Subskrybuj nas na Youtube
Kiedy stosuje się paragraf 0970 Jak zaklasyfikować odszkodowanie należne gminie za nieruchomości przejęte przez województwo Czy należności gminy z tytułu sprzedaży na raty nieruchomości trzeba wykazać w sprawozdaniu Rb-N Czy można łączyć dane w jednej pozycji sprawozdania Rb-N
Mam wątpliwość odnośnie doboru klasyfikacji budżetowej dla tzw. opłaty za trwały zarząd za nieruchomość oddaną naszej jednostce organizacyjnej (gops). Czy właściwy będzie paragraf dochodowy 0970? Ma on otwarty charakter, więc można tam ujmować różne wpływy.
Analizę podanego zapytania pod względem klasyfikacji budżetowej warto poprzedzić przypomnieniem istoty tzw. trwałego zarządu i opłat z tego tytułu ponoszonych. I tak przepisy materialno-prawne zostały ujęte w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Tamże, w art. 43 ust. 1, postanowiono, że trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną. Z kolei w art. 45 ww. aktu postanowiono m.in., że trwały zarząd na rzecz jednostki organizacyjnej ustanawia właściwy organ – w drodze decyzji – z zastrzeżeniem art. 60 ust. 3. Natomiast decyzja o ustanowieniu trwałego zarządu powinna zawierać różne elementy, w tym przeznaczenie nieruchomości i sposób jej zagospodarowania; cel, na jaki nieruchomość została oddana w trwały zarząd; termin zagospodarowania nieruchomości; czy wreszcie – cenę nieruchomości i opłatę z tytułu trwałego zarządu, jeżeli trwały zarząd ustanawiany jest odpłatnie.
Właśnie wspomniana wyżej opłata jest wnoszona przez zależne od danej jednostki samorządowej jednostki organizacyjne, np. gminny ośrodek pomocy społecznej. Jak każdy wpływ pieniężny wymaga ona odpowiedniego doboru klasyfikacji budżetowej, co z kolei skłania do analizy przepisów rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. I tak, jeśli chodzi o sugerowany paragraf 0970, to został on oznaczony jako „Wpływy z różnych dochodów”. Zgodnie z opisem do tego paragrafu obejmuje on otwarty katalog dochodów (generalnie rzecz biorąc, dotyczy dochodów nieobjętych poszczególnymi paragrafami specjalnymi), w tym np. zwrot kosztów szkolenia pracowników czy wpływy za czynności polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa imprez masowych. W kontekście jednak specyfiki wspomnianych opłat z tytułu trwałego zarządu adekwatnym paragrafem będzie ten oznaczony jako 0470, czyli „Wpływy z opłat za trwały zarząd, użytkowanie i służebność”.
Ustawodawca dla opłat za tzw. trwały zarząd przewidział paragraf specjalnego przeznaczenia (0470), dlatego też nie będzie właściwym paragraf o znaczeniu bardziej ogólnym, czyli 0970. Nie zmienia tego zapatrywania okoliczność, że ten ostatni paragraf ma potencjalnie „otwarty” charakter środków, bowiem wspomniany paragraf 0470 jest tu rozwiązaniem szczególnym o randze lex specialis i dlatego to on będzie miał zastosowanie. ©℗
Podstawa prawna
•art. 43 ust. 1, 45 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 65; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 284)
•rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1363)
Mam wątpliwość odnośnie klasyfikacji budżetowej – w zakresie odszkodowania uzyskanego na mocy decyzji wojewody o przejściu z mocy prawa na własność województwa nieruchomości na rozbudowę drogi wojewódzkiej w trybie specustawy. Jak powinna wyglądać?
W art. 22 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych postanowiono, że koszty nabycia nieruchomości pod drogi, w tym odszkodowania, są finansowane na podstawie przepisów o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego, przepisów o drogach publicznych oraz przepisów o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Ponadto z art. 12 ust. 4f tej regulacji wynika, że odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Zgodnie zaś z art. 19 ust. 1 ustawy o drogach publicznych organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, jest zarządcą drogi. Z kolei w art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego postanowiono, że zadania w zakresie budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg oraz zarządzania nimi finansowane są przez samorząd województwa w odniesieniu do dróg wojewódzkich. Skoro znamy już materialno-prawne podstawy do uzyskania przez gminę odszkodowania od województwa, to przejść można do aspekty doboru odpowiedniej klasyfikacji budżetowej. Rzecz jasna miarodajne w tym względzie będą stosowne regulacje rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. Z racji specyfiki ww. dochodów właściwym działem klasyfikacji budżetowej będzie ten oznaczony jako 900, czyli „Gospodarka mieszkaniowa”, zaś rozdział klasyfikacji oznaczony jako 70005, czyli „Gospodarka gruntami i nieruchomościami”. Natomiast dedykowanym paragrafem dochodowym wydaje się być paragraf oznaczony jako 0770, czyli „Wpłaty z tytułu odpłatnego nabycia prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości”. Odszkodowanie należne gminie za przejęte z mocy prawa jej nieruchomości przez województwo powinno zostać więc ujęte w dziale 700, rozdziale 70005 i paragrafie 0770 klasyfikacji budżetowej. ©℗
Podstawa prawna:
•ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 470)
•ustawa z 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 203)
•ustawa z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1474; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1716)
W trakcie kontroli naszej gminy RIO zarzuciła nam nieprawidłowości w sprawozdaniu Rb-N. Rzekomo naruszeniem było niewykazanie należności długoterminowych z salda konta 226 – ze sprzedaży na raty nieruchomości. Czy słusznie? Z opisu sprawozdania nie wynika, że chodzi o sprzedaż nieruchomości.
Skoro przedmiotowe zapytanie dotyczy konta 226, warto wstępnie przybliżyć jego normatywne podstawy. W tym względzie na uwagę zasługują przepisy rozporządzenia ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. I tak konto 226 zostało oznaczone jako „Długoterminowe należności budżetowe”. W opisie do niego postanowiono zaś m.in., że do ewidencji długoterminowych należności lub długoterminowych rozliczeń z budżetem. Na stronie Wn konta 226 ujmuje się w szczególności długoterminowe należności, w korespondencji z kontem 840, a także przeniesienie należności krótkoterminowych do długoterminowych, w korespondencji z kontem 221. Na stronie Ma konta 226 ujmuje się w szczególności przeniesienie należności długoterminowych do krótkoterminowych, w korespondencji z kontem 221.
W zakres ww. należności długoterminowych mogą wchodzić różne formy stosunków prawnych, w tym wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, np. sprzedaży na raty.
Co ważne, ewidencja danych z ww. konta powinna mieć właściwe odwzorowanie w sprawozdawczości, w tym przypadku w zakresie tzw. sprawozdania Rb-N. Sprawozdanie to ma normatywne źródło w rozporządzeniu ministra finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Tamże, w par. 2 ust. 1 pkt 3, postanowiono, że Rb-N – to kwartalne sprawozdanie o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych. Wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia. Szczególnie zaś istotny jest opis do ww. sprawozdania ujęty w załączniku nr 9m, czyli instrukcja sporządzania sprawozdań. W jego par. 13 ust. 1 przedstawiono tzw. układ przedmiotowy danych z różnych tytułów. W punkcie 2, oznaczonym jako pożyczki, postanowiono z kolei, że są one: „rozumiane jako wartość należności wynikających z udzielonych kredytów i pożyczek, jak również z umów leasingu finansowego oraz sprzedaży na raty. W tej kategorii mieszczą się również papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona (tzn. nie istnieje dla nich płynny rynek wtórny), z wyłączeniem papierów udziałowych. Z kategorii tej są natomiast wyłączone udzielone kredyty handlowe, czyli zobowiązania powstające w wyniku bezpośredniego udzielenia kredytu (przez dostawców lub producentów) na transakcje dotyczące wyrobów i usług o terminie spłaty nieprzekraczającym roku”.
Korelacja ww. regulacji prawnych daje podstawy do wniosku, że należności gminy z tytułu sprzedaży na raty nieruchomości (saldo konta 226) powinny zostać ujęte w sprawozdaniu Rb-N. ©℗
Podstawa prawna:
•rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342)
•rozporządzenie ministra finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1773)
RIO zarzuciła nam (urząd miasta) nieprawidłowe wykazywanie danych w Rb-N. Chodzi o to, że nie dokonano pełnego podziału podmiotowego dłużników gminy. Faktycznie w niektórych pozycjach (np. gospodarstwa domowe) długi zostały zgrupowane, bo niektóre pozycje były niewielkimi kwotami. W ewidencji wszystko jest jednak widoczne według dłużników. Czy naruszono więc przepisy?
Przede wszystkim na uwagę zasługuje fakt, że jednostki sektora finansów publicznych nie powinny kierować się innymi względami przy wykonywaniu zadań publicznych aniżeli jednoznaczne reguły wynikające z przepisów. Szczególnie zaś dotyczy to tak fundamentalnych kwestii jak obowiązki sprawozdawcze. Sprawozdanie Rb-N jest zaś istotnym nośnikiem informacji o dłużnikach gminy, dlatego też dane tamże wykazywane powinny wiernie odzwierciedlać rzeczywisty stan gospodarki finansowej gminy. Skoro tak, to przejść można do merytorycznych aspektów, czyli stosownych regulacji rozporządzenia ministra finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. W kontekście podanego zapytania kluczowe informacje zawarte zostały w załączniku nr 9 do tego aktu wykonawczego, czyli w instrukcji sporządzania sprawozdań. Tamże, w par. 13, ustawodawca podzielił układ sprawozdania Rb-N na tzw. układ przedmiotowy i podmiotowy.
Układ przedmiotowy tyczy się głównych tytułów – generatorów długu. Wyszczególniono w ramach tego układu: papiery wartościowe, pożyczki, gotówkę, depozyty, wymagalne należności oraz pozostałe należności. Z kolei wspomniany układ podmiotowy obejmuje już typu poszczególnych dłużników, tj.:
- jednostki należące do sektora finansów publicznych,
- bank centralny,
- banki,
- pozostałe krajowe instytucje finansowe,
- przedsiębiorstwa niefinansowe,
- gospodarstwa domowe,
- instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych,
- dłużników zagranicznych,
- podmioty należące do strefy euro,
- pozostałe podmioty zagraniczne.
Pozycja wskazana przykładowo w zapytaniu, czyli gospodarstwa domowe, jest rozumiana „jako osoby lub grupy osób będące konsumentami lub producentami rynkowymi wyrobów i usług. Do tego sektora zaliczane są osoby fizyczne, w tym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek zatrudniające do dziewięciu osób włącznie oraz rolnicy indywidualni, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz szkoły niepubliczne prowadzone przez osoby fizyczne, o ile zatrudniają do 9 osób włącznie (bez względu na wymiar etatu). Do przyporządkowania sektorowego brany jest stan zatrudnienia występujący na koniec danego okresu sprawozdawczego. Kategoria ta obejmuje również należności od osób fizycznych zatrudnionych w jednostce sporządzającej sprawozdanie. W przypadku braku wyczerpujących informacji na temat przynależności do danej grupy dłużników dopuszcza się dokonywanie szacunków w tym zakresie”.
Co warte podkreślenia, dla każdego z ww. typu dłużników ustawodawca przewidział odrębne pozycje (kolumny) w sprawozdaniu Rb-N. W konsekwencji w poszczególnych pozycjach powinny być wykazywane dane adekwatne do danego typu podmiotu – dłużnika. Okoliczności tego rodzaju, że niektóre z pozycji stanowiły niewielkie kwoty, nie może w żaden sposób uzasadniać koncepcji łączenia danych w jednej pozycji. Wypacza to istotę ww. sprawozdania i narusza m.in. zasadę przejrzystości i jawności finansów publicznych.
Zestawienie ww. argumentów natury prawnej prowadzi do wniosku, że gmina nie może stosować uproszczeń w zakresie sprawozdawczości, w tym w szczególności wykazywania danych dłużnych odnośnie każdego z typu dłużników gminy. Układ podmiotowy ma zapewnić pełną przejrzystość tych danych, a same dane ewidencyjne nie mogą być wystarczającym uzasadnieniem zaniechań w tym zakresie. ©℗
Podstawa prawna:
•rozporządzenie ministra finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1773)
