W praktyce będzie to dotyczyć głównie zakupu paliwa na stacjach benzynowych.

Paragon z NIP lub faktura

Przypomnijmy, od 1 stycznia 2020 r. podatnik VAT, który będzie chciał otrzymać fakturę, będzie mógł:

  • od razu poprosić o nią sprzedawcę,
  • poprosić o wystawienie paragonu z NIP.

Kluczowy będzie tu art. 106b ust. 5 ustawy o VAT. Zgodnie z nim, jeżeli sprzedawca zarejestruje sprzedaż na kasie fiskalnej i wyda paragon, to będzie mógł potem wymienić go na fakturę podatnikowi VAT tylko pod warunkiem, że na paragonie był NIP. Tylko taki paragon będzie można później wymienić na fakturę dającą prawo do odliczenia podatku naliczonego.

W przeciwnym razie będzie mu grozić sankcja w wysokości 100 proc. VAT z wystawionego dokumentu. Sankcji nie zapłaci tylko ten, kto za wymianę na fakturę paragonu bez NIP poniesie odpowiedzialność karnoskarbową.

Zakaz wymiany paragonów bez NIP na faktury nie będzie dotyczył konsumentów, którzy nie odliczają VAT przy zakupie, bo nie są podatnikami podatku od towarów i usług.

Nie dotyczy też taksówkarzy, co wynika wprost z art. 106b ust. 5 pkt 7 ustawy o VAT. W praktyce jednak wyjątków będzie więcej.

zobacz także:

Są też faktury uproszczone

Już dziś sprzedawcy mogą wystawiać faktury uproszczone, gdy kwota należności ogółem nie przekracza 450 zł albo 100 euro (art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT). Nie trzeba wówczas podawać niektórych danych, które muszą zawierać zwykłe faktury (patrz ramka obok).

W praktyce fakturą uproszczoną może być również paragon, o ile opiewa on na kwotę nie wyższą niż 450 zł albo 100 euro i zawiera określone dane. Od 1 stycznia 2020 r. taką fakturą uproszczoną będzie paragon z NIP.

– Do takiego paragonu, uznanego za fakturę uproszczoną, nie będzie już konieczności wystawienia dodatkowej faktury – informuje Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytania DGP.

Paragon z NIP będzie więc dawał prawo do odliczenia VAT, o ile będzie wystawiony na kwotę nie większą niż 450 zł (albo 100 euro).

MF podaje przykład pracownika firmy, który np. w styczniu kupi paliwo do samochodu służbowego za 300 zł i poda na stacji firmowy NIP. Wówczas otrzyma paragon fiskalny, który – jeśli tylko będzie zawierał NIP nabywcy – będzie stanowił fakturę uproszczoną. Dziś też tak jest, ale z tą istotną różnicą, że na paragonie nie musi być NIP.

zobacz także:

Odliczymy też z biletów

Od 1 stycznia 2020 r., tak jak obecnie, za fakturę będą również uznawane bilety jednorazowe na przejazdy pasażerskie koleją oraz przejazdy autostradą płatną (po spełnieniu warunków wskazanych w par. 3 pkt 4 rozporządzenia ministra finansów z 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur, Dz.U. poz. 1485). Z nich również będzie można odliczać VAT (o ile przejazd będzie związany z czynnościami opodatkowanymi).

– Przy czym niektóre usługi przewozów pasażerskich są zwolnione z obowiązku fiskalizacji (wydawania paragonów), więc kwestia podawania NIP na paragonie w ogóle nie wystąpi – zaznacza Janina Fornalik, doradca podatkowy i partner w MDDP.

To oznacza, że na biletach za takie przejazdy nadal nie będzie NIP.

Będzie je można jednak wymienić na zwykłe faktury, co potwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 27 listopada 2019 r. (nr 0114-KDIP1-3.4012.400.2019.2.ISK). Wyjaśnił, że wymiana paragonów z NIP na faktury (od 1 stycznia 2020 r.) będzie dotyczyć jedynie sprzedaży ewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Jeśli sprzedawca będzie zwolniony z obowiązku wydawania paragonów, to będzie mógł wystawić fakturę do biletu, mimo że nabywca nie będzie posiadał paragonu z NIP.

Kiedy faktura jest uproszczona

Kiedy faktura jest uproszczona

źródło: DGP

Dwa razy podatek?

Eksperci zwracają uwagę, że od 1 stycznia 2020 r. może pojawić się problem w sytuacji, gdy sprzedawca zamieni paragon z NIP o wartości nieprzekraczającej 450 zł na fakturę.

– Jeśli paragon z NIP będzie fakturą (uproszczoną), to sprzedawca w zasadzie nie będzie miał możliwości wystawienia drugiej faktury. Jeśli to zrobi, to przynajmniej w teorii, powstaje ryzyko zapłaty podwójnego VAT, bo wystawi dwie faktury dokumentujące tę samą transakcję – stwierdza Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i dyrektor w Grant Thornton.

Zdaniem Janiny Fornalik nie ma takiego ryzyka, ponieważ w jej ocenie nie ma wówczas zastosowania art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. – To nabywca powinien decydować, czy uznaje paragon z NIP za fakturę uproszczoną, czy nie. Jeśli nie, to może poprosić o dodatkową – uważa ekspertka.

Zdaniem Janiny Fornalik wiąże się z tym inny problem – czy wszystkie paragony z NIP na kwotę nieprzekraczającą 450 zł należy automatycznie uznawać za faktury. Jeśli sprzedawca przyjmie takie założenie, to powinien każdy paragon z NIP wykazać w JPK_VAT jako fakturę.

– A przecież sprzedawca nie wie, czy nabywca uznał paragon z NIP za fakturę czy nie – mówi ekspertka.

Małgorzata Samborska zwraca jednak uwagę, że takie założenie – iż nabywca decyduje o tym, czy uznaje paragon z NIP za fakturę uproszczoną czy nie – nie wynika wprost z przepisów. Może to rodzić konflikty pomiędzy stronami, zwłaszcza że ewentualne ryzyko podatkowe, ale i dodatkowe obowiązki dokumentacyjne powstaną po stronie sprzedawcy.

Podkreśla również, że otwarte pozostaje też pytanie, jak organy podatkowe będą traktować przypadki wystawienia faktury do paragonu z NIP, czy nie będą karać przedsiębiorców.

Zdaniem ekspertek Ministerstwo Finansów powinno odnieść się do tego problemu np. w objaśnieniach podatkowych.

zobacz także:

Stanowisko MF – odpowiedź na pytania DGP

Faktura uproszczona jest dokumentem traktowanym na równi z fakturą VAT. Fakturą VAT uproszczoną może być również paragon fiskalny, który zawiera m.in. numer NIP nabywcy. Zostały one wprowadzone od 1 stycznia 2014 r. Po 1 stycznia 2020 r., przy transakcjach do kwoty 450 zł brutto, nabywca, który chce otrzymać fakturę VAT, w tym przypadku uproszczoną, musi poinformować o tym sprzedawcę i podać swój numer NIP. Zatem w sytuacji, gdy np. pracownik firmy w styczniu kupi paliwo do samochodu służbowego za 300 zł i poda na stacji nr NIP, to wówczas otrzyma paragon fiskalny, który – o ile zawiera numer NIP nabywcy – będzie stanowił fakturę uproszczoną. Do takiego paragonu, uznanego za fakturę uproszczoną, nie będzie już konieczności wystawienia dodatkowej. Natomiast paragon fiskalny bez numeru NIP nabywcy nie stanowi faktury uproszczonej, do takiego paragonu fiskalnego może zostać wystawiona faktura, ale nie będzie ona zawierała numeru NIP nabywcy.