W nowym jednolitym pliku kontrolnym kluczowe będą oznaczenia dotyczące m.in. grup towarów i usług. Mają one pomóc fiskusowi, ale nie jest wykluczone, że jakieś korzyści odniosą także podatnicy
Nowy JPK_VAT (JPK_V7M i JPK_V7K) zbliża się wielkimi krokami. Co prawda ma być on stosowany dopiero za półtora miesiąca (zmiany wchodzą od 1 października), lecz eksperci przyznają, że to ostatni dzwonek na przygotowania. Konieczne jest bowiem opracowanie procedur w firmach, które pozwolą spełnić nowe wymagania. W nich zaś kluczową sprawą są oznaczenia m.in. grup towarów i usług (GTU) [tabela]. A to, które z nich trzeba podawać na potrzeby JPK , wyjaśnił minister finansów w rozporządzeniu z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1127).
W praktyce jednak lektura tekstu rozporządzenia to trochę mało. MF na swoich stronach internetowych opublikowało już aż 29 odpowiedzi na pytania dotyczące kodów GTU. Dziś skupiamy się właśnie na wyjaśnieniu, które kody trzeba będzie stosować, a w jakich sytuacjach nie będzie takiego obowiązku. Przy czym, jak zaznacza Przemysław Powierza, doradca podatkowy i partner w RSM Poland, stosowanie nowych, obowiązkowych kodów GTU (od 1 października br.) jest technicznym elementem ewidencji sprzedaży prowadzonej na potrzeby rozliczania VAT. Nie jest to więc wymóg, który dotyczyłby np. faktur. – Dodatkowe kody GTU to de facto nowy element analityki KAS, w której przygotowanie zaangażowani są podatnicy VAT – przypomina ekspert. W zamyśle resortu wstępne grupowanie pewnych transakcji ma znacznie ułatwić analizę rozliczeń VAT (poprzez jej automatyzację) i wyszukiwanie potencjalnych nieprawidłowości, które mogą być związane z oszustwami podatkowymi. Niewątpliwie zmiany będą więc korzystne przede wszystkim dla fiskusa.

Kiedy nie stosujemy

To, kiedy należy stosować oznaczenia GTU, jest istotne i może nastręczać problemów. Równie ważne jest to, kiedy oznaczeń nie trzeba stosować. Co więcej, nie dowiemy się tego bezpośrednio z rozporządzenia ministra finansów. Dopiero ustalenie przez firmę, kiedy musi stosować oznaczenia w nowym JPK, a kiedy nie ma takiego obowiązku, da pełny obraz sytuacji, jaka nastąpi 1 października br.
Kiedy nie trzeba będzie stosować oznaczeń? – Skoro symbole GTU dotyczą ewidencji sprzedaży i mają spełniać wyżej opisaną funkcję (analityczną – przyp.red.), to konsekwentnie oznaczeń nie stosuje się do transakcji zakupu. Również tych, które skutkują pojawieniem się VAT należnego (np. WNT, import usług) – mówi Przemysław Powierza.
Ekspert wskazuje, że oznaczenia GTU nie dotyczą również:
  • dokumentów zbiorczych, czyli informacji o sprzedaży ewidencjonowanej na kasie rejestrującej,
  • zbiorczych informacji o sprzedaży nieudokumentowanej fakturami (np. nieodpłatne przekazanie towarów), oraz
  • nieobjętej obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej.
Symboli tych nie stosujemy także w przypadku korzystania z ulgi na złe długi.
Tabela. Symbole, które będą stosowane w części ewidencyjnej
Rodzaj transakcji, czego dotyczy oznaczenie Jakie oznaczenie
dostawa napojów alkoholowych – alkoholu etylowego, piwa, wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich 01
dostawa towarów, o których mowa w art. 103 ust. 5aa ustawy o VAT (objętych pakietem paliwowym) 02
dostawa oleju opałowego oraz olejów smarowych, pozostałych olejów o kodach CN od 27101971do 27101999, z określonymi w przepisie wyłączeniami 03
dostawa wyrobów tytoniowych, suszu tytoniowego, płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich 04
dostawa odpadów – wyłącznie określonych w poz. 79–91 załącznika nr 15 do ustawy o VAT 05
dostawa urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich, wyłącznie określonych w poz. 7–9, 59–63, 65, 66, 69 i 94–96 załącznika nr 15 do ustawy o VAT 06
dostawa pojazdów oraz części samochodowych o kodach wyłącznie CN 8701–8708 oraz CN 8708 10 07
dostawa metali szlachetnych oraz nieszlachetnych – wyłącznie określonych w poz. 1–3 załącznika nr 12 do ustawy o VAT oraz w poz. 12–25, 33–40, 45, 46, 56 i 78 załącznika nr 15 do ustawy 08
dostawa leków oraz wyrobów medycznych – produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, objętych obowiązkiem zgłoszenia na podstawie prawa farmaceutycznego 09
dostawa budynków, budowli i gruntów 10
świadczenie usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych 11
świadczenie usług o charakterze niematerialnym – wyłącznie: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych 12
świadczenie usług transportowych i gospodarki magazynowej 13

Towar, usługa czy świadczenie złożone

– Analizując, czy dany symbol znajdzie zastosowanie, należy (niestety) dokładnie badać, co jest przedmiotem transakcji, towar, usługa czy może świadczenie złożone – podkreśla Przemysław Powierza. Przykładowo, jeśli mamy do czynienia z usługą gastronomiczną, a wiemy, że jej elementem było dostarczenie napojów alkoholowych (czyli GTU_01, który dotyczy dostaw napojów alkoholowych) – to w związku z tym, że alkohol wydawany będzie w ramach usługi, oznaczenie nie będzie miało zastosowania. Potwierdziło to również Ministerstwo Finansów w odpowiedziach na stronie podatki.gov.pl.
Podobnie będzie – dodaje ekspert – w przypadku części samochodowych (GTU_07). Jeśli przedmiotem transakcji będzie naprawa pojazdu, to nawet jeśli ta część zostanie wykorzystana do naprawy, nie zastosujemy w takim przypadku oznaczania symbolem tej transakcji w ewidencji sprzedaży.
Tak samo będzie z usługami budowlanymi, remontami i przebudowami budynków. Jak wskazało MF na swojej stronie internetowej, oznaczenie GTU_10 dotyczy dostawy budynków, budowli i gruntów. Zatem usługi budowlane i remonty budynków nie podlegają temu oznaczeniu. Dotyczyć ono będzie zaś leasingu finansowego, bo – jak wskazuje MF – w tym przypadku dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Oznaczenie GTU_10 trzeba będzie stosować również w przypadkach sprzedaży prawa wieczystego użytkowania gruntu, przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu we własność oraz ustanowienie prawa wieczystego gruntu.
Z kolei oznaczenie GTU_06 trzeba będzie stosować w przypadku folii stretch. Podatnicy już dziś mają z tym problem, bo możliwe są trzy interpretacje. Pisaliśmy o tym w artykule „W jaki sposób oznaczać folię w JPK_V7” (dodatek Podatki i Księgowość z 27 lipca 2020 r., DGP nr 144/2020). Przypomnijmy tylko, że Ministerstwo Finansów wyjaśniło nam, że folię stretch trzeba będzie oznaczyć kodem GTU_06 w każdym przypadku, gdy będzie przedmiotem dostawy. Innymi słowy, nie tylko gdy będzie przeznaczona do opakowania urządzeń elektronicznych.

Potrzebna skrupulatność

– Stosowanie symboli GTU będzie więc wymagało od podatników zdecydowanie większej skrupulatności przy prezentowaniu określonych transakcji na fakturach – ocenia Powierza. Jeśli przykładowo określone towary będą wyszczególnione jako osobne pozycje na fakturze, to może to świadczyć o tym, że w danej sytuacji nie mamy do czynienia ze świadczeniem kompleksowym (jeden, większy, złożony z wielu elementów towar lub jedna, złożona z kilku świadczeń i/lub towarów usługa), lecz ze świadczeniem kilku odrębnych usług lub dostawą kilku odrębnych towarów. – Wtedy należy zaznaczyć w JPK_V7 odpowiednie symbole GTU przy każdej takiej pozycji – wskazuje ekspert RSM Poland.
Oznaczenia GTU podatnicy będą stosować jedynie na potrzeby jednolitych plików kontrolnych. Nie będzie trzeba ich podawać na fakturach. – Symboli GTU będziemy używać w okresie obowiązywania nowego JPK w odniesieniu do przedmiotu poszczególnych faktur sprzedaży (sprzedaży krajowej, ale też np. WDT, eksportu towarów bądź usług, faktur zaliczkowych, refaktur). Przy czym nie ma obowiązku umieszczania danego symbolu GTU na fakturze, gdyż przepisy dotyczące wystawiania faktur nie uległy zmianie – wyjaśnia Przemysław Powierza.

Co w okresie przejściowym

W praktyce podatnicy już dziś się zastanawiają, czy będą musieli stosować oznaczenia w JPK w sytuacji, gdy transakcja będzie przed 1 października, a więc przed wejściem w życie nowych regulacji.
Jak tłumaczy Przemysław Powierza, ponieważ nowy JPK_V7 składany będzie po raz pierwszy za październik 2020 r., począwszy od tego okresu obowiązkowe będzie także stosowanie symboli GTU, które znajdą się w części analitycznej pliku JPK. – Nie ma tu znaczenia fakt, że faktura, będąca podstawą wpisu do ewidencji, została wystawiona przed 1 października 2020 r. Jeśli obowiązek podatkowy powstał w okresie obowiązywania nowego JPK, to odpowiednie klasyfikowanie przy pomocy symboli GTU będzie konieczne – przekonuje nasz rozmówca.
Analogicznie będzie w przypadku faktur korygujących wystawionych w okresie obowiązywania JPK_V7. Nawet gdy w przypadku faktury pierwotnej nie było jeszcze konieczności stosowania dodatkowych oznaczeń, to jeśli jej przedmiotem będzie towar bądź usługa przyporządkowana do któregoś z grupowań GTU, fakturę korygującą (albo jej poszczególne elementy – ujęte w niej towary lub usługi) trzeba będzie oznaczyć odpowiednim symbolem GTU.
Ministerstwo Finansów na swojej stronie również wskazuje, że symbolami GTU należy oznaczać fakturę korygującą w przypadku korekty dotyczącej towaru/usługi objętych oznaczeniami GTU. Natomiast gdy korekta dotyczy wyłącznie towaru/usługi nieobjętych oznaczeniami GTU, faktury korygującej nie należy oznaczać w ten sposób.

Świadczenia niematerialne

Resort wyjaśnił ponadto na stronie podatki.gov.pl, że oznaczenia w JPK_V7 będą dotyczyć również:
  • towarów używanych,
  • refakturowania usług,
  • usług o charakterze niematerialnym (GTU_12).
Resort wskazał, że do usług niematerialnych należy podchodzić szeroko, uwzględniając faktyczną treść świadczonej usługi.

Co mogą zyskać przedsiębiorcy?

Przemysław Powierza zgadza się z opiniami innych ekspertów, że nowa analityka to kolejne pracochłonne wyzwanie dla podatników. Liczy on jednak na to, że podatnicy dostaną coś w zamian. – Mogę sobie wyobrazić, że prostsza, automatyczna analityka po stronie KAS spowoduje, że niezgodności związane z rozliczaniem poszczególnych transakcji będą przede wszystkim wyłapywane szybko i komunikowane podatnikom w jasny i prosty sposób po to, aby równie szybko i jak najmniejszym kosztem wyjaśnić ewentualne wątpliwości – mówi Powierza. Liczy także na to, że urzędnicy KAS będą mogli w łatwy sposób korzystać z coraz większych baz danych i przestaną nękać przedsiębiorców wezwaniami, w których cyklicznie pojawiają się dokładnie te same pytania i te same wątpliwości co do sposobu i zakresu prowadzenia działalności przez podatników. W ten sposób koszt rozliczania VAT po stronie podatnika powinien stopniowo spadać, co – jak podkreśla ekspert – byłoby w naszych realiach zjawiskiem rewolucyjnym, mogącym się bardzo dobrze przysłużyć gospodarce. Nie trzeba dodawać, że to efekt bardzo oczekiwany w czasie tak dużych wyzwań, jak choćby obecna pandemia. ©℗
Podstawa prawna
•art. 99, art. 109 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•rozporządzenie ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1127).