Kwotę podlegającą odliczeniu stanowi kwota VAT wykazana w otrzymanej przez przedsiębiorcę fakturze potwierdzającej nabycie towaru lub usługi. Odliczenie powinno nastąpić w terminie i na zasadach wskazanych w ustawie o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).
– Zasadą jest, że prawo do odliczenia podatku powstaje w rozliczeniu na okres, w którym przedsiębiorca otrzymał fakturę – mówi Anna Resiak, starszy konsultant podatkowy w ECDDP.

Wykonanie usługi

Co istotne – w przypadku otrzymania faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług (o ile nie jest to faktura zaliczkowa), przed nabyciem prawa do rozporządzania towarem jako właściciel albo przed wykonaniem usługi (a więc w przypadku otrzymania faktury wystawionej przedwcześnie) – prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje z chwilą nabycia prawa do rozporządzania towarem lub z chwilą wykonania usługi.
– Oznacza to, że prawo do odliczenia VAT powstaje dopiero, gdy transakcja udokumentowana fakturą faktycznie zostanie zakończona – podkreśla Anna Resiak.
Nasza rozmówczyni zauważa, że ustawodawca przewidział też sytuacje, gdy możliwe jest odliczenie podatku, nawet jeżeli nie dokonano jeszcze dostawy towarów lub nie wykonano usługi. Odnosi się to do enumeratywnie wymienionych w ustawie o VAT transakcji (m.in. nabycie mediów, usług transportowych, spedycyjnych, budowlanych, ochrony osób i mienia, najmu, leasingu i podobnych, nabycie praw i licencji).
– Dotyczy to także przypadków, gdy nabycie prawa do dysponowania towarem jak właściciel lub wykonanie usługi nastąpi przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej, w której obniżona zostanie kwota podatku należnego o podatek naliczony wynikający z otrzymanej faktury – wymienia Anna Resiak.

W drodze wyjątku możliwe jest odliczenie VAT, nawet jeżeli nie dokonano dostawy towarów lub nie wykonano usługi

Od zasady, zgodnie z którą prawo do odliczenia podatku powstaje z chwilą otrzymania faktury, ustawa o VAT przewiduje wiele wyjątków. Przykładem jest nabycie energii elektrycznej, usług telekomunikacyjnych oraz komunalnych. Jak wyjaśnia dr Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy prowadzący Kancelarię Initium, prawo do odliczenia powstaje za okres, w którym przypada termin płatności.
– Niezależnie zatem od okresu otrzymania faktury, przesądzający do prawidłowego ustalenia momentu odliczenia będzie termin określonej płatności – mówi Krzysztof Biernacki.
Termin ten powinien być określony w umowie zawartej pomiędzy stronami, co pozwala im swobodnie go kształtować.



– W sytuacji gdy treść otrzymanej faktury wskazuje na inny moment zapłaty niż umowa, przyjąć należy, że wiążący dla stron jest termin wskazany w umowie – podkreśla nasz rozmówca.
Anna Resiak dodaje, że szczególne zasady stosuje się także w przypadku importu usług, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca, oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Prawo do odliczenia powstaje w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu danej umowy.
– Rozwiązanie to powoduje, że wymienione transakcje są neutralne na gruncie VAT, gdyż nabywca, który jest również w tych przypadkach zobowiązany do rozliczenia podatku należnego, w tym samym okresie rozliczeniowym dokonuje odliczenia podatku – tłumaczy Anna Resiak.

Termin odliczenia

Nasza rozmówczyni tłumaczy, że podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach wskazanych powyżej, a także w deklaracjach składanych za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (po okresie, w którym powstało prawo do odliczenia).

Wyjątki dotyczą m.in. nabycia mediów, usług transportowych, spedycyjnych, budowlanych, ochrony osób i mienia, najmu, leasingu, nabycia praw i licencji

– Możliwość takiego przesunięcia jest istotna dla tych podatników, którzy mają znaczne wahania w kwotach podatku do rozliczenia i chcieliby je zminimalizować – mówi Biernacki.
Ponadto jeżeli podatnik nie odliczył VAT we wskazanych terminach, może obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego, w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia.