Pięcioletni termin przedawnienia zobowiązań nie powinien ulegać zawieszeniu z momentem wszczęcia postępowania w sprawie, tylko z dniem wszczęcia postępowania przeciwko osobie – uważa rzecznik praw obywatelskich prof. Irena Lipowicz.

Z tego powodu zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej w związku z art. 114a kodeksu karnego skarbowego (sygn. akt K 31/14).

Zdaniem rzecznik zaskarżone przepisy są dziś celowo instrumentalnie wykorzystywane przez organy podatkowe do zawieszenia biegu przedawnienia.

RPO zwróciła uwagę na to, że art. 114a kodeksu pozwala na dochodzenie przedawnionych zobowiązań podatkowych. Tym samym instytucja przedawnienia staje się pustym ozdobnikiem pozbawionym swojej rzeczywistej funkcji – twierdzi rzecznik.

W trakcie układu organ skarbowy nie może już zabezpieczać swoich interesów

Zobacz również

RPO podkreśliła, że zawieszenie terminu przedawnienia istotnie zmienia sytuację prawną i faktyczną podatnika. Powstaje bowiem wówczas stan niepewności co do jego sytuacji. Podatnik nie wie, czy jego zobowiązanie podatkowe wygasło, czy nie. Według prof. Lipowicz narusza to konstytucyjną zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. A przecież podatnik nie może tkwić w stanie niepewności przez czas bliżej nieokreślony – stwierdziła rzecznik, przywołując wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2012 r. (sygn. akt P 30/11).

Przyczyną takiej samej niepewności podatnika jest – zdaniem RPO – art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji. Wynika z niego, że bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu na skutek wszczęcia postępowania w sprawie. Czyli bez względu na to, czy do wszczęcia postępowania przeciwko podatnikowi w ogóle dojdzie – zauważyła rzecznik. Jej zdaniem przepis ten wprowadza więc rozwiązanie, które ingeruje w dobra i interesy jednostki niebędącej jeszcze stroną postępowania karnego. Tym samym jest ona pozbawiona gwarancji, które przysługują podejrzanemu.

Ponadto w takiej sytuacji podatnik nie może się bronić przed przedłużaniem postępowania – zwróciła uwagę RPO. To oznacza, że prawo do wniesienia skargi o stwierdzenie przewlekłości przysługuje wyłącznie w sprawach o przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe (zgodnie z art. 2 ust. 1 i art. 3 pkt 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym (Dz.U. z 2004 r. nr 179, poz. 1843 ze zm.).