Chodzi o sprzedaż takich towarów, jak pręty stalowe, złom, miedź. Pełną ich listę wymienia załącznik nr 11 do ustawy o podatku od towarów i usług.
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu potwierdził niedawno, że dodatkowe usługi cięcia i transportu zamawianych prętów stalowych są ściśle związane ze świadczeniem głównym, czyli dostawą stali i mają charakter uzupełniający (interpretacja z 4 marca 2014 r., sygn. ILPP2/443-1181/13-2/JK). Wyjaśnił, że z ekonomicznego punktu widzenia nie są to odrębne czynności, tylko jedno świadczenie, do którego należy stosować przepisy właściwe dla dostawy stali. Sprzedawca powinien więc wystawiać fakturę bez VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie”.
Stanowisko to pozytywnie oceniają eksperci podatkowi.
– Dzielenie świadczenia na dostawę, usługę cięcia i transportu stali byłoby działaniem sztucznym, mamy więc do czynienia z usługą kompleksową – mówi Magdalena Kozłowska, konsultant podatkowy w ECDDP.

W podstawie opodatkowania

Eksperci zwracają uwagę na brzmienie nowego art. 29a ust. 6 ustawy o VAT. Wynika z niego, że do podstawy opodatkowania wlicza się dodatkowe koszty, takie jak prowizje, koszty opakowania transportu i ubezpieczenia, którymi dostawca obciąża nabywcę.
– Już sam ten przepis każe traktować dodatkowe usługi jako część podstawy opodatkowania i w konsekwencji stosować do nich identyczne zasady rozliczania VAT – mówi Roman Namysłowski, doradca podatkowy, dyrektor w EY.
Janina Fornalik, doradca podatkowy, starszy menedżer w MDDP, podkreśla jednak, że aby stanowiły one element podstawy opodatkowania świadczenia podstawowego (np. dostawy stali), muszą mieć charakter kosztów dodatkowych, ściśle związanych z tym świadczeniem i ponoszonych ze względu na nie. Warto więc dołożyć starań, by zapisy umowy brzmiały precyzyjnie.
– Niestety, wątpliwości będą się pojawiać, gdy czynności potencjalnie poboczne będą opodatkowane w inny sposób niż czynność główna – zauważa Aleksandra Plichta, starszy konsultant w Accreo. To oznacza, że nie każda usługa transportu czy ubezpieczenia musi być zawsze rozliczana jak sprzedawany towar.
– Do rozważenia pozostaje ujęcie takiej usługi jako kosztu refakturowanego bądź zwrotu wydatków – mówi ekspertka.

Zalecana daleko idąca ostrożność

Z punktu widzenia sprzedawcy dużo bezpieczniej byłoby opodatkować dodatkowe świadczenia.
– To jednak może rodzić ryzyko braku prawa do odliczenia przez nabywcę, dlatego z całą pewnością będzie on nalegał na zastosowanie do tego rodzaju transakcji mechanizmu odwrotnego obciążenia – mówi Roman Namysłowski.
Z drugiej strony zapewnienie bezpieczeństwa nabywcy rodzi zagrożenie dla dostawcy.
– Gdyby bowiem urząd skarbowy uznał jednak, że transakcja powinna być opodatkowana na zasadach ogólnych, wówczas u sprzedawcy powstanie zaległość podatkowa – zauważa Roman Namysłowski.
Zdaniem Aleksandry Plichty nie ma złotego środka, który pozwoliłby stosować przepisy w sposób całkowicie bezpieczny zarówno przez sprzedawcę, jak i nabywcę – chyba że obaj wystąpią o indywidualną interpretację, która będzie ich chronić.

Problemy z fakturowaniem

Już teraz pojawiają się rozbieżności co do dokumentowania transakcji złożonych. Organy podatkowe, akceptując sposób rozliczenia właściwy dla świadczenia głównego, nie są bowiem zgodne, czy usługi pomocnicze można ujmować jako odrębną pozycję na fakturze (lub na osobnej fakturze).
– Takie odrębne wyszczególnienie – choć dla sprzedawcy często łatwiejsze – może sugerować organom, że czynność nie powinna być opodatkowana stawką właściwą dla kluczowego przedmiotu transakcji – ostrzega Aleksandra Plichta.
Za brakiem możliwości osobnego wykazywania na fakturze kosztów dodatkowych wprost opowiedział się dyrektor IS w Poznaniu w interpretacji z 20 stycznia 2014 r. (sygn. ILPP4/443-499/13-2/ISN).
W opinii Janiny Fornalik takie podejście jest błędne. – Artykuł 29a ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT potwierdza możliwość odrębnego wykazywania tych kosztów, ponieważ nakazuje uwzględnić je w podstawie opodatkowania transakcji podstawowej – podkreśla ekspertka.
– Koszty usług dodatkowych powinny być traktowane dla potrzeb VAT tak samo, bez względu na to, czy podwyższają cenę towarów, czy zostały wykazane przez dostawcę odrębnie na fakturze – przekonuje Janina Fornalik.
Opodatkowanie świadczeń złożonych
Jeśli wykonywana czynność stanowi dla klienta całość, nie należy jej rozbijać na poszczególne elementy składowe, lecz traktować jako jedno świadczenie. W takim wypadku świadczenie pomocnicze dzieli los prawny świadczenia głównego, w szczególności w zakresie stawki VAT. Wielokrotnie potwierdzał to TSUE, m.in. w sprawie C-349/96.