Od 1 listopada 2019 r. istnieje obowiązek posiadania przez niektórych podatników prowadzonych w walucie polskiej:

• rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 Prawa bankowego, lub
• imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej otwartych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (zob. dodawany art. 108e ustawy o VAT), a w konsekwencji rachunków VAT prowadzonych do tych rachunków.

Obowiązek ten będzie ciążyć na:

1. podatnikach, którzy dokonują dostaw towarów lub świadczą usługi wymienione w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT, oraz
2. podatnikach nabywających takie towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

Są to towary i usługi, które będą objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. Czym zatem jest rachunek rozliczeniowy? Jak wynika z art. 49 ust. 2 Prawa bankowego, rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

• osób prawnych,

• jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną,

• osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami.

Jest to zatem rachunek otwierany w związku z prowadzoną działalnością.

Wprowadzenie obowiązku posiadania rachunku rozliczeniowego lub imiennego rachunku w SKOK, otwartego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, wynika z faktu, że tylko do tych rachunków bank może założyć rachunek VAT.

Rekompensaty za założenie rachunku VAT

Obowiązek założenia rachunku rozliczeniowego w złotych polskich będzie ciążyć także na podatnikach nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Polski. W związku z tym w art. 108f ustawy o VAT określony zostanie system rekompensat dla takich podatników. System ten pozwoli im uzyskać zwrot kosztów obsługi wskazanych rachunków oraz prowadzonych do nich rachunków VAT.

Artykuł 108f zostanie dodany 1 listopada 2019 r. Do wprowadzenia tych regulacji została zobowiązana Polska podczas prac prowadzonych przez Komisję Europejską nad wnioskiem o możliwość wprowadzenia obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności. System ten pozwoli uzyskać podatnikom zagranicznym zwrot kosztów obsługi wskazanych rachunków oraz prowadzonych do nich rachunków VAT.

Prawo do zwrotu kosztów będzie przysługiwać, gdy podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski ze względu na przedmiot prowadzonej działalności będzie obowiązany do posiadania w polskim banku rachunku rozliczeniowego wraz z rachunkiem VAT. Zwrot przysługiwać będzie w wysokości, w jakiej wynika to z wykorzystywania rachunku rozliczeniowego i rachunku VAT do celów obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (zob. dodawany art. 108f ust. 1 i 2 ustawy o VAT).

Więcej dowiesz się w przewodniku po zmianach przepisów VAT >>>

Zwrot kosztów na podstawie komentowanych przepisów dokonywany będzie na wniosek podatnika, składany do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa Śródmieście. Wniosek będzie mógł być składany za okresy kwartalne, półroczne lub roczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego odpowiednio po kwartale, półroczu czy roku, za który składany jest wniosek (zob. dodawany art. 108f ust. 1 i 3 ustawy o VAT).

We wniosku o zwrot kosztów podatnik będzie określał kwotę poniesionych kosztów oraz numer rachunku rozliczeniowego (lub numer imiennego rachunku w SKOK), na który ma zostać dokonany zwrot kosztów (zob. dodawany art. 108f ust. 4 ustawy o VAT). Do wnios ku podatnik będzie również dołączał dokumenty potwierdzające wysokość poniesionych kosztów (zob. dodawany art. 108f ust. 5 ustawy o VAT).

Co do zasady zwrot kosztów na podstawie komentowanych przepisów będzie dokonywany w złotych polskich w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku (zob. dodawany art. 108f ust. 6 ustawy o VAT). Jeśli jednak naczelnik urzędu skarbowego będzie miał wątpliwości co do zasadności wniosku lub dokumentów do niego załączonych, będzie mógł zwrócić się do podatnika o dodatkowe wyjaśnienia czy dokumenty (zob. dodawany art. 108f ust. 7 ustawy o VAT). W takim przypadku termin zwrotu kosztów będzie mógł zostać przesunięty. Nie będzie on mógł nastąpić później niż 30 dni od dnia otrzymania dodatkowych wyjaśnień. W takiej sytuacji nie będą przysługiwały odsetki z tytułu dokonanego w późniejszym terminie zwrotu kosztów (zob. dodawany art. 108f ust. 8 ustawy o VAT).

Jeżeli w wyniku przeprowadzonego postępowania naczelnik urzędu skarbowego stwierdzi, że zwrot kosztów nie przysługuje wnioskującemu o to podatnikowi, odmówi wydania zwrotu w formie postanowienia. Na to postanowienie będzie przysługiwać zażalenie (zob. dodawany art. 108f ust. 9 ustawy o VAT).

Możliwość dysponowania środkami z rachunku VAT

Cechą charakterystyczną rachunku VAT jest możliwość uznawania i obciążania go wyłącznie kwotami wskazanymi w przepisach art. 62b Prawa bankowego (przepisy te są odpowiednio stosowane do rachunków VAT prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe). Uznawanie rachunków VAT i obciążanie ich innymi kwotami niż wskazane w tych przepisach jest niedopuszczalne.

Z dniem 1 listopada 2019 r. została rozszerzona możliwość obciążania rachunku VAT (art. 62b ust. 2 Prawa bankowego).

Zobacz więcej w przewodniku po zmianach przepisów VAT >>>

Z art. 62b ust. 2 pkt 7 Prawa bankowego wynika, że w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne jest przekazywanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika, który nie jest innym rachunkiem VAT (tj. nie jest rachunkiem VAT prowadzonym przez inny bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową). Do takiego przekazania wymagana jest zgoda naczelnika urzędu skarbowego w formie postanowienia.

Ponadto z dniem 1 listopada 2019 r. została wprowadzona możliwość przekazywania przez bank środków pieniężnych z rachunków VAT na prowadzony w tym samym banku wyodrębniony rachunek niebędący rachunkiem rozliczeniowym, służący identyfikacji posiadacza rachunku VAT (tzw. rachunek techniczny). Będzie tak w przypadku niewskazania przez posiadacza likwidowanego rachunku VAT innego rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku (zob. dodawany art. 62b ust. 2 pkt 10 Prawa bankowego).

Ocena zmian

Dla podatników, którzy do tej pory stosowali osobiste ROR-y, to dodatkowe obciążenie. Natomiast zwrot kosztów za prowadzenie rachunków będzie dokonywany tylko dla podatników zagranicznych.

Mimo że rachunek rozliczeniowy jest związany z prowadzoną działalnością, w praktyce nie każdy przedsiębiorca musi go obecnie posiadać. Nie ma zakazu wykorzystywania ROR w działalności gospodarczej. Obowiązek ten będzie szczególnie uciążliwy dla części mniejszych przedsiębiorców. Będą musieli założyć rachunki rozliczeniowe, gdy sprzedają lub kupują towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. W przypadku pozostałych transakcji nadal będą mogli korzystać z ROR. Obowiązek założenia tego rachunku istnieje niezależnie od wysokości dokonywanych transakcji. Należy też pamiętać o obowiązku zgłoszenia do urzędu założonego rachunku rozliczeniowego.

Szerszy opis w przewodniku po zmianach przepisów VAT >>>

PODSTAWA PRAWNA:
art. 2 pkt 37, art. 108e, 108f ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku