Jeśli podmioty nie są zależne lub współzależne, to każdy z nich korzysta z 2 mld zł kwoty wolnej od podatku, mimo że są one ze sobą powiązane – orzekł wczoraj NSA w precedensowych wyrokach.
Zapadły one na kanwie rozbieżnych wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W jednym warszawski sąd przyznał rację podatnikowi (z 25 maja 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 2664/17), w drugim – zgodził się z fiskusem (z 17 kwietnia 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 1977/17).
Wczorajsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego są korzystne dla podatników, ale sędziowie nie byli jednomyślni, bo w obu sprawach zgłoszone zostały zdania odrębne (w pierwszej co do uzasadnienia, a w drugiej co do samego rozstrzygnięcia).
Ceny transferowe. Lawina wniosków o uprzednie porozumienia cenowe
Ceny transferowe. Lawina wniosków o uprzednie porozumienia cenowe

Zobacz również
Chodzi o podatek od niektórych instytucji finansowych, potocznie zwany bankowym. Płacą go też ubezpieczyciele. Przepisy obowiązują od 1 lutego 2016 r., uchwalano je naprędce.
Wczorajsze spory dotyczyły ustalania kwoty wolnej od podatku. Z art. 5 ust. 2 ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1410) wynika, że opodatkowana jest nadwyżka sumy wartości aktywów ponad 2 mld zł. Jednocześnie w drugim zdaniu tego przepisu wprowadzono zastrzeżenie, że wartość tę oblicza się łącznie dla podmiotów zależnych i współzależnych – pośrednio lub bezpośrednio – od jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych ze sobą. Słowem, kwota wolna 2 mld zł jest jedna dla wszystkich podmiotów zależnych i współzależnych.

Spór o zależność

Spór z fiskusem toczyły dwa zakłady ubezpieczeniowe należące do globalnych grup. Ich większościowymi udziałowcami były spółki zagraniczne.
Ustawa o podatku bankowym nie definiuje współzależności i zależności, pojęcia te są natomiast wyjaśnione w ustawie o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.). Wynika z niej, że zależnym jest podmiot znajdujący się pod kontrolą spółki dominującej. Za taką uznawane są spółki handlowe lub przedsiębiorstwa państwowe mające siedzibę w Polsce. Podobnie jest ze współzależnością.
Oba zakłady, choć rozliczały podatek na niekorzystnych dla siebie zasadach, to nie zgadzały się z taką wykładnią. Przekonywały, że z przepisu wynika jednoznacznie, iż wspólna kwota wolna dotyczy podatników zależnych lub współzależnych od:
  • jednego podmiotu, lub
  • grupy podmiotów powiązanych ze sobą.

Co z powiązanymi

Fiskus potwierdził, że skoro udziałowcy są zagraniczni, to nie można uznać instytucji ubezpieczeniowych za podmioty zależne lub współzależne. Nie zamierzał jednak rezygnować z ustalania kwoty wolnej, wspólnej dla całej grupy. W tym celu sięgnął do definicji z Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR 24). Zwrócił uwagę na to, że powiązania są definiowane w MSR w sąsiedztwie zależności i współzależności. Uznał więc, że wspólna kwota wolna dotyczy:
  • podatników zależnych lub współzależnych, oraz
  • podmiotów powiązanych ze sobą.
Wyroki warszawskiego WSA były rozbieżne. Skład orzekający 17 kwietnia 2018 r. zgodził się z fiskusem. Przypomniał, że celem ustawy o podatku bankowym było zwiększenie udziału banków i ubezpieczycieli w finansowaniu wydatków budżetowych. Stwierdził więc, że ustawodawcy chodziło o wszystkie podmioty powiązane, a sformułowania językowe bywają nieostre.
Do innego wniosku doszedł skład WSA orzekający 25 maja 2018 r. Jego zdaniem nie można było odchodzić od wykładni literalnej, z której wprost wynika, że niekorzystna dla podatników zasada ustalania kwoty wolnej wchodzi w grę tylko wtedy, gdy ma miejsce zależność i współzależność.
NSA zgodził się wczoraj z tą drugą, literalną wykładnią. Sędzia Jerzy Płusa wyjaśnił, że argument o celu ustawy, nieostrości języka i racjonalności ustawodawcy jest za słaby.
Podkreślił, że chodzi o duże pieniądze. – To istotna różnica, czy 2 mld zł kwoty wolnej przysługuje każdemu podmiotowi z grupy, czy całej grupie – zwrócił uwagę sędzia.
Dodał, że przepis budzi wątpliwości nie tylko w zakresie tego, kogo dotyczy wspólne ustalanie kwoty wolnej, ale również jak ją wyliczać w odniesieniu do każdego podatnika.

orzecznictwo

Wyroki NSA z 29 stycznia 2019 r., sygn. akt: II FSK 3243/18, II FSK 3087/18.