Subskrybuj nas na Youtube
Ordynacja podatkowa w obecnym kształcie nie nadąża za zmieniającą się rzeczywistością, dlatego czas, żeby pojawił się nowy akt prawny – mówili eksperci podczas debaty, która miała miejsce w trakcie konferencji „Rachunkowość i podatki. Zmiany przepisów w praktyce księgowego”.
Beata Andrzejewska, radca ministra w departamencie polityki podatkowej Ministerstwa Finansów zapewniła, że resort dostrzega zarówno potrzebę uchwalenia nowej ordynacji podatkowej, jak i – do czasu j przygotowania jej projektu przez powołaną pod koniec 2014 r. Komisję Kodyfikacyjną – przeprowadzenia nowelizacji tej, która obowiązuje obecnie.
Zdaniem Pawła Trojanka, przewodniczącego Mazowieckiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych, dzisiejsza ordynacja obrosła tak licznymi nowelizacjami, że potrzebny jest nowy akt prawny. Pytanie tylko, czy rozwiąże on obecne problemy? – zastanawiał się ekspert. Jako przykład wskazujący na potrzebę uchwalenia nowych regulacji, podał praktykę stosowania instytucji tzw. przedwymiarowego zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych, na podstawie art. 33 par. 2 i par. 4 ordynacji. Obecne przepisy i praktyka sądowa w istocie mogą wykluczyć kontrolę instancyjną i sądowoadministracyjną decyzji o zabezpieczeniu – zauważył Paweł Trojanek. Wskazał, że obecnie, jeśli organ podatkowy po wydaniu decyzji o zabezpieczeniu przedwymiarowym wyda decyzję wymiarową w odpowiednim czasie (tj. przed decyzją izby skarbowej), to podatnik nie ma żadnej możliwości kwestionowania decyzji o zabezpieczeniu i jej skutków ani w drugiej instancji ani przed sądem administracyjnym. To zaprzeczenie idei państwa prawa – komentował ekspert.
Według Bogdana Zatorskiego, eksperta konsultingu biznesowego Sage sp. z o.o., kluczem do rozwiązania wielu problemów podatników byłoby tworzenie przepisów klarownych i z odpowiednio dużym wyprzedzeniem. – Nie da się napisać systemu informatycznego z dnia na dzień – argumentował. Potrzebujemy konkretów, by tworzyć i dostarczać godne zaufania systemy informatyczne. Projekt ordynacji podatkowej procesowany przez Radę Ministrów idzie w dobrym kierunku, zawiera konkretne propozycje przepisów wykonawczych – mówił ekspert.
O tym, że jest to możliwe, przekonywał Paweł Trojanek, podając przykład jednego z państw skandynawskich, gdzie minister finansów miał obowiązek opublikowania projektów nowelizacji przepisów podatkowych nie później niż na pół roku przed ich planowanym wejściem w życie. Przez następne trzy miesiące minister wydawał interpretacje ogólne, wyjaśniające istotę nowych regulacji, a kolejny kwartał był czasem dla podatników, by mogli rozstrzygnąć własne, indywidualne wątpliwości, zanim przepisy zaczną obowiązywać.
Beata Andrzejewska zapewniła, że Ministerstwo Finansów od dawna stara się ten postulat spełniać. Przypomniała, że czekający wciąż na rozpatrzenie przez Radę Ministrów projekt dużej nowelizacji ordynacji został opublikowany już kilka miesięcy temu. – Teraz już tylko od parlamentarzystów zależy, kiedy zostanie on przyjęty i wejdzie w życie – mówiła.
Sceptycznie wyraziła się natomiast co do możliwości uchwania klarownych przepisów. – Jest to postulat słuszny, ale trudny do zrealizowania – mówiła. Zwróciła uwagę na to, że coś, co jest jasne dla autora, nie musi być takie dla odbiorcy. Często potrzebna jest głęboka wiedza specjalisty – powiedziała, podając przykład nowych przepisów o zagranicznej spółce kontrolowanej.
Dlatego – jak przypomniała – wprowadzono instytucję interpretacji indywidualnych i ogólnych prawa podatkowego. Radca ministra poinformowała, że rocznie jest wydawanych 36 tys. interpretacji.
Za utrzymaniem tego instrumentu opowiedzieli się wszyscy uczestnicy debaty. Dodatkowo Anna Kucharska, doradca podatkowy i menedżer w dziale doradztwa podatkowego w Mazars, zwróciła uwagę na inny problem w relacjach między podatnikiem a organami podatkowymi – nieprzychylnego nastawienia organów podatkowych do podatników, a tych ostatnich do obowiązku uiszczania danin publicznych. – Dlatego potrzebna jest zmiana mentalności – wskazała ekspertka.
Całkiem inaczej jest np. w Holandii – zwrócił uwagę Krzysztof Kaczmarek, partner zarządzający TPA Horwath. Podkreślił tamtejszy wysoki poziom zaufania w relacji organ – podatnik. Przyznał, że i w Polsce od dłuższego czasu wiele się w tym zakresie zmienia, ale zaprzeczeniem tej tendencji mogą być tegoroczne plany MF dotyczące 80-proc., a nawet 90-proc. skuteczności kontroli podatkowych. Zdaniem eksperta istnieje też bardzo duża dysproporcja w podejściu organów administracji państwowej i samorządowych do podatników. – Czas, by i na szczeblu samorządowym się to zmieniło – komentował.
Trzy klauzule
Krzysztof Kaczmarek podkreślił, że układ podatnik-organ jest z założenia niesymetryczny. Dlatego – jak powiedział – tak duża nadzieja jest pokładana w zaproponowanej przez prezydenta klauzuli rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. – Nie bardzo tylko sobie wyobrażam, jak miałoby to funkcjonować w praktyce – powiedział Krzysztof Kaczmarek, zwracając uwagę na fakt, że chodzi zaledwie o jednozdaniowy zapis w nowej ordynacji.
Małgorzata Dankowska, partner TPA Horwath, zwróciła uwagę, że nie jest to jedyna klauzula, która miałaby wejść w życie od 2016 r. Równolegle bowiem Ministerstwo Finansów chciałoby wprowadzenia klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania – regulacje jej dotyczące zostały zawarte w przygotowanym przez MF projekcie dużej nowelizacji ordynacji. Oprócz tego do końca 2015 r. Polska powinna wdrożyć nowelizację unijnej dyrektywy 2011/96, która również przewiduje klauzulę przeciw obejściu prawa podatkowego.
– Zakłada ona, że organy będą mogły kontrolować, czy transakcje dotyczące wypłaty dywidend miały tylko lub głównie cel podatkowy. Będą przy tym mogły oceniać nie tylko pojedyncze transakcje, ale całe łańcuchy powiązań – wyjaśniła ekspertka.
Zmiany w VAT
Omawiając tegoroczne zmiany podatkowe, Kinga Baran, doradca podatkowy i menedżer działu doradztwa podatkowego w Mazars, zwróciła szczególną uwagę na nałożenie obowiązku stosowania kas fiskalnych na kolejne zawody. Może to dotyczyć również podatników prowadzących biura rachunkowe, jeżeli wykonują oni czynności doradztwa podatkowego. Ekspertka przestrzegała, że choć na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że wypełnianie formularzy i zeznań podatkowych nie jest czynnością doradztwa podatkowego, to jednak po ubiegłorocznych zmianach spowodowanych ustawą deregulacyjną nie jest to tak oczywiste.
Kinga Baran zwróciła też uwagę na zmiany w VAT, które mają wejść w życie od lipca 2015 r. Wynikają one z nowelizacji uchwalonej przez Sejm 20 lutego br. i w głównej mierze będą polegać na rozszerzeniu obowiązku odwrotnego obciążenia na kolejne produkty, w tym m.in. tablety, notebooki, laptopy, telefony komórkowe, smartfony – ale tylko jeżeli łączna wartość tych towarów netto w ramach jednolitej gospodarczo transakcji przekroczy 20 tys. zł.
Od 1 lipca br. odwrotne obciążenie będzie się wiązać z nowym obowiązkiem – koniecznością składania informacji podsumowujących w obrocie krajowym. Z drugiej zostanie wprowadzone ułatwienie – mechanizm odwrotnego obciążenia nie będzie stosowany, jeżeli nabywca nie będzie podatnikiem czynnym VAT – poinformowała Kinga Baran. Jako przykład podała szkoły świadczące usługi zwolnione z VAT.
Przypomniała, że jednostki samorządowe czeka niemała rewolucja – obowiązek ustalania od 1 lipca br. prewspółczynnika, czyli wstępnej proporcji odliczenia podatku naliczonego. Będzie on poprzedzać określanie kwot podatku naliczonego w sytuacji, gdy podatnikowi przysługuje tylko częściowe jego odliczenie.
Faktury elektroniczne
Na wymogi związane z fakturowaniem elektronicznym zwrócił uwagę Bogdan Zatorski z Sage sp. z o.o. Przypomniał, że zgodnie z art. 106m ustawy o VAT, obowiązkiem podatnika jest zapewnienie autentyczności pochodzenia, integralności treści i czytelności faktury. Przypomniał, że można to zrobić za pomocą dowolnych kontroli biznesowych, śledzących wiarygodną ścieżkę audytu między fakturą a dostawą towarów lub świadczeniem usług. Ponadto w przypadku faktur elektronicznych, innym sposobem na zachowanie autentyczności pochodzenia i integralności treści faktury jest wykorzystanie bezpiecznego podpisu elektronicznego lub elektroniczna wymiana danych (EDI) między przedsiębiorcami.
Bogdan Zatorski przypomniał, że weryfikacją i publikacją specyfikacji (standardu) faktur elektronicznych stosowanych na terenie Polski zajmuje się Krajowe Forum Elektronicznego Fakturowania, powołane pod patronatem Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Finansów. Jest to organ opiniujący, którego celem jest rozpowszechnianie i promocja specyfikacji faktur elektronicznych. Forum zaakceptowało standard e-faktury przygotowany przez Sage, który jest plikiem PDF z dołączonymi metadanymi (w formacie XML). Pozwala on przekazać w jednym dokumencie informację czytelną zarówno dla osoby odbierającej, jak i dla systemu informatycznego. Dzięki temu e-faktura może być automatycznie wprowadzana do programów finansowo-księgowych i archiwizowana, bez konieczności drukowania, skanowania lub ręcznego przepisywania danych. Standard jest swobodnie dostępny dla wszystkich producentów oprogramowania.
CFC i odsetki
Omawiając tegoroczne zmiany w podatkach dochodowych, Krzysztof Kaczmarek i Małgorzata Dankowska, partnerzy TPA Horwath, zwrócili uwagę na najistotniejsze: nowe regulacje o zagranicznej spółce kontrolowanej (z ang. CFC), zmiany w zakresie cen transferowych i w przepisach o niedostatecznej kapitalizacji oraz nowe zasady rozliczania świadczeń w naturze.
Krzysztof Kaczmarek przypomniał, że skutkiem wprowadzenia regulacji o CFC jest konieczność zapłaty dodatkowego podatku oraz nowe obowiązku administracyjne, tym m.in. obowiązek prowadzenia rejestru i ewidencji na potrzeby CFC oraz przedstawiania ich na żądanie organu w terminie 7 dni. Zwrócił uwagę na wymóg składania odrębnych zeznań podatkowych o dochodach osiągniętych przez każdą zagraniczną spółkę kontrolowaną, co wyklucza np. możliwość kompensowania strat. Przypomniał, że opodatkowane są w Polsce wszystkie dochody CFC, a nie tylko dochody pasywne (tj. z odsetek, udziałów w zyskach itp.), a zarówno przychody, jak i koszty ich uzyskania muszą być określane na podstawie polskich przepisów. Jedyne możliwe odliczenia to otrzymane przez podatnika dywidendy oraz kwoty ze sprzedaży udziałów w CFC.
Omawiając zmiany w przepisach o niedostatecznej kapitalizacji, Krzysztof Kaczmarek zachęcał do przemyślanego wyboru metody obliczania limitu odsetek zaliczanych do kosztów uzyskania przychodu. Zwrócił uwagę na to, że w dotychczasowej metodzie wyznacznikiem przestał być kapitał zakładowy, a stał się kapitał własny spółki, przy czym obowiązuje odrębna jego definicja, właśnie na potrzeby cienkiej kapitalizacji. Zaletą drugiej metody – zwanej często alternatywną – jest to, że odsetki zapłacone w danym roku, lecz niezaliczone do kosztów danego roku (ze względu na limity globalnej, maksymalnej wartości odsetek podlegających zaliczeniu do kosztów), mogą być odliczone w następnych 5 latach podatkowych
Rozliczenia w spółkach
Skutki kolejnej tegorocznej zmiany – nowych zasad opodatkowania świadczeń w naturze – omówiła Małgorzata Dankowska. Chodzi o sytuacje, gdy dłużnik (np. spółka) reguluje swoje zobowiązania w formie rzeczowej, a nie pieniężnej, i w ten sposób spłaca zaciągniętą pożyczkę, wypłaca wspólnikom dywidendę bądź wynagrodzenie za umorzenie akcji lub udziałów. Ekspertka przypomniała, że obowiązujące od 2015 r. przepisy regulują nie tylko, co jest przychodem dłużnika w momencie spłaty zobowiązania, ale też – co będzie kosztem wierzyciela przy zbyciu otrzymanych rzeczy, praw i innych świadczeń w naturze.
Nowe regulacje nie pozostawiają też wątpliwości, że zyski niepodzielone obejmują nie tylko te, które zostały faktycznie pozostawione bez żadnej dyspozycji, ale także zyski przekazane na kapitały rezerwowe lub zapasowe. – One również podlegają od 2015 r. opodatkowaniu przy przekształceniu spółki kapitałowej w osobową – tłumaczyła Małgorzata Dankowska.
Za korzystną uznała natomiast zmianę dotyczącą wymiany udziałów. Wyjaśniła, że od 2015 r. zwolnienie stosuje się również w przypadku dokonania więcej niż jednej transakcji nabycia udziałów (akcji) przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy (licząc od miesiąca, w którym nastąpiło pierwsze ich nabycie).
Doprecyzowane zostały także skutki umorzenia udziałów lub akcji objętych wcześniej za inne udziały lub akcje.
Konferencję „Rachunkowość i podatki. Zmiany przepisów w praktyce księgowego” zorganizował 25 lutego 2015 r. Dziennik Gazeta Prawna. Partnerami były firmy: Mazars, Sage Sp. z o.o. i TPA Horwath.