Ministerstwo Finansów pracuje nad zmianami, które pozwolą nie płacić daniny od odsetek narosłych od nieopodatkowanych świadczeń, takich jak np. alimenty. Poinformował o tym wiceminister finansów Filip Świtała w odpowiedzi na wystąpienie rzecznika praw obywatelskich Adama Bodnara.
To efekt wcześniejszego wystąpienia RPO w obronie podatników, którzy muszą płacić PIT od odsetek wypłacanych im za opóźnienie w zapłacie należności głównej, mimo że sama ta należność jest zwolniona z daniny.
Na problem wielokrotnie wskazywaliśmy także na łamach DGP. Dotyczy on m.in. dzieci, którym przez lata nie wypłacano alimentów, ofiar wypadków komunikacyjnych, którzy muszą długo czekać na zadośćuczynienie.
Za czas oczekiwania należą im się odsetki na podstawie art. 481 par. 1 kodeksu cywilnego. Zgodnie tym przepisem, jeżeli dłużnik opóźnia się z zapłatą, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody, a opóźnienie wynikało z okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada.
Ustawa o PIT nie przewiduje jednak zwolnienia od odsetek, nawet gdy należność główna jest bez podatku. Co więcej, nie tylko organy, ale i Naczelny Sąd Administracyjny przyjmują niekorzystne dla podatników stanowisko. Uważają, że skoro odsetki nie zostały wymienione jako zwolnione, to podlegają opodatkowaniu (jako przychód z innych źródeł). Podkreślają, że zwolnienia są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania i nie można ich interpretować rozszerzająco.
O opodatkowaniu odsetek z tytułu nieterminowej spłaty alimentów orzekł m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 maja 2018 r. (sygn. akt II FSK 1007/16).
Podobnie sąd kasacyjny wypowiedział się w wyrokach z 5 lipca 2018 r. (sygn. akt II FSK 1133/16), z 17 października 2018 r. (sygn. akt II FSK 2902/16), z tym że wtedy chodziło o odsetki od innych nieopodatkowanych należności głównych, m.in. od zadośćuczynienia za krzywdę.
Zgodnie z uchwałą NSA z 6 czerwca 2016 r. (sygn. akt II FPS 2/16) odsetki za zwłokę są zaliczane do przychodów z innych źródeł i opodatkowane według skali podatkowej (18 i 32 proc.).
Co prawda część sądów prezentuje odmienne stanowisko – dostrzega aspekt społeczny zwolnienia z opodatkowania tej kategorii świadczeń, które powstały w wyniku krzywdy doznanej przez obywatela – ale jak wskazał rzecznik, są to na razie nieprawomocne wyroki. Wymienił orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych: w Gdańsku z 28 lutego 2018 r. (sygn. akt I SA/Gd 2/18), w Łodzi z 16 listopada 2017 r. (sygn. akt I SA/Łd 812/17), w Rzeszowie z 22 marca 2018 r. (sygn. akt I SA/Rz 798/17).
RPO wskazał też nieprawomocny wyrok WSA we Wrocławiu z 21 marca 2017 r. (sygn. akt I SA/Wr 1100/16), w którym sąd podkreślił, że opodatkowując odsetki, ustawodawca akceptuje naganne zachowanie dłużnika. Prowadzi bowiem to do tego, że im dłużej zobowiązany nie płaci świadczenia, tym więcej podatku może pobrać państwo. Zdaniem sądu burzy to przeciętne poczucie słuszności i racjonalności.
Rzecznik zwrócił się więc do ministra finansów o zainicjowanie zmian w prawie w tym zakresie.
W odpowiedzi wiceminister Świtała poinformował, że wniosek RPO zbiegł się w czasie z trwającymi pracami koncepcyjnymi dotyczącymi nowelizacji ustawy o PIT. Przedmiotem tych prac jest m.in. rozwiązanie, które wypełnia postulat RPO – zapewnił wiceminister.
Odpowiedź z 18 lutego 2018 r. wiceministra finansów Filipa Świtały na wystąpienie RPO nr V.511.222.2018.EG
