Przedsiębiorca, który nie potrącił VAT naliczonego w ustawowym terminie, nie może zrobić tego po latach, sięgając po przepis o korekcie wstępnego odliczenia – orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE
Wyjaśnił, że przepis ten może być stosowany wyłącznie, gdy istnieje prawo do odliczenia podatku, a nie gdy ono już wygasło.
Wyrok dotyczył wprawdzie przepisów holenderskich, ale ma znaczenie również dla polskich przedsiębiorców. Przypomnijmy, że w Polsce co do zasady przedsiębiorca rozliczający się w okresach miesięcznych powinien odliczyć podatek w okresie, w którym powstało takie prawo, albo w trzech kolejnych okresach rozliczeniowych (art. 86 ust. 11 ustawy o VAT). Odliczenia można dokonać także poprzez korektę deklaracji, z tym że nie później niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało takie prawo (art. 86 ust. 13 ustawy o VAT).
Nie odliczyła przy zakupie
Holandia również wprowadziła termin na odliczenie VAT naliczonego, ale spółka, której dotyczy wyrok TSUE, nie skorzystała z tego prawa. W 2006 r. kupiła ona 10 działek budowlanych, by zrealizować na nich inwestycję. Nie odliczyła VAT naliczonego.
Planowała wybudować domki kempingowe wraz z dodatkową zabudową, a następnie sprzedać zagospodarowane nieruchomości. Zawarła nawet z kupującym umowę, która ostatecznie jednak nie została sfinalizowana ze względu na okoliczności gospodarcze.
W 2013 r. spółka odsprzedała działki ich poprzedniemu właścicielowi i naliczyła VAT od ceny sprzedaży. Nie zadeklarowała jednak ani nie uiściła tego podatku. Dwa lata później fiskus wydał decyzję wymiarową i nakazał spółce wpłacić zaległy VAT.
Chciała skorygować 0 zł
Ta zaskarżyła decyzję, twierdząc, że VAT należny powinien zostać pomniejszony o podatek naliczony przy transakcji z 2006 r. Przywołała art. 184 i art. 185 unijnej dyrektywy VAT, które pozwalają na proporcjonalną korektę kwoty wstępnego odliczenia. W tym wypadku kwota wstępnego odliczenia wyniosła 0 zł i spółka chciała ją teraz skorygować, wykorzystując do tego art. 184 i art. 185 unijnej dyrektywy.
Przyzwolił na to holenderski sąd, ale tamtejszy minister finansów złożył skargę kasacyjną. Argumentował, że spółka powinna była odliczyć VAT już w 2006 r. Nie zrobiła tego jednak, a od tamtej pory prawo do odliczenia tego podatku wygasło. Minister uważał, że spółka nie może teraz, po dziewięciu latach, skorygować tego odliczenia w związku z „pierwszym wykorzystaniem dobra do celów działalności opodatkowanej”. Przekonywał, że art. 184 i art. 185 dyrektywy nie dotyczą takiej sytuacji.
Holenderski sąd najwyższy zawiesił postępowanie w tej sprawie i skierował pytanie prejudycjalne do unijnego trybunału. Zauważył, że w świetle wcześniejszego orzeczenia TSUE (z 11 kwietnia 2018 r., sygn. C-532/16) można by, przy okazji pierwszego wykorzystania nieruchomości do celów opodatkowanych, skorygować wstępne odliczenie VAT, i to nawet po upływie ustawowego terminu na odliczenie podatku naliczonego.
Zarazem jednak holenderski sąd nabrał wątpliwości, czy taka wykładnia nie byłaby sprzeczna z innymi wyrokami TSUE, np. z 27 czerwca 2018 r. (sygn. C-364/17), z 27 marca 2019 r. (C-201/18) i z 30 kwietnia 2020 r. (sygn. C-661/18). Wynikało z nich, że przyznanie podatnikom nieograniczonego w czasie prawa do odliczenia VAT wiązałoby się z również nieograniczonym w czasie uprawnieniem fiskusa do kwestionowania rozliczeń podatnika. A to byłoby sprzeczne z przepisami unijnymi.
Jak wygasło, to przepadło
TSUE zgodził się z takim argumentem również w najnowszym wyroku. Wyjaśnił, że mechanizm korekty wstępnego odliczenia VAT naliczonego może być stosowany wyłącznie, gdy istnieje prawo do odliczenia podatku naliczonego, co potwierdza m.in. wyrok TSUE z 30 marca 2006 r. (sygn. C-184/04). Jeśli takie prawo wygasło z uwagi na upływ terminu zawitego, to korekta odliczenia jest już wykluczona, i to również, gdy nie stwierdzono żadnego nadużycia prawa, oszustwa czy utraty wpływów podatkowych – orzekł TSUE. ©℗
orzecznictwo
Wyrok TSUE z 7 lipca 2022 r., sygn. C-194/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
