Kłopoty w regulowaniu należności podatkowych mogą wiązać się dla podatników z ustanowieniem zastawu skarbowego. Obok hipoteki ustawowej zastaw skarbowy jest jedną z form zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego. Zabezpieczenia dokonuje się, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane, czyli podatek wpłacony.

Ważna jest wartość ustanowionego zastawu

Zastaw skarbowy przysługuje Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego, m.in. gminom, z tytułu zobowiązań podatkowych powstających z dniem doręczenia decyzji ustalającej ich wysokość, a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości.
– Oznacza to, że zastawem skarbowym nie można zabezpieczyć opłaty prolongacyjnej należnej z tytułu odroczenia lub rozłożenia na raty takich zaległości podatkowych – wyjaśnia nam Jakub Rychlik, doradca podatkowy.
Ustanowienie zastawu skarbowego nie prowadzi samo przez się do spełnienia przez podatnika ciążącego na nim obowiązku, a jedynie stwarza określone gwarancje jego wyegzekwowania w przyszłości.

Wartość poszczególnych rzeczy lub praw w dniu ustanowienia zastawu musi wynosić co najmniej 11,9 tys. zł

– Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych w formie zastawu skarbowego zawsze poprzedza postępowanie egzekucyjne, jeśli będzie ono prowadzone – opisuje Jakub Rychlik.
Zastaw skarbowy można ustanowić na rzeczach i zbywalnych prawach majątkowych o wartości co najmniej 11,9 tys. zł (limit obowiązujący w 2012 roku) będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną jego oraz jego małżonka.

Gwarancja nie obejmie całego majątku

Oznacza to – jak podkreśla Jakub Rychlik – że zastaw skarbowy nie może być ustanowiony na nieruchomości ani na niezbywalnych prawach majątkowych. Ponadto, przedmiotem zastawu nie mogą być obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki.
– Co istotne, zastaw skarbowy nie wiąże się z wydaniem organowi podatkowemu rzeczy obciążonych, które mogą być nadal wykorzystywane przez jej właściciela – dodaje Alicja Majdańska, konsultant podatkowy w KNDP.

Zniesienie zabezpieczenia

Fiskus jest uprawniony do zniesienia ustanowionego zastawu wyłącznie w ściśle określanych przypadkach. Biorąc pod uwagę, że zastaw skarbowy jest ściśle związany z istnieniem zobowiązaniu (podatku), podstawowy sposób wygasania zastawu to wygaśnięcie zobowiązania podatkowego.
Dwa inne sposoby to: wykreślenie wpisu z rejestru zastawów skarbowych oraz dzień egzekucyjnej sprzedaży przedmiotu zastawu.
– Wykreślenie wpisu z rejestru zastawów skarbowych może nastąpić również wtedy, gdy rzecz lub prawo nie stanowiło własności podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osoby trzeciej odpowiadającej za zaległości podatkowe – dodaje Alicja Majdańska.
W momencie wykreślenia zastawu z rejestru fiskus traci prawo do zaspokojenia z prawa lub rzeczy.