Już teraz z kasowej metody rozliczania VAT (zapłata podatku dopiero po otrzymaniu zapłaty) mogą korzystać mali podatnicy, tj. tacy, których przychody ze sprzedaży brutto nie przekraczają równowartości 1,2 mln euro. Tyle że obowiązuje limit 90 dni: po ich upływie, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, podatnik musi zapłacić VAT niezależnie od tego, czy otrzymał pieniądze, czy nie. Pełna metoda kasowa, którą proponuje wicepremier Waldemar Pawlak i o której rozmawiał z premierem i ministrem finansów, polegałaby na likwidacji tego limitu. Co to będzie oznaczać, jeśli chodzi o księgowość przedsiębiorstw?
Zdaniem Macieja Czapiewskiego, biegłego rewidenta, partnera w HLB M2 Audyt, wpłynie to na ewidencję księgową należności. Ekspert wyjaśnia, że w momencie wystawienia faktury podatnik musi ująć w księgach rachunkowych należność w pełnej kwocie (wartość brutto – strona Wn konta należności) w połączeniu z kontem przychodów ze sprzedaży (wartość netto – strona Ma konta przychodów) oraz kontem zobowiązania z tytułu VAT do rozliczenia w przyszłych okresach (wartość podatku – strona Ma konta zobowiązań).
– Obecnie, w momencie otrzymania zapłaty, jednak nie później niż w ciągu 90 dni od wystawienia faktury, podatnik przeksięgowuje VAT z konta zobowiązania z tego tytułu do rozliczenia w przyszłych okresach na konto bieżącego rozliczenia VAT –wyjaśnia nasz rozmówca.
Po zmianie takie przeksięgowanie będzie następować jedynie w przypadku zapłaty, bez względu na upływ terminu. Maciej Czapiewski wyjaśnia, że w przypadku objęcia odpisem aktualizującym pełnej wartości należności, przeterminowanej powyżej 90 dni, obecnie jej wartość (brutto) obciąża koszty sprzedawcy (przy czym tylko wartość netto stanowi koszt podatkowy). Po zmianie kosztem księgowym będzie jedynie wartość netto należności. Z kolei objęta odpisem wartość VAT będzie ujęta po stronie Ma konta odpisów w korespondencji ze stroną Wn konta VAT do rozliczenia w przyszłych okresach.

4922 tys. zł wynosi limit obrotów określający małego podatnika na 2013 r.

W przypadku spłaty wierzytelności warto pamiętać, że rozwiązania odpisu należy dokonać tylko w części odpowiadającej jej wartości netto, natomiast w części odpowiadającej VAT powinno być ujęte na koncie zobowiązań bieżących z tytułu tego podatku (strona Ma).
Grzegorz Błaszkowski, członek ACCA, właściciel firmy doradczo-audytorskiej Błaszkowski Advisory Services, zgadza się z tym podejściem. Uważa jednak, że możliwy jest jeszcze inny tryb. W wyniku zmian zobowiązanie z tytułu VAT dotyczące danej faktury sprzedaży będzie naliczane i księgowane przez przedsiębiorstwo dopiero po otrzymaniu płatności tej faktury od kontrahenta. W przypadku braku płatności zobowiązanie z tytułu VAT nie zostanie zaksięgowane.
Grzegorz Błaszkowski twierdzi, że w konsekwencji zmiany regulacji odpis na należność przeterminowaną utworzony zostanie wyłącznie na wartość netto odpowiadającą zaksięgowanym przychodom ze sprzedaży, a nie jak dotychczas – na pełną wartość brutto.
Jacek Mateja, partner działu audytu Deloitte, przychyla się do pierwszego rozwiązania, ponieważ w momencie wystawienia faktury pojawia się należność w kwocie brutto obejmująca zarówno kwotę netto faktury, jak i VAT. Ekspert podkreśla, że ujęcie jedynie kwoty netto do momentu otrzymania zapłaty, jak jest to sugerowane w drugim przypadku, oznaczałoby brak ujęcia od kontrahenta kwoty VAT, która stanowi część należności i powinna być zaksięgowana od razu przy wystawieniu faktury.

Przeksięgowanie nastąpi jedynie w przypadku zapłaty, bez względu na upływ terminu