Subskrybuj nas na Youtube
Po sezonie rocznych rozliczeń podatkowych PIT za rok 2017 urzędy skarbowe wzywają pracodawców do wyjaśnienia sytuacji podatkowej ich pracowników. Wątpliwości dotyczą sytuacji, gdy w informacji PIT-11 wykazane są stosunkowo niskie przychody przy wysokich zaliczkach wpłacanych na podatek dochodowy oraz składkach na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne odprowadzanych w trakcie roku przez pracodawcę jako płatnika.
Profiskalny nurt polityki finansowej rządu staje się zauważalny już nie tylko na gruncie VAT czy CIT. Coraz częściej o wyjaśnienia proszeni są pracownicy korzystający z kosztów uzyskania przychodu w wysokości 50 proc. przychodów uzyskiwanych z tytułu tworzenia utworów w ramach stosunku pracy, a ostatnio również podatnicy, u których wysokość odprowadzonych składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne oraz zaliczek wpłaconych na poczet podatku dochodowego wyraźnie odbiega od wysokości wykazanych w zeznaniu rocznym przychodów z tytułu stosunku pracy. Tymczasem w dobie rynku pracownika i zapotrzebowania na wykwalifikowaną kadrę kierowniczą i średniego szczebla, a także na zdobywających międzynarodowe doświadczenie świeżo zatrudnionych absolwentów, koncerny chętnie oddelegowują pracowników do swoich zagranicznych oddziałów. Wyjazd do pracy w innym kraju niesie zaś ze sobą konsekwencje na gruncie prawa podatkowego.
Przychody za granicą polskiego rezydenta podatkowego
Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.; dalej ustawa o PIT) podatnik będący polskim rezydentem podatkowym podlega na terenie Polski nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Wiąże się to z koniecznością zadeklarowania w rocznym zeznaniu podatkowym całości swoich przychodów, bez względu na miejsce położenia ich źródeł. Nie oznacza to jednak, że podatnik będzie zmuszony do zapłacenia podatku w Polsce i poza jej granicami dwa razy od tych samych przychodów. Ze względu na dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (do których odsyła art. 4a ustawy o PIT), jakie zawarła Polska z poszczególnymi państwami, polscy rezydenci podatkowi mogą skorzystać z metody wyłączenia z progresją lub z metody zaliczenia proporcjonalnego (tzw. kredyt podatkowy). Każdy z zawartych traktatów zawiera postanowienia dotyczące tego, jaką metodę przyjęły we wzajemnych rozliczeniach umawiające się państwa.
Jak wynika z art. 3 ust. 1 w zw. z ust. 1a ustawy o PIT, o kwestii rezydencji decyduje spełnienie jednego z dwóch kryteriów: posiadanie w Polsce centrum interesów życiowych lub przebywanie na terenie Polski co najmniej 183 dni w roku podatkowym. Dopóki więc podatnik mieszka i pracuje w Polsce, łączą go z krajem więzy rodzinne, towarzyskie lub majątek i inwestycje, dopóty spełnia przesłanki uznania za polskiego rezydenta dla celów podatku dochodowego. W takiej sytuacji urząd skarbowy – na podstawie informacji PIT-11 wystawianej przez pracodawcę oraz zeznania podatkowego PIT-36 lub PIT-37 składanego przez pracownika – otrzymuje informację o całości przychodów osiągniętych przez podatnika. Taki stan rzeczy zmienia się, gdy podatnik zostaje rezydentem podatkowym w kraju innym niż Polska.
Zmiana rezydencji podatkowej
Podatnik posiadający ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce (nierezydent) wykazuje w zeznaniu podatkowym wyłącznie przychody pochodzące ze źródeł położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Do tej kategorii zaliczane są m.in. świadczenia w naturze (tzw. benefity) i premie wypłacane przez polską spółkę, z którą podatnik pozostaje w stosunku pracy, a także przychody z tytułu korzystania z praw autorskich, z najmu oraz inwestycji na giełdzie (sprzedaż akcji, otrzymanie dywidendy). Natomiast wszelkie przychody osiągnięte poza granicami Polski podlegają opodatkowaniu w kraju rezydencji podatkowej (nawet przy pozostawaniu w stosunku pracy ze spółką polską).
Kwestia rezydencji często zostaje potwierdzona już po zakończeniu roku podatkowego, za który składane jest zeznanie roczne. Pracodawca jako płatnik do tego czasu traktuje pracownika jako rezydenta podatkowego i – zgodnie z przepisami – nie zaprzestaje pobierania i odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Jednocześnie, biorąc pod uwagę całokształt sytuacji podatkowej pracownika za dany rok, przy sporządzaniu informacji PIT-11 pracodawca ma obowiązek dokonać odpowiedniej alokacji przychodów na przychody uzyskane ze źródeł położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (praca na terytorium Polski, świadczenie w naturze wypłacane przez polskiego pracodawcę) oraz na przychody uzyskane z zagranicznych źródeł (praca poza granicami Polski). W sytuacji gdy dochody pracownika zostały uzyskane w państwie, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, a stosowaną metodą jest wyłączenie z progresją – dochody te należy wykazać w PIT-11 w pozycji 31 („Dochód zwolniony z podatku”).
Sporządzając informację PIT-11, pracodawca – poza dokonaniem odpowiedniej alokacji – ma obowiązek wykazać rzeczywiście pobrane oraz wpłacone zaliczki na podatek dochodowy, składki na ubezpieczenia społeczne (w części finansowanej przez pracownika) oraz składkę zdrowotną (w wysokości podlegającej odliczeniu od podatku).
Wyjaśnienia – wskazane, kontrola – możliwa
Naczelnicy urzędów skarbowych w wezwaniach kierowanych do pracodawców powołują się na art. 82 par. 1 ust. 1 (przekazanie na pisemne żądanie organu podatkowego pisemnej informacji o zdarzeniach wynikających ze stosunku pracy/cywilnoprawnego, które mogły mieć wpływ na powstanie zobowiązania podatkowego lub jego wysokość) w związku z art. 155 par. 1 ust. 1 (wezwanie do stawienia się lub złożenia dokumentów niezbędnych dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy) ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.). Czy jest więc czego się obawiać?
Zarówno w interesie pracodawcy jako płatnika, jak i pracownika będącego podatnikiem leży jak najszybsze wyjaśnienie wątpliwości leżących po stronie organu. Zgodnie z zasadą, że lepiej jest zapobiegać, niż leczyć, warto skorzystać możliwości przedstawienia na piśmie przyczyn pojawienia się rozbieżności pomiędzy zeznaniami za lata poprzednie, zamiast grać na zwłokę i doczekać się kontroli ze strony organu.
Naturalnie organ może rozpocząć czynności sprawdzające względem podatnika, jeśli uzna wyjaśnienia płatnika za niewystarczające, a w dalszej kolejności – również odwiedzić go w ramach kontroli. Warto jednak już na wstępie wykazać, że za spadkiem przychodów podatnika będącego naszym pracownikiem nie kryją się żadne nadzwyczajne okoliczności, lecz wyłącznie uzyskiwanie przez pracownika dochodów ze źródeł podlegających opodatkowaniu poza granicami Polski.
Art. 3 ust. 2b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.)
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w ust. 2a (podatnicy podlegający ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu – red.), uważa się w szczególności dochody (przychody) z:
1) pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
2) działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
3) działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład;
4) położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości, w tym ze zbycia jej w całości albo w części lub zbycia jakichkolwiek praw do takiej nieruchomości;
5) papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających;
6) tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną lub tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, instytucji wspólnego inwestowania lub innej osobie prawnej lub z tytułu należności będących następstwem posiadania tych udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków lub tytułów uczestnictwa – jeżeli co najmniej 50% wartości aktywów takiej spółki, spółki niebędącej osobą prawną, funduszu inwestycyjnego, instytucji wspólnego inwestowania lub osoby prawnej, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości;
7) tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia.