanej do sieci nie ponosi rzeczywistych kosztów budowy przyłącza gazowego, a główny ciężar finansowy przyłączenia spada na spółkę. Korzyść, jaką odnosi właściciel nieruchomości przyłączanej, na której ustanowiona zostaje służebność przesyłu, polega zatem nie tylko na samym przyłączeniu należącej do niego nieruchomości do sieci umożliwiającej na jego rzecz dostawy gazu, co z reguły powoduje wzrost atrakcyjności nieruchomości, lecz także na poniesieniu obniżonych kosztów tego przyłączenia.