W praktyce zdarza się, że spółka wypowiada umowę najmu lokalu i żąda, aby najemca go opuścił. Ten jednak robi to po upływie kilku tygodni. Spółka w takiej sytuacji żąda zapłaty za okres bezumownego korzystania z lokalu. Czy zatem powinna doliczyć VAT?

TOMASZ MICHALIK
doradca podatkowy, partner MDDP
Świadczenie usług jest, jako reguła, opodatkowane, jeżeli jest odpłatne. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że nawet przy szerokiej przedmiotowo definicji usług nie wszystkie przypadki, gdy podatnik otrzymuje środki pieniężne od innej osoby, stanowią odpłatność za świadczenie usługi. Przykładem mogą być darowizny pieniężne (mające charakter świadczenia jednostronnego darczyńcy) czy subsydia niezwiązane z dostawą konkretnych towarów czy usług (np. przekazywane spółce zależnej kwoty na pokrycie bieżących czy przyszłych kosztów działalności, niezwiązane z jakimkolwiek świadczeniem spółki zależnej).
O tym, czy dochodzi do zaistnienia samego świadczenia na rzecz innej osoby, decyduje wola właściciela rzeczy (a w zasadzie wola obydwu stron) zawarcia umowy, na mocy której rzecz owa zostanie udostępniona osobie trzeciej. Jeżeli więc dana osoba bez wiedzy lub bez zgody właściciela lokalu korzysta z tego lokalu, to trudno mówić o istnieniu jakiegokolwiek świadczenia ze strony właściciela lokalu na rzecz tej osoby. Nie zmienia tej konstatacji w żadnym stopniu fakt domagania się przez właściciela lokalu odszkodowania za owo bezumowne korzystanie z rzeczy. Odszkodowanie to nie stanowi bowiem odpłatności za korzystanie z rzeczy, ale rekompensatę za zajęcie cudzej własności i faktyczne uniemożliwienie właścicielowi jej wykorzystania w odmienny sposób.
Skoro więc nie mamy wątpliwości, że kradzież towaru nie stanowi dostawy towaru (przez jego właściciela na rzecz złodzieja), to nie ma powodu, by sądzić, że świadczeniem usług jest przypadek bezumownego korzystania z rzeczy. Warto podkreślić, że zagadnienie to stało się jednak przedmiotem kontrowersji na tyle poważnej, że spór rozstrzygnąć musiał wojewódzki sąd administracyjny. Warto podkreślić, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 24 lipca 2007 r. (sygn. akt I SA/Gd 71/07) potwierdził, że w przypadku bezumownego korzystania z cudzego lokalu nie ma świadczenia ze strony właściciela lokalu, a w związku z tym nie ma mowy o opodatkowaniu tego zdarzenia VAT.
Not. KT
Tomasz Michalik, doradca podatkowy, partner MDDP / DGP