Podatnik dokonuje transakcji handlowych za pośrednictwem aukcji internetowych. Nie do końca jednak wie, jak takie działania należy rozliczać pod kątem podatkowym. Pyta więc: czy zakup na aukcji internetowej od osoby fizycznej programu lub gry komputerowej podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych jako umowa sprzedaży rzeczy ruchomej czy jako umowa sprzedaży praw majątkowych?
Jak wyliczyć należny podatek od czynności cywilnoprawnych, gdy jedna umowa sprzedaży (transakcja) obejmuje zarówno rzeczy ruchome, jak i prawa majątkowe?
W jaki sposób określić podstawę opodatkowania w przypadku, gdy jedna umowa sprzedaży (transakcja) obejmuje kilka rzeczy? Czy w przypadku sprzedaży internetowej (sklepy, portale, aukcje) wymagana jest dodatkowo pisemna forma umowy kupna-sprzedaży, czy też wystarczy sam fakt zaistnienia transakcji między dwoma podatnikami? Co ma zrobić kupujący w sytuacji, gdy nie ma pewności, że firma, która sprzedała mu produkt w internecie, faktycznie odprowadziła z tego tytułu VAT? Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w przypadku umów zawieranych w wyniku rozstrzygnięcia aukcji internetowych, a także innych form sprzedaży przez internet lub sprzedaży wysyłkowej?
O odpowiedź na pierwsze pytanie poprosiliśmy Izbę Skarbową we Wrocławiu. Natomiast odpowiedzi na wszystkie pytania udzielił Tomasz Piekielnik z Kancelarii Piekielnik i Partnerzy.
IZBA SKARBOWA WE WROCŁAWIU ODPOWIEDZIAŁA „DGP”
Zakładając, że pytanie dotyczy umowy sprzedaży zawartej pomiędzy dwiema osobami fizycznymi (w której zbywca nie jest twórcą i nie jest z tego tytułu podatnikiem VAT), a przedmiotem umowy jest program komputerowy lub gra (zapisana na nośniku pamięci), przyjąć należy, że taka czynność podlega opodatkowaniu jako sprzedaż rzeczy zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych według stawki 2 proc.
W opisanej sytuacji może znaleźć zastosowanie zwolnienie dotyczące sprzedaży rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1 tys. zł.
EKSPERT RADZI
Odpowiadając na pytanie pierwsze, przedmiotem obrotu w przypadku oprogramowania czy gier komputerowych są generalnie prawa autorskie. Tym samym sprzedaż programu komputerowego w większości przypadków nie jest równoznaczna ze sprzedażą rzeczy ruchomej. Pośrednie potwierdzenie tej tezy odnaleźć można w art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w myśl którego programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie. Jeżeli zatem w przypadku programu komputerowego mamy do czynienia z utworem, to w świetle prawa cywilnego i ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) należy go traktować jako prawo majątkowe, a nie rzecz ruchomą. Warto jednak zauważyć, że od tej reguły mogą zaistnieć pewne wyjątki. Mogą one dotyczyć m.in. sytuacji, kiedy przedmiotem sprzedaży jest oprogramowanie fabrycznie zapakowane, w przypadku którego nie nastąpiło jeszcze zawarcie umowy licencyjnej przez jakąkolwiek osobę w wyniku fizycznego rozpakowania produktu, czyli np. rozerwania folii czy otwarcia pudełka. Wówczas oprogramowanie komputerowe (zakupione w celach prywatnych, lecz jeszcze nierozpakowane) sprzedawane przez osobę fizyczną powinno być traktowane jak rzecz ruchoma (nośnik z opakowaniem itp.) i będzie opodatkowane 2-proc. stawką PCC (jeśli podstawa opodatkowania przekracza 1 tys. zł). Niestety, i od tej zasady mogą wystąpić wyjątki w zależności od konkretnej sytuacji, sformułowania umowy licencyjnej dołączonej do gry lub programu komputerowego, a także typu umowy zawieranej przy zakupie oprogramowania.
Niemniej jednak zasadniczo sprzedaż oprogramowania już używanego dla PCC należy traktować jako zbycie praw majątkowych. Oznacza to, że stawka podatku od umowy sprzedaży będzie wynosiła 1 proc. Tym samym, przy sprzedaży oprogramowania komputerowego, niezależnie od jego wartości, powstanie obowiązek zapłaty PCC (pod warunkiem, że sprzedawca lub kupujący nie jest podatnikiem VAT). Co prawda z PCC zwolniona jest sprzedaż rzeczy ruchomych o wartości nieprzekraczającej 1 tys. zł, ale zwolnienie to nie odnosi się do praw majątkowych. Będzie ono zatem mogło być stosowane wyłącznie przy sprzedaży oprogramowania przed jego pierwszym wykorzystaniem.
Wyjaśniając kwestie z pytań 2 i 3, trzeba podkreślić, że pewne wątpliwości budzić może określenie podstawy opodatkowania oraz wyliczenie należnego PCC w przypadku, gdy jedna umowa sprzedaży obejmuje zarówno rzeczy ruchome, jak i prawa majątkowe. Wynika to zarówno z faktu, że stawka podatku przy sprzedaży rzeczy ruchomych wynosi 2 proc., natomiast przy sprzedaży praw majątkowych 1 proc., a także z konstrukcji deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3. W takiej sytuacji podatnik powinien złożyć dwie różne deklaracje PCC-3, jedną dla umowy sprzedaży rzeczy ruchomych, a drugą dla umowy sprzedaży praw majątkowych. W każdej deklaracji podatnik powinien zwięźle określić treść i przedmiot czynności cywilnoprawnej dla każdej czynności oddzielnie.
Przechodząc do pytania 4, przepisy kodeksu cywilnego regulujące umowę sprzedaży nie zastrzegają dla tej umowy żadnej formy szczególnej (np. pisemnej czy aktu notarialnego). Umowę sprzedaży można zawrzeć w drodze zastosowania dowolnego trybu, tj. przez ofertę i jej przyjęcie, w toku negocjacji czy przez aukcję bądź przetarg. Tym samym należy uznać, że w przypadku sprzedaży internetowej (z udziałem sklepów, portali, aukcji) nie jest wymagane zachowanie formy pisemnej, a wystarczające dla zawarcia umowy jest w tym przypadku zaakceptowanie oferty sprzedającego przez kupującego (np. przez wiadomość elektroniczną itp.). A zatem wystarczający jest w tym wypadku sam fakt zaistnienia transakcji między stronami.
Z kolei odpowiadając na pytanie 5, trzeba zwrócić uwagę na art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, zgodnie z którym nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub zwolniona z VAT. Generalnie zatem, jeżeli sprzedaż internetowa będzie dokonywana pomiędzy przedsiębiorcą (w ramach jego działalności gospodarczej) będącym podatnikiem VAT a konsumentem, przyjmujemy, że transakcja nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Dla kupującego, w celu ustalenia, czy ciąży na nim obowiązek podatkowy w PCC, nie ma zatem znaczenia fakt, czy sprzedawca faktycznie odprowadził z tytułu dostawy towarów VAT, a jedynie czy dana transakcja podlega opodatkowaniu tym podatkiem (i sprzedawca jest podatnikiem VAT).
Odpowiedzi na pytanie 6 trzeba szukać w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, zgodnie z którym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Z kolei w świetle art. 1 ust. 1 cytowanej ustawy podatkowi podlega czynność cywilnoprawna umowy sprzedaży rzeczy oraz praw majątkowych. Tym samym w przypadku sprzedaży rzeczy lub praw majątkowych ustawodawca powiązał moment powstania obowiązku podatkowego z chwilą zawarcia umowy sprzedaży. Z kolei do skutecznego zawarcia umowy sprzedaży konieczne jest porozumienie pomiędzy sprzedawcą a kupującym. Porozumienie to wynikać może z umowy sporządzonej w formie pisemnej lub z sytuacji faktycznej, może być domniemywane z zachowań stron. Jeżeli zatem w konkretnej sytuacji strony zawarły porozumienie co do sprzedaży rzeczy lub porozumienie takie można domniemywać z zachowań stron, należy uznać, że doszło do zawarcia umowy sprzedaży, a tym samym powstał obowiązek podatkowy w PCC. Co do zasady, jeżeli w chwili zamknięcia aukcji licytacyjnej ustalony jest zwycięzca, następuje tzw. przybicie przez poinformowanie drogą elektroniczną sprzedającego i kupującego o zakończeniu aukcji uzupełnionej o wskazanie zwycięzcy. Zawarcie umowy sprzedaży następuje zatem, co do zasady, z chwilą ustalenia zwycięzcy aukcji. W przypadku sprzedaży internetowej organizowanej przez portale aukcyjne w wariancie „kup teraz” zawarcie umowy pomiędzy sprzedającym a kupującym następuje z chwilą potwierdzenia przez kupującego skorzystania z tej opcji, o czym sprzedający powinien być automatycznie powiadomiony.
Podstawa prawna
Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.).
