Subskrybuj nas na Youtube
Nie zidentyfikowano w Polsce istotnych zmian w poziomie wykazanego podatku, które mogłyby być efektem realnego uszczelnienia systemu w zakresie daniny od osób prawnych
/>
Wzrost należnego CIT w latach 2016–2018 został wygenerowany przez ograniczony krąg podatników, których działalność gospodarcza jest bezpośrednio zależna od poziomu konsumpcji – piszą autorzy raportu „Struktura wpływów podatkowych z CIT w Polsce w latach 2016–2018 w kontekście uszczelnienia systemu podatkowego”.
Raport powstał w Centrum Analiz i Studiów Podatkowych SGH. Oto najważniejsze jego tezy.
Wzrost należnego podatku, wykazywanego przez podatników CIT, odniesionego do PKB nominalnego w Polsce w latach 2016–2018, należy uznać za niezadowalający z kilku powodów.
Po pierwsze, biorąc pod uwagę dane porównawcze dostępne do 2016 r., wskaźnik ten w Polsce był dużo poniżej średniej państw członkowskich OECD, a różnica ta ulegała zwiększeniu w kolejnych latach. Na przykład w 2016 r. wskaźnik ten wynosił w Polsce 1,8 proc., podczas gdy średnia dla państw członkowskich OECD wynosiła 2,9 proc. Polska ma zatem do odrobienia bardzo duży dystans.
Dynamika wzrostu CIT do PKB, pomimo dobrej koniunktury gospodarczej, nie przyczyniła się do zmniejszenia dystansu Polski w stosunku do państw członkowskich OECD. Wręcz przeciwnie, różnica ta ulegała zwiększeniu w porównywanych latach.
Po drugie, wzrost wykazywanego należnego CIT w ostatnich latach szczególnie widoczny jest w zaledwie kilku dziedzinach działalności. Nie zaobserwowano równomiernego wzrostu, który można by odnieść do większości dziedzin działalności gospodarczej. Wzrost dotyczy dziedzin działalności gospodarczej związanych z konsumpcją prywatną oraz produkcją kontraktową. Może on wynikać z poprawy koniunktury gospodarczej wywołanej programem 500+. Produkcja kontraktowa dotyczy głównie produkcji półproduktów na zlecenie podmiotów zagranicznych (głównie podmioty powiązane), co wynika z korzystnej koniunktury na rynku globalnym.
Po trzecie, wzrost dotyczy dużych podmiotów, które okazały się beneficjentami wzrostu koniunkturalnego. W czołówce największych płatników CIT znalazły się banki: PKO BP SA, Bank PKO SA, Santander Bank Polska SA.
Wśród podmiotów o największym przyroście należnego CIT znalazły się podmioty leasingowe (mLeasing sp. z o.o.; Mercedes-Benz Leasing sp. z o.o., Volkswagen Leasing sp. z o.o.).
Poprawa koniunktury gospodarczej w Polsce korzystnie wpłynęła na największych płatników CIT w Polsce, co znalazło odzwierciedlenie we wzroście wysokości wykazanego przez nich należnego CIT. Podmioty dostarczające usługi finansowe, producenci półproduktów, podmioty z branży telekomunikacyjnej, producenci wyrobów akcyzowych oraz sieci handlowe przyczyniły się do wzrostu CIT w 2018 r. w 92 proc.
Udział największych podmiotów
Z analizy danych indywidualnych podatników CIT w Polsce wynika, że od 2016 r. systematycznie rośnie udział wpływów z CIT od dużych podatników, których przychody przekraczają 50 mln euro lub będących podatkowymi grupami kapitałowymi (dalej zwanymi: dużymi podmiotami lub podmiotami z listy MF). Są to podmioty, których dane indywidualne są publikowane na stronach internetowych MF. Systematycznie zwiększa się zarówno liczba podatników zaliczonych do tej grupy, jak i przychody podatkowe oraz należny CIT.
W latach 2012–2018 dynamika wpływów z CIT względem PKB od największych podmiotów w Polsce (wymienionych na liście MF) była nieznaczna. W latach 2016 i 2017 wzrosła o niecałe 0,1 pkt proc. w skali rok do roku, a w 2018 r. o 0,2 pkt proc.
Największy udział w dochodach budżetowych z CIT grupa dużych podmiotów z listy MF osiągnęła w 2018 r. – 69 proc., a najmniejszy – na poziomie ponad 61 proc. – w 2015 r.
Krajowe i zagraniczne
Udział zapłaconego podatku CIT przez duże podmioty zagraniczne w całkowitej wartości CIT zapłaconego przez duże podmioty w 2018 r. wyniósł 58 proc. Pozostałą część zapłaciły duże podmioty krajowe. Nie jest to jednak stała proporcja.
W 2017 r. podmioty zagraniczne odpowiadały za udział w podatku należnym CIT od dużych podmiotów w wysokości 54 proc., a w 2016 r/r za 56 proc.
Wśród dużych podatników z listy MF w latach 2016–2018 podmioty zagraniczne zadeklarowały wyższy CIT niż podmioty krajowe – odpowiednio 56 proc. oraz 44 proc.
Dynamika w branżach
Grupą o największym przyroście zapłaconego CIT za 2018 r. są podmioty dostarczające usługi finansowe (w tym bankowe) – około 3 mld zł zapłaconego podatku więcej niż w 2017 r.
Na potrzeby badania do tej grupy zaliczono podmioty zajmujące się dostarczaniem usług finansowych, w tym bankowych, ubezpieczeniowych, leasingowych, faktoringowych i parabankowych, oraz podmioty zajmujące się obsługą transakcji finansowych, jak również fundusze inwestycyjne.
Wzrost zapłaconego podatku przez podmioty dostarczające usługi finansowe w znacznej części wynika ze wzrostu liczby podmiotów zaliczonych do tej grupy w kolejnych latach. W 2016 r. liczyła ona 215 podmiotów, a w 2018 r. – już 322. Przyrost liczby podmiotów w tej grupie wyraźnie dotyczył zwiększenia liczby podmiotów krajowych – z 81 w 2016 r. do 152 w 2018 r.
W grupie podmiotów dostarczających usługi finansowe największymi płatnikami podatku CIT w 2018 r. były kolejno: PKO BP SA, Bank PKO SA, Santander Bank Polska SA, PGK PZU.
Kolejną grupą, która istotnie wpłynęła na przyrost CIT w 2018 r., są producenci półproduktów. W grupie tej CIT wzrósł o 1,5 mld zł.
Podmioty z branży telekomunikacyjnej poprawiły swój wynik podatkowy o 0,5 mld zł. Przyrost w 2018 r. stanowił tu istotny wzrost deklarowanego CIT w stosunku do 2017 r. Wyniósł on aż 420 proc. Jest to największy odnotowany wzrost zadeklarowanego CIT w stosunku do 2017 r. według dziedzin działalności.
Na drugim miejscu, ze wzrostem o 0,4 mld zł, co stanowi ponad 100 proc. wzrostu wykazanego należnego CIT w stosunku do 2017 r., znaleźli się producenci wyrobów akcyzowych.
Duży wzrost, bo o 0,4 mld zł podatku, odnotowały w 2018 r. sieci handlowe.
Łącznie podmioty z wymienionych grup wpłaciły w 2018 r. do budżetu państwa z tytułu CIT około 5,8 mld zł, co oznaczało 92 proc. wzrostu CIT rok do roku. Są to podmioty, których działalność gospodarcza związana jest bezpośrednio z konsumpcją prywatną i można wskazać, że są to główni beneficjenci jej poprawy.
W pozostałych dziedzinach działalności wzrost był poniżej 0,1 mld zł lub wręcz zauważalny był spadek deklarowanego podatku względem roku poprzedniego, jak np. w górnictwie czy przemyśle chemicznym.
Struktura podatników CIT
40 największych podatników CIT zapłaciło około jednej czwartej całkowitych wpływów z CIT w latach 2013–2018. Łącznie w tych latach grupa TOP40 zadeklarowała prawie 54 mld zł podatku należnego CIT, co stanowi 26 proc. łącznie zadeklarowanego podatku CIT w latach 2013–2018, tj. 205,66 mld zł.
W TOP40 znalazły się spółki zależne bezpośrednio lub pośrednio od Skarbu Państwa. Jest ich 14. Spółki te wykazały ponad połowę CIT wykazanego przez TOP40 (56 proc.). Łącznie spółki te zapłaciły ponad 30 mld zł podatku CIT w latach 2013–2018.
Poza TOP40 na liście MF znajdują się pozostali duzi podatnicy, którzy odpowiadają za udział 39 proc. w całkowitych dochodach z CIT za lata 2013 – 2018. Grupa ta systematycznie się powiększała w kolejnych latach – około 2000 podmiotów w 2013 r., 2100 – w 2014 r., 2200 – w 2015 r., 2300 – w 2016 r., 2500 – w 2017 r., 2700 – w 2018 r. Podmioty z tej grupy wykazały w okresie 2013–2018 łącznie 79 mld zł podatku.
Podatnicy CIT spoza listy MF przyczynili się do wyniku rezydualnego w wysokości 35 proc. całkowitych dochodów z CIT w latach 2013–2018. Na podstawie wyniku rezydualnego przyjęto, że podmioty z tej grupy wygenerowały w badanym okresie podatek należny wysokości 72 mld zł.
Dynamika przyrostu
Największy przyrost CIT rok do roku w grupie TOP40 nastąpił w 2018 r. (w porównaniu do 2017 r.) – o prawie 3 mld zł.
W 2016 r. przyrost wyniósł w stosunku do roku 2015 około 1,8 mld zł. W 2014 r. (w stosunku do 2013 r.) – niecałe 1,5 mld zł, a w 2016 r. (w porównaniu do 2015 r.) – 1,2 mld zł.
W grupie pozostałych podatników z listy MF (poza TOP40) przyrost podatku należnego rok do roku w 2017 r. wyniósł 2,3 mld zł. W 2018 r. przyrost podatku należnego wyniósł w tej grupie 2,6 mld zł. Wzrost podatku należnego w latach 2013–2018 r. w tej grupie podmiotów jest w części wynikiem wzrostu liczby podmiotów zakwalifikowanych przez MF do tej grupy.
Wpływy CIT (wg dziedziny działalności, za 2018 r., zł)