Czy złożenie wniosku o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych przez przedsiębiorcę wyłącza możliwość podjęcia egzekucji?

MACIEJ HADAS
ekspert podatkowy, senior konsultant, HLB Frąckowiak i Wspólnicy
Każdy podatnik ma prawo ubiegać się o udzielenie mu ulgi w spłacie jego zobowiązań podatkowych. Podatnik może się ubiegać o odroczenie terminów płatności lub rozłożenie na raty podatku lub zaległości podatkowej. Może się także ubiegać o umorzenie zaległości podatkowej. Wnioskowanie o odroczenie terminów płatności lub rozłożenie na raty podatku, zanim stał się zaległością podatkową, nie wiąże się z problemem wszczęcia egzekucji. Niestety, złożenie takiego wniosku w stosunku do zaległości podatkowej nie daje podatnikowi gwarancji, że organ podatkowy przed zakończeniem postępowania w sprawie rozpatrzenia i oceny zasadności takiego wniosku nie przeprowadzi egzekucji zaległego podatku. Nie ma żadnego przepisu, który mógłby stanowić podstawę do żądania nieprzeprowadzania egzekucji w związku ze złożeniem wniosku w sprawie przyznania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych.
O udzieleniu ulgi decydują ważny interes podatnika lub interes publiczny. Ordynacja podatkowa nie wyjaśnia bliżej znaczenia użytych pojęć, co w praktyce oznacza, że organ podatkowy w każdym przypadku indywidualnie dokonuje oceny, czy takie przesłanki zachodzą.
Brak prostego przełożenia między złożeniem wniosku w sprawie ulgi i automatycznym wstrzymaniem egzekucji zaległości podatkowej do czasu rozpatrzenia wniosku jest z pewnością zamierzonym działaniem ustawodawcy. Gdyby było tak, że wniosek o ulgę powoduje zawieszenie egzekucji, każdy podatnik zyskiwałby dodatkowy czas, w którym mógłby dokonać czynności uniemożliwiających egzekucję podatku ze swego majątku. Z drugiej strony, ochrona interesu fiskusa może prowadzić do sytuacji, w której instytucja ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych będzie instytucją martwą, a prawo podatnika do uzyskania pomocy - prawem iluzorycznym. Może się zatem okazać, że organ podatkowy przeprowadzi egzekucję przed zakończeniem postępowania w sprawie wniosku podatnika o przyznanie ulgi. Jeżeli podatek zostanie wyegzekwowany, to nawet przy spełnieniu warunków do przyznania ulgi dalsze postępowanie w sprawie ulgi stanie się bezprzedmiotowe i będzie musiało być umorzone. W takiej sytuacji jak na dłoni widać, że obecna regulacja nie znajduje uzasadnienia i stoi w sprzeczności ze słuszną ideą pomocy podatnikowi w ramach stworzonych ulg. Jest bowiem oczywiste, że nie po to ustawodawca przyznał podatnikom prawa do starania się o ulgi, by organ podatkowy mógł te prawa naruszać wcześniejszym przeprowadzeniem egzekucji. Warto pamiętać o cennym wyroku, w którym NSA wskazał, iż organy podatkowe przy ocenie zebranych w sprawie dowodów powinny m.in. kierować się prawidłami logiki i doświadczenia życiowego (wyrok z dnia 29 czerwca 2000 r., sygn. akt I SA/Po 1342/99). Uwzględnienie tych zasad przy podejmowaniu decyzji o egzekucji przed zakończeniem postępowania w sprawie wniosku podatnika o przyznaniu ulgi powinno przyczynić się do zmniejszenia liczby decyzji o egzekucji.
W praktyce nie zaszkodzi, by podatnik wraz z wnioskiem o przyznanie ulgi wysłał do właściwej komórki egzekucyjnej w urzędzie skarbowym osobną informację o złożonym wniosku. Nie będzie to oczywiście podstawa do wstrzymania egzekucji, ale przynajmniej uniknie się w te sposób sytuacji, w której następstwem braku przepływu informacji między różnymi komórkami urzędu o złożeniu przez podatnika wniosku w sprawie ulgi będzie wszczęcie egzekucji.
(MGM)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 67a oraz art. 67b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).