Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Zmiana dotyczyć będzie już przyszłorocznych dochodów, a więc nowe obowiązki pojawią się przy rozliczeniu składanym do 30 kwietnia 2020 r. To nie koniec nowości, bo od przyszłego roku w kilkunastu umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania (dalej: UPO) pojawi się klauzula generalna PPT (ang. Principal Purpose Test, czyli test głównego celu), która pozwoli fiskusowi zignorować transakcje mające na celu unikanie opodatkowania.
Wszystko to przez wielostronną konwencję podatkową (Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties, tzw. konwencja MLI), która weszła w życie od lipca tego roku. Jest ona efektem prac Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) nad reformą światowego systemu podatkowego. Przy czym istotne jest, że zmiany są wprowadzane stopniowo. Po pierwsze, kraje muszą nie tylko podpisać MLI, ale również ją ratyfikować. Po drugie, wszystkie mają obowiązek wprowadzić do swoich UPO tylko minimalny standard. W praktyce chodzi o wspomnianą klauzulę PPT.
Inne postanowienia, które mogą się zmienić, są już opcjonalne, a więc oba państwa muszą się zgodzić na wdrożenie jakiejkolwiek nowości. W dodatku, aby zmiany weszły w życie od 2019 r., kraje musiały ratyfikować MLI do końca września bieżącego roku. Wiemy już, które państwa zdążyły zrobić to w terminie. [tabela]
Metoda zaliczenia proporcjonalnego
Dla przeciętnego Kowalskiego pracującego za granicą najważniejsza będzie zmiana metody unikania podwójnego opodatkowania w części umów. W większości obowiązujących dziś UPO obowiązuje metoda wyłączenia z progresją, która pozwala zwolnić w naszym kraju zagraniczny dochód z opodatkowania. Jeśli więc ktoś nie zarobi u nas ani złotówki, to nie musi składać zeznania rocznego PIT. Od 2019 r. w umowach m.in. z Wielką Brytanią, Japonią, Izraelem, Litwą, Słowacją czy Nową Zelandią zastąpi ją bardziej uciążliwa metoda zaliczenia proporcjonalnego (dotychczas występująca jedynie w nielicznych umowach). Wynika z niej, że osoba pracująca za granicą zawsze powinna złożyć zeznanie w naszym kraju, a od krajowego podatku mogłaby odliczyć proporcjonalnie ten zapłacony za granicą. Nie oznacza to, że zapłaci nad Wisłą choćby złotówkę daniny od zagranicznego dochodu, bo będzie mogła skorzystać z istniejącej od kilku lat ulgi abolicyjnej. Jej celem jest zrównanie sytuacji podatkowej osób korzystających z zaliczenia podatkowego z tymi, które korzystają z wyłączenia z progresją. Jeśli przy danym dochodzie podatek wyliczony przy zastosowaniu metody zaliczenia proporcjonalnego jest wyższy od podatku, który byłby należny przy zastosowaniu metody wyłączenia, to różnicę odejmuje się od należnego podatku. Ulga abolicyjna dotyczy tylko niektórych dochodów jak praca, działalność wykonywana osobiście czy działalność gospodarcza. Jak przyznają jednak eksperci, w wielu przypadkach skorzystać z ulgi nie jest prosto i w praktyce najczęściej wymaga to specjalistycznej pomocy. Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytania DGP potwierdzało już, że rozważa wprowadzenie rozwiązań usuwających niepotrzebne obowiązki administracyjne, które dotyczą podatników zarabiających za granicą. Ciągle jednak nie doczekaliśmy się konkretów. Co więcej, w gorszej sytuacji znajdą się emeryci pobierający świadczenia z wymienionych krajów. Nie skorzystają bowiem z ulgi abolicyjnej, a więc może zdarzyć się sytuacja, że choć zagraniczny kraj nie pobierze od nich daniny, to zapłacą ją nad Wisłą.
Nowe klauzule przeciw optymalizacjom
Metoda unikania podwójnego opodatkowania zmieni się tylko w niektórych UPO, natomiast, jak wspomnieliśmy już wcześniej, w każdej z nich pojawi się klauzula PPT. Ma ona na celu ograniczenie możliwości korzystania z przywilejów danej umowy, w sytuacji gdy głównym celem lub jednym z głównych celów zawarcia transakcji lub utworzenia danej struktury było uzyskanie korzyści sprzecznych z przedmiotem lub celem odpowiednich postanowień umownych. „Celem jest też zagwarantowanie, aby przepisy umów nie były wykorzystywane w agresywnym planowaniu podatkowym i nie prowadziły do podwójnego nieopodatkowania dochodów. Klauzula ta będzie miała zastosowanie do podatników wprowadzających w życie skomplikowane schematy optymalizacyjne, na przykład z użyciem specjalnie do tego celu powoływanych spółek” – informował resort finansów jeszcze przed wejściem MLI w życie. Dodatkowo wprowadzono kolejną klauzulę ochronną, która zabezpieczy prawo danego państwa do opodatkowania jej własnych rezydentów podatkowych. Jej celem jest podkreślenie, że dany kraj, np. Polska, opodatkuje swoich rezydentów zgodnie z prawem wewnętrznym (umowy regulują kwestię ograniczenia w pobieraniu podatków od rezydentów innego państwa). Równolegle wskazane są wyjątki od tej reguły, np. w zakresie korekt współzależnych w cenach transferowych.
Inne zmiany
Konwencja zmieni również inne postanowienia polskich UPO. Nowe będą reguły rozstrzygania sporów o podwójną rezydencję podatkową. Chodzi o sytuację, gdy dany przedsiębiorca mógłby być uznany przez więcej niż jedno państwo za rezydenta podatkowego. Obecnie zasadą jest, że decyduje miejsce, w którym znajduje się siedziba faktycznego zarządu takiego podmiotu. To zmieni się wraz z art. 4 konwencji MLI. Wynika z niego, że oba kraje powinny dojść do porozumienia co do rezydencji przedsiębiorcy. Przy jego zawieraniu należy wziąć pod uwagę miejsce efektywnego zarządu, siedzibę podmiotu i ewentualnie inne czynniki. Doprecyzowane zostaną również przepisy dotyczące klauzuli nieruchomościowej i podmiotów transparentnych podatkowo (spółek osobowych) oraz dywidend. Zmieni się sama preambuła umów międzynarodowych. Ta zmiana – podobnie jak klauzula PPT – jest częścią minimalnego standardu zmian, który muszą zaakceptować wszyscy sygnatariusze konwencji.
Tabela . Zmiany wynikające z konwencji MLI
| Państwo, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania | Najważniejsze nowości, które wejdą w życie |
| Arabia Saudyjska | klauzula PPT – ale OECD ma problem z ustaleniem, czy niektóre przepisy (nie cała umowa) zostały odpowiednio przetłumaczone przez obie strony |
| Armenia | klauzule PPT i ochronna – ale jest problem z notyfikacją |
| Australia | klauzule PPT i ochronna |
| Austria | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Belgia | klauzule PPT i ochronna; podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania w praktyce pozostanie bez zmian (już dziś jest to metoda proporcjonalnego zaliczenia) |
| Bułgaria | klauzula PPT |
| Chile | klauzule PPT i ochronna |
| Chiny | klauzule PPT i ochronna; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Chorwacja | klauzula PPT |
| Cypr | klauzula PPT |
| Czechy | klauzula PPT |
| Dania | klauzula PPT |
| Egipt | klauzula PPT; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji |
| Estonia | klauzula PPT, zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Finlandia | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Francja | klauzula PPT |
| Grecja | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Hiszpania | klauzula PPT; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Polski) |
| Indie | klauzule PPT i ochronna; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji |
| Indonezja | klauzule PPT i ochronna; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji |
| Irlandia | klauzula PPT; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Islandia | klauzula PPT |
| Izrael | klauzula PPT; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Japonia | klauzula PPT; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Kanada | klauzula PPT |
| Kazachstan | klauzula PPT (ale OECD ma problem z ustaleniem, czy treść przepisu została odpowiednio przetłumaczona przez obie strony), nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji |
| Korea Płd. | klauzula PPT |
| Litwa | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Luksemburg | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Luksemburga) |
| Łotwa | klauzula PPT |
| Malezja | klauzula PPT |
| Malta | klauzula PPT |
| Meksyk | klauzule PPT i ochronna; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Norwegia | klauzule PPT i ochronna; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Polski) |
| Nowa Zelandia | klauzule PPT i ochronna; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Pakistan | klauzula PPT |
| Portugalia | klauzule PPT i ochronna; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Polski) |
| Republika Południowej Afryki | klauzula PPT; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji |
| Rosja | klauzule PPT i ochronna; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji |
| Rumunia | klauzule PPT i ochronna; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Polski) |
| Serbia | klauzula PPT; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji |
| Singapur | klauzula PPT |
| Słowacja | klauzule PPT i ochrona; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Polski) |
| Słowenia | klauzula PPT; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Polski) |
| Szwajcaria | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Szwajcarii) |
| Szwecja | klauzula PPT |
| Tunezja | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania (ale tylko dla rezydentów Polski) |
| Turcja | klauzula PPT i nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo – ale jest problem z notyfikacją |
| Ukraina | klauzula PPT |
| Węgry | klauzula PPT |
| Wielka Brytania | klauzule PPT i ochronna; nowe przepisy dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo; nowe metody rozstrzygania sporów dotyczących podwójnej rezydencji; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Włochy | klauzula PPT; zmieni się podstawowa metoda unikania podwójnego opodatkowania |
| Zjednoczone Emiraty Arabskie | klauzula PPT |
UWAGA! W tabeli wymienione zostały jedynie umowy, w których zarówno Polska, jak i drugi kraj zgodziły się na dokonanie jakichkolwiek zmian, czyli umowy zmatchowane.
We wszystkich nowelizowanych umowach Polska zgodziła się na wdrożenie minimalnego standardu, czyli klauzuli generalnej PPT. Każdorazowo zastrzegła jednak, że traktuje ją jako środek tymczasowy.
Zmiany będą wchodzić w życie stopniowo. Na czarno zaznaczono kraje, które podpisały konwencję MLI, ale jeszcze jej nie ratyfikowały.
Na zielono wyróżniono państwa, w przypadku których są już spełnione warunki wejścia w życie konwencji MLI.
Na czerwono wyróżniono przypadki, w których powstał problem z wejściem w życie konwencji. OECD podejrzewa, że obie strony odnoszą się do innych wersji wynegocjowanego dokumentu.
