Urząd skarbowy nie może zająć konta bankowego, jeżeli w tym czasie podatnik czeka jeszcze na ostateczne rozstrzygnięcie co do rozłożenia mu daniny na raty – wynika z najnowszych wyroków NSA.
Sprawa rozpatrywana wczoraj dotyczyła podatniczki, która odziedziczyła w spadku mieszkanie. Gdy dostała decyzję ustalającą wysokość podatku od spadków i darowizn, wpłaciła połowę. Resztę chciała mieć rozłożoną na raty. Ordynacja podatkowa przewiduje taką możliwość w sytuacjach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatnika.
Kobieta zwróciła się w tej sprawie do naczelnika Urzędu Skarbowego w Łodzi. Z kolei naczelnik wystąpił o zgodę do prezydenta miasta, bo choć podatek pobiera urząd skarbowy, to kwota należy się miastu.
Po około 20 dniach oczekiwania podatniczka dostała list od prezydenta Łodzi z informacją o terminie płatności i wysokości pierwszej raty. Dalszy harmonogram spłat miał przyjść pocztą, wraz z pozytywną decyzją naczelnika US.
Mimo tego naczelnik wszczął egzekucję. Zaczął od ściągnięcia z rachunku podatniczki kosztów egzekucyjnych. Decyzja o rozłożeniu płatności na raty dotarła do kobiety już po zajęciu jej rachunku bankowego.
W tej sytuacji podatniczka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi. Twierdziła, że egzekucję wszczęto niesłusznie. Wskazywała, że postępowanie egzekucyjne może zostać wszczęte wyłącznie wtedy, gdy podatnik uchyla się od opodatkowania (zgodnie z art. 6 par. 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Dz.U. z 1966 r. nr 24, poz. 151). Tymczasem ona – jak podkreślała – nie uchylała się od zapłaty podatku.
WSA zgodził się z podatniczką. Skargę kasacyjną dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi oddalił także Naczelny Sąd Administracyjny. Uznał, że podatniczka nie uchylała się od zapłaty daniny. Sędzia Małgorzata Wolf-Kalamala wyjaśniła, że co prawda organy podatkowe nie naruszyły tutaj prawa, ale naruszyły zasady ogólne.
Sędzia przywołała przy tym inny wyrok, który zapadł w podobnej sprawie (sygn. akt II FSK 21/35/08).
Podobny wyrok zapadł we wtorek. Dotyczył spółki, która nie mając środków na zapłacenie VAT, również złożyła do urzędu skarbowego wniosek o rozłożenie podatku na raty. W tym czasie spółka dużo inwestowała, co pochłonęło większość jej środków finansowych.
Naczelnik urzędu nie zgodził się na raty i spółka złożyła odwołanie. W tym czasie jednak zobowiązanie przekształciło się już w zaległość i urząd zajął rachunek bankowy spółki.
Postanowienie o wszczęciu egzekucji utrzymał w mocy dyrektor izby skarbowej. Uznał, że urząd nie miał wyjścia i musiał wejść na rachunek spółki, bo sprawa rozłożenia na raty ciągle jeszcze nie była przesądzona.
Ostatecznie dyrektor izby wyraził zgodę na rozłożenie VAT na raty i zawiesił postępowanie egzekucyjne.
Mimo tego spółka złożyła skargę do WSA na wcześniejsze postanowienie dyrektora izby, bo uważała, że w ogóle nie powinno było dojść do egzekucji. Twierdziła, że samo złożenie wniosku o możliwość zapłaty podatku w ratach i brak ostatecznej odpowiedzi wyklucza możliwość wszczęcia egzekucji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uznał jej argumenty za zasadne. Orzekł, że zanim wierzyciel podejmie kroki zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych, to powinien ustalić, czy podatnik uchyla się od zapłaty podatku. Zdaniem sądu w tej sprawie spółka nie uchylała się od wykonania obowiązku, bo złożyła wniosek o rozłożenie na raty.
Podobnego zdania był NSA i oddalił skargę kasacyjną dyrektora izby skarbowej.
To precedensowe wyroki
Orzeczenia NSA wyraźnie wskazują na możliwość ukształtowania się nowego nurtu orzeczniczego.
Decyzja, w której organ podatkowy rozkłada na raty zapłatę podatku, ma inny charakter i dotyczy zupełnie innego stanu faktycznego i prawnego, niż decyzja rozkładająca na raty zapłatę zaległości podatkowej. Skoro zostały wyznaczone nowe terminy zapłaty podatku, to nie powstała zaległość podatkowa, mimo że podatnik nie uiścił należności podatkowej w terminie wynikającym z ustawy. Dopiero istnienie wymagalnej zaległości podatkowej i trwałe uchylanie się od jej zapłaty przez zobowiązanego pozwala na wszczęcie i prowadzenie postępowania egzekucyjnego.
ORZECZNICTWO
Wyroki NSA: z 12 czerwca 2014 r. (sygn. akt II FSK 1722/12) i z 10 czerwca 2014 r. (sygn. akt II FSK 1705/12). www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia