Przedsiębiorca, który zawiesi działalność, może sprzedawać środki trwałe i wyposażenie, a więc np. samochód lub meble, i nie zapłaci od uzyskanych pieniędzy składki zdrowotnej.
Konieczność zapłaty składki zdrowotnej spędza sen z powiek niejednemu przedsiębiorcy. Problem polega na tym, że od 1 stycznia br. trzeba ją płacić również od przychodu uzyskanego ze sprzedaży środków trwałych lub obrotowych. Taki jest efekt Polskiego Ładu dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Przedsiębiorcy szukają więc sposobów, jak tego dodatkowego obciążenia nie płacić, chociażby od sprzedaży firmowego samochodu, komputera lub nieruchomości. Dla osób, które faktycznie mają plany zawieszenia działalności, takim rozwiązaniem może być dokonanie transakcji w tym okresie.
- Przychód osiągnięty w okresie zawieszenia działalności gospodarczej nie wchodzi ani do rocznej podstawy wymiaru składek, ani do miesięcznej podstawy wymiaru składek. Jeśli zatem przedsiębiorca sprzeda środek trwały w tym czasie, nie jest obciążony od dochodu z tego tytułu składkami na ubezpieczenie zdrowotne. Oczywiście to zawieszenie powinno być realne, a nie pozorne - potwierdza Adam Bartosiewicz, radca prawny, doradca podatkowy i profesor Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza.
Potwierdza to również Ministerstwo Zdrowia w odpowiedzi na pytania DGP (patrz ramka poniżej).
Dodatkowe obciążenie dla przedsiębiorców
Przypomnijmy, że składka zdrowotna to de facto dodatkowe obciążenie dla prowadzących działalność gospodarczą. W zależności od formy opodatkowania wynosi ona 4,9 proc. (osoby na liniowym PIT), 9 proc. (przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych) lub jest naliczana ryczałtowo (dla osób na ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych).
W przypadku ryczałtowców, których przychód roczny:
- nie przekroczy 60 tys. zł - podstawa wymiaru wynosi 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (I grupa),
- przekroczy 60 tys. zł, ale będzie niższy niż 300 tys. zł - podstawa wymiaru składki wynosi 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (II grupa),
- przekroczy 300 tys. zł - podstawa wymiaru wynosi 180 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (III grupa).
Zgodnie z obwieszczeniem prezesa GUS przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2021 r. wyniosło 6221,04 zł. Oznacza to, że ryczałtowcy muszą płacić w 2022 r. składkę zdrowotną w wysokości: 335,94 zł miesięcznie, jeśli znaleźli się w I grupie, 559,89 zł - w II grupie oraz 1007,81 zł - w III grupie.
Zmiany w składkach, których nie można odliczyć od podatku, szczególnie dotykają jednak liniowców i osoby rozliczające PIT według zasad ogólnych. Sprzedaż samochodu firmowego za 100 tys. zł oznacza bowiem, że liniowiec musi zapłacić 4,9 tys. zł składki, a osoba rozliczająca się według zasad ogólnych - 9 tys. zł.
Co w okresie zawieszenia działalności
Wystarczy jednak zawiesić działalność gospodarczą i sytuacja zmienia się diametralnie. Jak tłumaczy Adam Bartosiewicz, w tym czasie przedsiębiorca może sprzedawać środki trwałe i wyposażenie, a więc np. firmowy samochód, komputer lub nieruchomość, nie podlega jednak ubezpieczeniom zdrowotnym. Zasada obliczania składek jest bowiem inna niż w przypadku obliczania podatku dochodowego.
- Składkę za każdy miesiąc liczymy inaczej niż w przypadku zaliczek na podatek. Nie liczy się jej od podstawy narastająco, tylko ustala odrębną podstawę dla każdego miesiąca (dochody narastająco od początku roku minus dochody narastająco do miesiąca poprzedniego) - wskazuje ekspert.
Dodaje, że istnieje coś takiego jak roczna podstawa wymiaru składek zdrowotnych i ewentualna konieczność dopłaty różnicy pomiędzy tym, co wychodzi z podstawy rocznej, a tym, co wynika z podstaw miesięcznych. Ale - jak mówi Adam Bartosiewicz - kluczowy jest art. 81 ust. 2zd ustawy „składkowej” (czyli ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.). Wynika z niego, że ilekroć w przepisach (dotyczących podstawy miesięcznej i podstawy rocznej składek) jest mowa o przychodach i kosztach ich uzyskania w rozumieniu ustawy o PIT lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, nie uwzględnia się w tych przychodach i kosztach ich uzyskania przychodów osiągniętych i kosztów poniesionych w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów prawa przedsiębiorców.
- Powyższe bez wątpliwości oznacza, że przychód osiągnięty w okresie zawieszenia działalności gospodarczej nie wchodzi ani do rocznej podstawy wymiaru składek, ani do miesięcznej podstawy wymiaru składek. Jeśli zatem przedsiębiorca sprzeda środek trwały w tym czasie, nie jest obciążony od dochodu z tego tytułu składkami na ubezpieczenie zdrowotne - stwierdza Bartosiewicz.
Co z podatkiem
Zawieszenie działalności uratuje więc przedsiębiorcę przed zapłatą składek zdrowotnych od pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży środków trwałych i wyposażenia, ale nie przed podatkiem dochodowym.
- Przychód dla celów podatkowych jest osiągnięty w dacie sprzedania towaru (nieruchomości). Z uwagi na to, że można nie płacić zaliczek na podatek dochodowy w okresie zawieszenia działalności, to ten przychód (i ewentualnie dochód) będzie skutkować podatkiem w zeznaniu rocznym (albo po wznowieniu działalności i rozpoczęciu płacenia zaliczek) - wyjaśnia Adam Bartosiewicz.
Nie ma w ogóle składki
Część przedsiębiorców zastanawia się również nad tym, czy w okresie zawieszenia działalności musi płacić choćby minimalną składkę zdrowotną, nawet jeśli niczego nie sprzedaje ani nie uzyskuje żadnych przychodów.
- W okresie zawieszenia działalności składki się nie płaci - odpowiada Adam Bartosiewicz.
Dodajmy, że tak samo jest z podatkami. W okresie zawieszenia nie trzeba płacić PIT, ale też składek na ZUS.
Warto jednak pomyśleć o ubezpieczeniu zdrowotnym, aby nie zostać w ogóle bez ochrony zdrowotnej. Przedsiębiorca może dopisać się do ubezpieczenia np. małżonka, zarejestrować się w urzędzie pracy (składkę opłaci wtedy urząd lub zostanie potrącona od zasiłku) lub zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Zawieszenie co najmniej na 30 dni
Przypomnijmy, że zgodnie z prawem przedsiębiorców (art. 23, t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162) osoba wpisana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić działalność na czas nie krótszy niż 30 dni, a przedsiębiorca wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego na okres od 30 dni do 24 miesięcy. W praktyce zawieszać i wznawiać działalność można w dowolnym momencie, z dowolnego powodu i dowolną liczbę razy. ©℗
Przychód osiągnięty podczas zawieszenia działalności nie wchodzi do podstawy wymiaru składek. Jeśli więc przedsiębiorca sprzeda w tym czasie środek trwały, od tego dochodu nie zapłaci składki zdrowotnej
Wyjaśnienia Ministerstwa Zdrowia dla DGP
Co ze składką zdrowotną w okresie zawieszenia działalności gospodarczej
Zgodnie z regulacjami wprowadzonymi przez Polski Ład przedsiębiorcy rozliczający PIT na zasadach ogólnych lub płacący liniowy PIT są objęci obowiązkiem wpłacenia miesięcznej składki zdrowotnej ustalonej od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który jest opłacana składka (art. 81 ust. 2c ustawy o świadczeniach zdrowotnych). W przypadku gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten miesiąc stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku.
W przypadku przedsiębiorców płacących w PIT ryczałt od przychodów ewidencjonowanych miesięczna składka zdrowotna jest obliczana od podstawy stanowiącej - w zależności od uzyskiwanych przychodów - odpowiednio 60 proc., 100 proc. lub 180 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (art. 81 ust. 2f ustawy o świadczeniach zdrowotnych).
W obowiązującym stanie prawnym obowiązek wpłacenia składki zdrowotnej obejmuje osoby prowadzące działalność pozarolniczą lub osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162) lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit c ustawy o świadczeniach zdrowotnych). W konsekwencji, jeżeli na podstawie ww. przepisów prawa przedsiębiorca zawiesi wykonywanie działalności gospodarczej, to nie będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, a tym samym nie powstanie obowiązek wpłacenia składki zdrowotnej.
/>
Jeżeli w okresie zawieszenia działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców dojdzie do skutecznego prawnie zbycia środków trwałych, to przychód ten nie może być uwzględniony przy obliczaniu składki zdrowotnej (zgodnie z art. 81 ust. 2zd ustawy o świadczeniach zdrowotnych).
