Subskrybuj nas na Youtube
Prawie 102 tys. skarg wpłynęło w 2014 r. do wszystkich sądów administracyjnych. To prawie 3,5 tys. więcej niż w 2013 r. W samym NSA przybyło ich ponad 13 proc.
/>
Najwięcej skarg dotyczyło jak zawsze spraw podatkowych, w tym interpretacji wydawanych przez ministra finansów i podległych mu dyrektorów izb skarbowych – wynika z informacji o działalności sądów administracyjnych w 2014 r., zaprezentowanej wczoraj podczas Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.
1:5 dla podatników
Wojewódzkie sądy administracyjne rozstrzygnęły prawie 25 tys. sporów podatników z fiskusem, co stanowiło niemal jedną trzecią wszystkich załatwionych przez nie spraw. W ponad jednej piątej wygrali podatnicy (5278 skarg). To niewielki spadek w stosunku do 2013 r.
Najbardziej obciążony spośród wszystkich sądów wojewódzkich, nie tylko w sprawach podatkowych, był ten w Warszawie. Trafiła do niego jedna trzecia wszystkich skarg (27 538) skierowanych do WSA.
W Naczelnym Sądzie Administracyjnym, podobnie jak w poprzednich latach, skargi dotyczące podatków i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej, stanowiły ponad 43 proc. załatwionych spraw. Dla porównania, w zakresie budownictwa było to jedynie 7,94 proc. załatwionych spraw.
Dłużej w NSA
Mimo utrzymującego się od lat wzrostu liczby skarg sądy starają się rozpatrywać je jak najszybciej. Ze sprawozdania wynika, że sądy wojewódzkie rozpatrzyły trzy czwarte spraw (76,69 proc.) już w pół roku.
Gorzej sytuacja wygląda w NSA. Tutaj w ciągu 12 miesięcy sąd rozpatrzył jedynie 30,34 proc. skarg kasacyjnych, a okres oczekiwania na wyrok z roku na rok się wydłuża. W porównaniu z 2013 r. NSA rozpatrzył w trakcie roku o 7 proc. spraw mniej.
Dane te dotyczą wszystkich skarg, nie tylko podatkowych. Z wypowiedzi ekspertów wynika jednak, że okres oczekiwania na rozpatrzenie skargi w sprawach VAT, PIT, CIT itp. to obecnie około dwóch lat.
Ze sprawozdania wynika również, że w 2014 r. wpłynęło 38 skarg na przewlekłość postępowania przed NSA oraz 193 skargi na przewlekłość postępowania przed WSA. Podatnik może ją wnieść jeśli uzna m.in., że w postępowaniu, którego ona dotyczy, nastąpiło naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
Uchwały podatkowe
NSA wydał w zeszłym roku 19 uchwał. Sześć z nich dotyczyło prawa podatkowego: dwie – ordynacji podatkowej, trzy – ustawy o PIT, a jedna – podatków i opłat lokalnych.
W uchwale z 17 listopada 2014 r. (sygn. akt II FPS 3/14) NSA wskazał, że spadkobierca może zaliczyć do kosztów podatkowych wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych poniesione przez spadkodawcę.
Kolejna uchwała – z 17 listopada 2014 r. (sygn. akt II FPS 4/14) – dotyczyła umów o dożywocie. Sąd rozstrzygnął w niej, że jeśli dożywotnik (zwykle starsza osoba) zbywa nieruchomość na podstawie takiej umowy, czyli przekazuje ją w zamian za dożywotnią opiekę, to nie powstaje u niego przychód.
W uchwale z 17 lutego 2014 r. (sygn. akt II FPS 8/13) NSA przesądził, że odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w niej nie jest przychodem z działalności gospodarczej, jeśli była ona wykorzystywana na potrzeby firmy, ale nie była ujęta w ewidencji środków trwałych.
W jedynej uchwale dotyczącej podatków lokalnych – z 3 lutego 2014 r. (sygn. akt II FPS 11/13) – NSA stwierdził, że tymczasowy obiekt budowlany może być budowlą, a więc być opodatkowany podatkiem od nieruchomości, pod warunkiem że został wprost wymieniony w katalogu budowli określonym w art. 3 pkt 3 prawa budowlanego lub w innych przepisach tej ustawy, lub załączniku do niej, oraz stanowi całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami.
Zapadły też dwie uchwały dotyczące ordynacji. W stanowisku całej Izby Finansowej z 29 września 2014 r. (sygn. akt II FPS 4/13) sąd rozstrzygnął, że po upływie terminu przedawnienia organ podatkowy nie może prowadzić postępowania i orzekać o wysokości zobowiązania, jeśli wygasło ono wcześniej przez zapłatę.
W drugiej – z 27 stycznia 2014 r. (sygn. akt II FPS 5/13) – NSA uznał, że organ podatkowy nie musi przed rozpatrzeniem wniosku o stwierdzenie nadpłaty wszczynać w każdej sprawie postępowania, aby określić wysokość zobowiązania podatkowego.
Przełomowe wyroki
Ze sprawozdania wynika, że w sprawach dotyczących VAT skala rozbieżności orzeczeń jest niewielka. Przyczynia się do tego orzecznictwo nie tylko NSA, ale również Trybunału Sprawiedliwości UE. Dużą część spraw z zakresu VAT stanowiły w ub.r. problemy dotyczące dobrej wiary i należytej staranności. W wyroku z 19 października 2014 r. (sygn. akt I FSK 664/14) sąd przyznał, że źródłem przepisów o dobrej wierze jest dyrektywa VAT, a nie polskie prawo cywilne. W wyroku z 29 grudnia 2014 r. (sygn. akt I SA/Op 666/14, nieprawomocny) WSA w Opolu zwrócił z kolei uwagę na to, że badając prawo do odliczenia, nie można pomijać ustaleń dotyczących starannego działania nabywcy. Z kolei w wyroku z 13 sierpnia 2014 r. WSA w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 532/14) orzekł, że zbiór zdarzeń, faktów i okoliczności, które należy wziąć pod uwagę przy badaniu dobrej wiary podatnika, jest otwarty.
Wykładnia NSA o 8-proc. stawce VAT przy sprzedaży kart wstępu na siłownię sprawiła, że minister finansów wydał w tej sprawie interpretację ogólną. Ważne rozstrzygnięcia dotyczyły także bezumownego korzystania z nieruchomości w związku z ustanowieniem służebności przesyłu (np. wyrok o sygn. akt I FSK 689/13) oraz szczególnej procedury opodatkowania dla biur podróży (sygn. akt I FSK 751/13).
W sprawach z zakresu PIT gros wyroków zapadło po rozstrzygnięciach Trybunału Konstytucyjnego – w sprawie nieujawnionych źródeł przychodów (wyrok TK z 29 lipca 2014 r., sygn. akt P 49/13) oraz nieodpłatnych świadczeń (wyrok z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13).
Pytania do TSUE
Sądy administracyjne zadały w 2014 r. pięć pytań prejudycjalnych Trybunałowi Sprawiedliwości UE, w tym cztery dotyczyły podatków. NSA skierował dwa pytania dotyczące VAT, a pytania WSA w Szczecinie oraz WSA we Wrocławiu dotyczyły akcyzy. Piąte pytanie, skierowane przez WSA w Warszawie, dotyczyło prawa zamówień publicznych.
Sądy administracyjne zadały w 2014 r. TSUE pięć pytań prejudacyjnych
