Przekonał się o tym ostatnio jeden z podatników, który zaskarżył decyzję naczelnika urzędu skarbowego do dyrektora izby skarbowej. Chodziło o kilkadziesiąt tysięcy złotych podatku do zapłacenia od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów. Organ II instancji po ponownym rozpatrzeniu sprawy, uzupełnieniu materiału dowodowego i przeanalizowaniu dokumentów uchylił w całości decyzję naczelnika urzędu skarbowego. W wydanej decyzji dyrektor izby skarbowej prawie czterokrotnie obniżył należność w stosunku do ustalonej przez urząd. Jakie było jednak zdziwienie podatnika, gdy w uzasadnieniu postanowienia naczelnika urzędu o zaliczeniu wpłaty na poczet zaległości i odsetek przeczytał, że decyzja organu II instancji nie jest powtórnym merytorycznym rozstrzygnięciem kreującym zobowiązanie podatkowe wraz z nowym terminem płatności.
Stanowisko naczelnika może wzbudzać zdziwienie. Jeśli organ odwoławczy uchyla decyzję organu I instancji w całości i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, to powoduje jej wyeliminowanie z obrotu prawnego ze skutkiem na przyszłość.
– Skoro pierwsza decyzja przestaje istnieć z chwilą jej uchylenia, to nie może być zgodna z prawem. Istnieje jedynie nowa decyzja organu odwoławczego – podkreśla Anna Bryńska, radca prawny z kancelarii Tax & Lex.

Każdy, nawet obiektywnie niewielki błąd w ustaleniu wysokości zobowiązania podatkowego przesądza o istotnej wadliwości decyzji, czyli o jej niezgodności z prawem.

Sławomir Sadocha, doradca podatkowy, zwraca uwagę na fakt, że istotą decyzji podatkowej jest wymiar zobowiązania, wyrażony w pieniądzu.
– Prawo podatkowe nie zna w kwestii wymiaru zobowiązania rozróżnienia na decyzje precyzyjne i nieprecyzyjne. Ocena instancyjna i sądowoadministracyjna decyzji podatkowej prowadzona jest w oparciu o kryterium jej zgodności z prawem – mówi Sławomir Sadocha. Jak twierdzi, uchylenie decyzji podatkowej może nastąpić wyłącznie w sytuacji stwierdzenia istotnego naruszenia obowiązującego porządku prawnego.
Zgodnie z art. 210 par. 1 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749) decyzja musi zawierać m.in. rozstrzygnięcie. I o to rozstrzygnięcie w tym przypadku chodzi. Trudno uznać, że organ podatkowy I instancji prawidłowo ustalił fakty, skoro wniosek, do którego doszedł (czyli kwota podatku do zapłaty) była nieprawidłowa. Co potwierdzają ustalenia organu II instancji, do którego odwołał się podatnik, oraz fakt, że decyzja została uchylona w całości.
Dyrektor izby skarbowej, uchylając decyzję naczelnika w całości lub w części, orzeka co do istoty sprawy. Wynika to wyraźnie z art. 233 par. 1 pkt. 2 lit. a Ordynacji podatkowej. Może też, w myśl art. 233 par. 2 tej ustawy, uchylić w całości decyzję organu I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części. Przekazując jednak wtedy sprawę, organ odwoławczy wskazuje okoliczności faktyczne, które należy zbadać przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.