Subskrybuj nas na Youtube
15 października 2018 r. rozpoczynam działalność gospodarczą, która będzie polegała na sprzedaży artykułów spożywczych. Sprzedaż będę prowadził w ramach handlu obwoźnego na terytorium Polski i Niemiec (w miastach przygranicznych). Wszystkie towary będę nabywał w Polsce. Szacuję, że obrót ze sprzedaży w 2018 r. wyniesie 35 tys. zł w Polsce i około 16 tys. zł w Niemczech. Czy w takim przypadku będzie mi przysługiwało zwolnienie z VAT w Polsce i jakie obowiązki się z tym wiążą? Jeżeli podejmę decyzję o zastosowaniu zwolnienia, to czy mogę z niego zrezygnować w przyszłości?
Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje możliwość zwolnienia z VAT dostaw towarów i świadczenia usług dokonywanych przez przedsiębiorców, u których wartość sprzedaży nie przekracza określonych limitów (zwolnienie podmiotowe). Preferencję tę wprowadzono w większości państw członkowskich Unii Europejskiej. Kwota tego zwolnienia znacząco się jednak różni w poszczególnych krajach. Przykładowo w Niemczech wynosi 17,5 tys. euro (ok. 74,7 tys. zł), a w Polsce 200 tys. zł.
Oznacza to, że przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w Polsce nie musi doliczać VAT do sprzedaży, o ile roczny obrót nie przekroczy 200 tys. zł. Są jednak wyjątki. Zasady tej nie stosuje się m.in. w odniesieniu do usług doradczych, prawniczych czy jubilerskich, jak również do dostawy wyrobów z metali szlachetnych. W tych przypadkach już pierwsza czynność rodzi obowiązek rejestracji na potrzeby VAT oraz konieczność naliczania tego podatku. Ponieważ lista wyłączeń nie obejmuje dostawy artykułów spożywczych, prowadzenie działalności gospodarczej w tym zakresie nie pozbawia zatem prawa do skorzystania z omawianego zwolnienia z VAT. Należy jednak pamiętać, że w przypadku podmiotów gospodarczych rozpoczynających działalność w trakcie roku kwotę limitu uprawniającego do zastosowania tej preferencji oblicza się proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności.
W przedstawionej sytuacji dokonywane dostawy będą zwolnione z VAT w Polsce, jeżeli w 2018 r. wartość sprzedaży nie przekroczy 42 191,8 zł (200 tys. zł x 77 dni/365 dni), a w kolejnych latach – pełnej kwoty limitu (zgodnie z obecnym stanem prawnym – 200 tys. zł). W przypadku przekroczenia tego progu podatnik będzie zobowiązany do rejestracji na potrzeby VAT i opodatkowania sprzedaży – począwszy od czynności, w związku z którą przekroczono limit.
Jak obliczyć obrót?
Limit uprawniający do zwolnienia dotyczy rocznej wartości sprzedaży bez kwoty podatku. Może jednak pojawić się pytanie, czy do obrotu należy doliczyć wartość towarów przemieszczonych z Polski do Niemiec przeznaczonych do dalszej odsprzedaży. Odpowiedzi na nie udzielił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 lutego 2018 r. (sygn. akt I FSK 739/16). NSA, w ślad za orzeczeniem TSUE (sygn. akt C-97/09), stanął na stanowisku, że dla potrzeb zastosowania zwolnienia podmiotowego nie należy sumować wartości sprzedaży osiągniętej w różnych państwach. Tym samym dla zastosowania zwolnienia z VAT należy uwzględnić wyłącznie obrót osiągnięty w państwie, w którym przedsiębiorca ma swoją siedzibę. Podatnik przy obliczaniu wartości sprzedaży nie powinien zatem uwzględniać obrotu osiągniętego w ramach handlu obwoźnego w Niemczech.
Obowiązki są, ale nieliczne
Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia podmiotowego z VAT nie musi ani rejestrować się na potrzeby tego podatku, ani składać deklaracji VAT czy też JPK_VAT. Mimo to ciąży na nim obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży dla celów VAT (tzw. uproszczony rejestr sprzedaży). Jest to niezbędne w celu kontrolowania wartości sprzedaży, a tym samym momentu, do którego przysługuje prawo do stosowania preferencji. Ewidencja ta ma jednak charakter uproszczony w porównaniu z tą, która jest prowadzona przez podatników VAT czynnych. Powinna ona zawierać bowiem jedynie informacje o wysokości sprzedaży. Dane wprowadza się do niej na bieżąco – za każdy dzień, jednak nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym.
Przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia podmiotowego może mieć również obowiązek rejestrowania sprzedaży za pośrednictwem kasy fiskalnej. W przypadku przedsiębiorców rozpoczynających dostawę towarów w 2018 r. na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej kasa fiskalna jest wymagana, jeżeli przewidywany przez podatnika obrót z tego tytułu nie przekroczy – w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym – kwoty 20 tys. zł. Przewidywana sprzedaż w 2018 r. w omawianym przypadku ma wynieść 35 tys. zł. W związku z powyższym co do zasady konieczne będzie jej dokumentowanie za pośrednictwem kasy fiskalnej.
Można zrezygnować z preferencji
Ustawa o VAT daje możliwość rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego. Nie ma zatem przeszkód, aby przedsiębiorca podjął decyzję o opodatkowaniu sprzedaży przed przekroczeniem limitu. W tym celu powinien złożyć do naczelnika urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie na formularzu rejestracyjnym VAT-R. Składa się je przed początkiem miesiąca, w którym następuje rezygnacja ze zwolnienia. Gdyby jednak podatnik zdecydował się na opodatkowanie sprzedaży od pierwszego dnia działalności, formularz ten powinien być złożony przed wykonaniem pierwszej dostawy.
Co może skłonić do takiej decyzji? Przede wszystkim fakt, iż w przypadku wykonywania działalności zwolnionej z VAT podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Po dokonaniu rejestracji odliczenie jest natomiast możliwe na zasadach ogólnych. A co z podatkiem naliczonym od zakupów dokonanych przed rezygnacją ze zwolnienia? Również on podlega odliczeniu. Jest jednak warunek – musi dotyczyć towarów sprzedanych po dokonaniu rezygnacji ze zwolnienia. Tylko takie towary można bowiem uznać za wykorzystywane do działalności opodatkowanej VAT, co jest warunkiem koniecznym skorzystania z prawa do odliczenia.
A co ze sprzedażą w Niemczech
Sprzedaż dokonana przez podatnika w Niemczech nie powinna być przez niego ewidencjonowana w Polsce, lecz w Niemczech. Może się to wiązać z obowiązkiem rejestracji dla potrzeb VAT w tym kraju. Tak więc podatnik powinien dokonać analizy ciążących na nim obowiązków związanych z niemieckim VAT i na bieżąco monitorować wysokość obrotu osiąganego w Niemczech.
Podstawa prawna
Art. 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).