Do zwolnienia podatkowego przekazanie pieniędzy musi być udokumentowane przelewem na rachunek bankowy lub przekazem pocztowym. Umowę lepiej zawrzeć w formie aktu notarialnego.
– Chcę przekazać mojemu dziecku w darowiźnie pieniądze. Oczywiście, sporządzimy umowę, w której zamierzam się zobowiązać, że określoną kwotę przekażę w ratach w ciągu trzech lat. Jak powinnam to zrobić najlepiej, żeby nie stracić prawa do zwolnienia w podatku od spadków i darowizn: czy darowiznę mam zgłosić do urzędu skarbowego przy pierwszej racie czy przy ostatniej – pyta czytelniczka z Warszawy.
Odpowiedź tylko z pozoru jest łatwa. Ustawa o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 z późn. zm.) przewiduje zwolnienie dla darowizn przekazywanych w obrębie najbliższej rodziny, ale jest to uzależnione od spełnienia określonych warunków. I tak, zgodnie z jej art. 4a najbliżsi mogą przekazywać sobie darowizny bez podatku, o ile zgłoszą ją do urzędu skarbowego w nieprzekraczalnym terminie sześciu miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. W przypadku darowizny, jak wyraźnie wskazuje art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli jednak, jak mówi przepis, ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Akt notarialny najlepszy

Ustawa (art. 4a ust. 1 pkt 2) wymaga też, aby darowizna w formie pieniężnej była udokumentowana przelewem na rachunek bankowy lub przekazem pocztowym, gdy kwota przekazanych pieniędzy przez jedną i tę samą najbliższą osobę w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza 9637 zł. Tyle wynosi zwolnienie od podatku dla nabywcy zaliczonego do I grupy podatkowej (zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy), czyli obdarowanego małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy i teściów (art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy).

6 miesięcy termin zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego

Najlepiej, by rodzice, którzy chcą przekazać dzieciom darowiznę pieniężną, ale w kilku częściach, sporządzili umowę w formie aktu notarialnego.
– Każda darowizna powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego. Dotyczy to zwłaszcza darowizn przekazywanych w częściach – uważa dr Irena Ożóg, partner zarządzający w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy. I przypomina: – Bez zachowania tej formy darowizna staje się jednak ważna w momencie spełnienia przyrzeczonego świadczenia.
Wybór formy aktu notarialnego ma jeszcze jedną zaletę. Obdarowany nie musi składać deklaracji podatkowej do urzędu skarbowego. Darowiznę zgłasza notariusz sporządzający akt notarialny.
Jednak darowizna, z wyjątkiem darowizny nieruchomości (tu zawsze obowiązuje forma aktu notarialnego), może zostać zawarta też w formie pisemnej między darczyńcą a obdarowanym albo wręcz bez żadnej formalnej umowy. W takim przypadku, jak podkreśla Irena Ożóg, istotne jest jej spełnienie. – Dzięki niemu, zgodnie z art. 890 kodeksu cywilnego, odbywa się sanowanie umowy darowizny – mówi DGP Irena Ożóg. Nie może odnosić się to do świadczenia wcześniej przyrzeczonego, a wykonywanego w częściach w późniejszym czasie. Bez aktu notarialnego każda część przyrzeczonego świadczenia będzie bowiem odrębną darowizną w momencie wykonania danej części świadczenia – podkreśla Irena Ożóg.

Forma i jej konsekwencje

Przekazanie darowizny w ratach na podstawie umowy zawartej w zwykłej formie pisemnej ma jednak swoje konsekwencje podatkowe.
– Obowiązek podatkowy powstanie z dniem spełnienia przyrzeczenia, a więc otrzymania środków pieniężnych – mówi DGP Anna Misiak, doradca podatkowy, szef zespołu ds. podatków osobistych w spółce MDDP. I dodaje: – Każda otrzymana część darowizny będzie traktowana jako osobna darowizna i okres 6 miesięcy będzie liczony osobno dla każdego przekazania. Nie ma przeszkód, aby zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych – druk SD-Z2 – składać raz na sześć miesięcy. Istotne jest, aby zgłoszenie nabycia zostało dokonane z zachowaniem terminu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Jak dodaje Anna Misiak, osoba obdarowana, podobnie jak dziecko naszej czytelniczki, musi zgłosić otrzymanie darowizny już po pierwszej racie i przy każdej następnej, chyba że przy zachowaniu 6-miesięcznego terminu możliwe będzie objęcie zgłoszeniem więcej niż jednego przekazania. – Warunkiem uzyskania zwolnienia podatkowego w przypadku darowizny między najbliższymi jest dokonanie zgłoszenia do urzędu skarbowego w terminie, jak i wylegitymowanie się dowodem przekazania środków na rachunek bankowy obdarowanego. Niespełnienie tych warunków oznacza utratę zwolnienia – mówi Anna Misiak.
Warunkiem uzyskania zwolnienia podatkowego w przypadku darowizny między najbliższymi jest dokonanie zgłoszenia do urzędu skarbowego w odpowiednim terminie