Jedną z nowości, która zacznie obowiązywać w systemie VAT od 1 stycznia 2014 r., jest określenie, kto ma obowiązek sporządzić fakturę. Dokumenty mają też być wystawiane w innych niż dotąd terminach.
Jeśli chodzi o pierwszą kwestię, podstawowa zasada została zapisana w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) w brzmieniu od Nowego Roku. Zgodnie z tym przepisem podatnik ma obowiązek wystawić fakturę dokumentującą:
1) sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika VAT, podatku od wartości dodanej lub o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
2) sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1 (a więc osoby fizycznej nie występującej jako podatnik VAT);
3) wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1 (osoby fizycznej niewystępującej jako podatnik VAT);
4) otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Brak obowiązku przy zwolnieniu

Przepisy wskazują, że nie ma obowiązku wystawiania faktur w przypadku czynności zwolnionych z VAT, choć dalej będzie taka możliwość (podatnik musi sam zdecydować). Chodzi o sprzedaż zwolnioną z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 (zwolnienia przedmiotowe), art. 113 ust. 1 (zwolnienie podmiotowe) i ust. 9 (rozpoczynający działalność gospodarczą) lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 (inne zwolnienia, które może wprowadzić minister finansów w rozporządzeniu).
Jeśli jednak nabywca – choćby nie był podatnikiem VAT – będzie domagać się wystawienia dokumentu, to mimo zwolnienia sprzedawca będzie musiał spełnić to żądanie (podobnie jak w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r.), choć nie zawsze (nie dotyczy to np. usług dostawy mediów, czyli np. prądu czy wody).
Żądanie jej wystawienia nabywca musi jednak zgłosić w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Więcej czasu na udokumentowanie

Do końca 2013 r. dokument trzeba wystawić w terminie 7 dni od dostawy towaru lub wykonania usługi. Jak już wspominaliśmy, wystawienie faktury powoduje powstanie obowiązku podatkowego. Od 2014 r. obowiązek podatkowy powstanie, co do zasady, wraz z dostawą towaru lub wykonaniem usługi, natomiast faktury będzie można wystawić po tym zdarzeniu lub przed nim, oczywiście w granicach wynikających z nowego art. 106i ustawy o VAT. Jak wynika z tego przepisu, fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, z zastrzeżeniem ust. 2–8.
Oznacza to, że podatnicy będą mieli więcej czasu na udokumentowanie transakcji. Nie ma jednak żadnych przeszkód, aby wystawić fakturę wraz z dostawą towaru lub wykonaniem usługi, czy też w ciągu 7 dni od tego zdarzenia. Fakturę można również wystawić wcześniej, co wynika z art. 106i ust. 7 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem faktury nie mogą być wystawione wcześniej niż 30. dnia przed:
1) dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi,
2) otrzymaniem, przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, całości lub części zapłaty.
W przypadku usług ciągłych będzie można wystawić fakturę jeszcze wcześniej niż 30 dnia, ale musi się na niej znaleźć informacja, jakiego okresu dotyczy.
W niektórych branżach będą specjalne zasady
Czy są jakieś branże, dla których od 1 stycznia 2014 r. funkcjonują specjalne regulacje dotyczące wystawiania faktur?
ikona lupy />
Kamil Grzywka kancelaria FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
Co do zasady nie można wystawić faktury wcześniej niż 30. dnia przed dniem wykonania czynności. Wyjątki od tej zasady (jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu rozliczeniowego dotyczy) określono w dodanym art. 106i ust. 8 w przypadku m.in. usług:
● dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
● telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych,
● najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
● ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
● stałej obsługi prawnej i biurowej,
● handlu, uzdatniania i dostarczania wody, zbierania, obróbki, przetwarzania i usuwania odpadów sanitarnych, zamiatania śmieci etc.
Powyższe nie dotyczy jednak usług stanowiących import usług.
Od kiedy trzeba wystawiać faktury w nowych terminach? Czy są jakieś przepisy przejściowe?
Nowe przepisy dotyczące fakturowania obowiązują od 1 stycznia 2014 r., natomiast do czynności dokonanych do 31 grudnia 2013 r. zastosowanie mają przepisy w brzmieniu do końca 2013 r.
Co jeśli podatnik wystawi fakturę 31 grudnia z terminem płatności do 6 stycznia?
Jeżeli termin płatności wynika z umowy właściwej do rozliczenia tej czynności, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności.
Jeśli natomiast chodzi o prawo do odliczenia VAT z takiej faktury, to zgodnie z dodanym do art. 86 ust. 10b pkt 1 prawo do odliczenia podatku powstaje za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. W tej sytuacji decydujący będzie moment otrzymania przez podatnika faktury i ten moment będzie wyznaczał okres, za który podatnik będzie uprawniony do odliczenia podatku naliczonego.