Subskrybuj nas na Youtube
Od początku tego roku prowadzę działalność gospodarczą w zakresie projektowania wnętrz. Jestem podatnikiem VAT czynnym. Na podstawie umowy darowizny z 2 października 2018 r. otrzymałem używany samochód osobowy. Ojciec, który nie prowadzi działalności gospodarczej, nabył go u dealera jako fabrycznie nowy w lipcu 2013 r. Umowa darowizny (zawarta w zwykłej formie pisemnej) określiła jego wartość na 30 000 zł, co odpowiada cenie rynkowej.
Nigdy wcześniej nie otrzymałem od ojca żadnej darowizny. W chwili zawarcia umowy darowizny samochód znajdował się w Polsce. Auto oddałem do używania 3 października 2018 r., wprowadzając je do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Wartość początkową przyjąłem w kwocie 30 000 zł. Do amortyzacji wybrałem indywidualną 40-proc. roczną stawkę amortyzacji. 10 października 2018 r. przerejestrowałem samochód w Wydziale Komunikacji (koszt 81 zł – pozostawiłem te same tablice rejestracyjne) i zawarłem umowę ubezpieczenia OC, AC i NNW (koszt 799 zł). Czy prawidłowo ustaliłem wartość początkową pojazdu i jego stawkę amortyzacyjną oraz jak powinienem rozliczyć podatkowo nabycie tego pojazdu (PIT, VAT, PCC, podatek od spadków i darowizn)? Jestem opodatkowany na zasadach podatku liniowego, prowadzę podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową.
PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN
Podatkowi od spadków i darowizn podlega m.in. nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Polski tytułem darowizny (zob. art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Jednak stosownie do art. 4a ust. 1 pkt 1 in principio ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń (zob. art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Obowiązek podatkowy od przedmiotowej darowizny powstał zatem 2 października 2018 r., kiedy przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (umowa darowizny została zwarta w zwykłej formie pisemnej). W myśl art. 4a ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1) wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie pięciu lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn lub
2) nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
W analizowanej sprawie wartość nabytego w drodze darowizny majątku (tj. 30 000 zł) przekracza wysokość kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. 9637 zł), a umowa darowizny nie została zawarta w formie aktu notarialnego. Zatem warunkiem skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn jest złożenie „Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych” (SD-Z2) w terminie do 2 kwietnia 2019 r.
W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w art. 4a ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Na potrzeby schematu rozliczenia zakładam, że przedsiębiorca złoży w terminie zgłoszenie SD-Z2, a zatem otrzymana darowizna (samochód) będzie zwolniona z podatku od spadków i darowizn.
PCC
Umowy darowizny, jako niewymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1‒3 ustawy o PCC, nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Dotyczy to także analizowanej umowy.
PIT
Przychody
Przepisów ustawy o PIT nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn (zob. art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT). Oznacza to, że otrzymane świadczenie (samochód) nie stanowi dla przedsiębiorców przychodu, gdyż podlega (mimo zwolnienia) przepisom o podatku od spadków i darowizn.
Koszty uzyskania przychodów
Amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c ustawy o PIT, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania m.in. środki transportu o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT, tj. umowy leasingu, zwane środkami trwałymi (zob. art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o PCC). Zatem, aby dany składnik majątku mógł zostać zaliczony do środków trwałych, muszą zostać łącznie spełnione następujące warunki:
- stanowi on własność lub współwłasność podatnika,
- został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- przewidywany okres używania tego składnika na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej jest dłuższy niż rok (decyzja w tym względzie należy do podatnika),
- składnik ten jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo został oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
Potwierdza to interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 czerwca 2017 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.5.2017.2.AG. W analizowanej sprawie, jak rozumiem, spełnione są wszystkie ww. warunki, a zatem przedsiębiorca słusznie zaliczył nabyty w drodze darowizny samochód do środków trwałych (wprowadzając go do ewidencji środków trwałych).
W razie nabycia w drodze darowizny za wartość początkową środków trwałych uważa się wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny określa tę wartość w niższej wysokości (zob. art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT). W analizowanej sprawie umowa darowizny określiła wartość samochodu na 30 000 zł. Wartość ta odpowiadała cenie rynkowej samochodu. Zatem przedsiębiorca prawidłowo zatem ustalił wartość początkową nabytego w drodze darowizny samochodu na 30 000 zł.
Podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne, m.in. dla używanych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji dla środków transportu, w tym samochodów osobowych, nie może być krótszy niż 30 miesięcy (art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT). Środki trwałe (takie jak samochody osobowe) uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy (art. 22j ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT). W analizowanej sprawie samochód nabyty w drodze darowizny był używany dłużej niż sześć miesięcy (od lipca 2013 r.), a zatem przedsiębiorca prawidłowo ustalił stawkę indywidualną w wysokości 40 proc. Roczny odpis amortyzacyjne od tego samochodu wyniesie zatem 12 000 zł (30 000 zł x 40 proc.); a miesięczny 1000 zł (12 000 zł : 12 m-cy). Pierwszego odpisu amortyzacyjnego stosownie do art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT przedsiębiorca powinien dokonać za listopad 2018 r.
Kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a‒22o, z uwzględnieniem art. 23 ustawy o PIT (art. 22 ust. 8 ustawy o PIT).
Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym od 19 lipca 2018 r., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku, jeżeli:
- nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw lub
- dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
- nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, lub
- nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku.
W analizowanej sprawie przedmiotowy samochód został nabyty nieodpłatnie w drodze darowizny, a nabycie to korzystało ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, nie stanowiąc zarazem przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy. Oznacza to, że dokonywane odpisy amortyzacyjne od otrzymanego w drodze darowizny samochodu nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodów. Należy tutaj wskazać, że w przypadku środków trwałych nabytych nieodpłatnie przed 1 stycznia 2018 r. fakt nabycia w drodze spadku lub darowizny umożliwiał zaliczanie dokonywanych odpisów amortyzacyjnych do kosztów podatkowych. Z kolei w okresie od 1 stycznia do 18 lipca 2019 r. nabycie w drodze spadku lub darowizny nie stanowiło w ogóle przesłanki umożliwiającej zaliczenie tych odpisów do kosztów podatkowych. Od 19 lipca 2018 r. ustawodawca przywrócił tę możliwość, ale jedynie w stosunku do składników majątku nabytych w drodze spadku (art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym: do 31 grudnia 2017 r.; 1 stycznia – 18 lipca 2018 r.; od 19 lipca 2018 r.
Zatem dokonywane odpisy amortyzacyjne w wysokości 1000 zł miesięcznie nie będą stanowiły dla przedsiębiorcy kosztów uzyskania przychodów. Do kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorca może zaliczyć wprost wydatki na przerejestrowanie samochodu w wydziale komunikacji (81 zł) oraz na zawarcie umów ubezpieczenia OC, AC i NNW (799 zł), tj. łącznie 880 zł. Wydatki te, jako poniesione po oddaniu samochodu od używania (i ujęciu w ewidencji środków trwałych) nie powiększają wartości początkowej nabytego samochodu. Spełniają natomiast definicje kosztu uzyskania przychodów w świetle art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Przedsiębiorca ma zatem prawo do zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów w łącznej wysokości 880 zł.
Przedsiębiorca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową. Oznacza to, że wydatki te potrąca w dacie ich poniesienia, tj. w dniu wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu (art. 22 ust. 4 i 6b ustawy o PIT). W analizowanej sprawie będzie to 10 października 2018 r., a zatem w październiku 2018 r. może zaliczyć te wydatki do kosztów uzyskania przychodów.
W październiku 2018 r. przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki na przerejestrowanie oraz ubezpieczenie samochodu w łącznej wysokości 880 zł. Niestety dokonywane od listopada 2018 r. odpisy amortyzacyjne do tego samochodu nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodów.
Wydatki stanowiące koszty
Stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT. Zatem, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, musi spełniać następujące warunki:
- zostać poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
- być definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
- pozostawać w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
- być poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
- zostać właściwie udokumentowany,
- nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
VAT
Otrzymanie w drodze darowizny samochodu nie generuje po stronie obdarowanego ani podatku należnego, ani podatku naliczonego. Na obdarowanym (w naszym przypadku przedsiębiorcy) nie ciążą zatem żadne obowiązki w zakresie podatku VAT w związku z otrzymaną darowizną.
Schemat rozliczenia*
1. JAKI PODATEK
PIT
Przychody: nie wystąpią (gdyż świadczenie podlega podatkowi od spadków i darowizn).
KUP: 880 zł (tj. wydatki na przerejestrowanie i ubezpieczenie samochodu).
VAT
Podatek należny: nie wystąpi.
Podatek naliczony: nie wystąpi.
PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH: nie wystąpi .
PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN: nie wystąpi (przedmiotowa darowizna podlega zwolnieniu z tego podatku).
2. W JAKIEJ DEKLARACJI WYKAZAĆ PODATEK
PIT: Nie ma obowiązku składać deklaracji zaliczkowej, przedsiębiorca powinien jednak uwzględnić koszty uzyskania przychodów z tytułu poniesienia ww. wydatków (880 zł) przy obliczeniu zaliczki na podatek PIT za październik 2018 r., a po zakończeniu roku podatkowego uwzględnić je w PIT-36L.
PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN: fakt nabycia własności pojazdu w drodze darowizny należy zgłosić do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2.
3. TERMIN ZŁOŻENIA DEKLARACJI
PIT-36L: do 30 kwietnia 2019 r.
SD-Z2: 2 kwietnia 2019 r.
*W schemacie rozliczenia pominięte zostały inne zdarzenia/czynności.
Podstawa prawna
Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1150 ze zm.).
Ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. 2018 r. poz. 644).
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509).
