Szykują się duże zmiany w VAT. Od 1 lipca to nabywca towaru lub usługi zdecyduje o tym, czy zapłata dla dostawcy zostanie podzielona na kwotę netto i część odpowiadającą kwocie podatku, która w ramach split payment zostanie ulokowana na specjalnym rachunku VAT. Na czym polega paradoks dobrowolności mechanizmu podzielonej płatności?

Ustawodawca nie ukrywa, że split payment może nieść za sobą obniżenie płynności finansowej firm. Istota tego mechanizmu sprowadza się bowiem do takiego podziału płatności, zgodnie z którym część zapłaty odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług zostanie ulokowana na rachunku VAT prowadzonym nieodpłatnie przez banki. Do dyspozycji przedsiębiorcy pozostaje zatem zapłata równa kwocie netto, czyli pomniejszona o wartość podatku. Dostęp do środków zgromadzonych na rachunku VAT zostanie bowiem ograniczony. Od 1 lipca o podziale płatności zdecyduje nabywca. Niewykluczone, że już w 2019 roku split payment stanie się obowiązkowy.

Split payment dobrowolny dla nabywcy

„Dlaczego wyłączną inicjatywę ws. podziału płatności pozostawiono nabywcy? Taka sytuacja z automatu zobowiązuje sprzedawcę”- pisze poseł Krzysztof Sitarski w zapytaniu do Ministerstwa Finansów (zapytanie nr 6429 w sprawie prowadzenia kont w mechanizmie podzielonej płatności dla środków z rozliczeń podatku od towarów i usług z dnia 22 grudnia 2017 roku). Resort w odpowiedzi na pytanie posła uzasadnia, że nabywca pozostaje „słabszą” stroną transakcji, która zależna jest od uczciwości dostawców. Podział płatności ma być dla niego formą ochrony przed praktykami nieuczciwych kontrahentów i gwarantem bezpieczeństwa związanym chociażby z tzw. karuzelami vatowskimi.

„Nabywca towarów i usług może być nawet nieświadomie wykorzystany przez nieuczciwego dostawcę towarów lub usług do mechanizmu wyłudzeń VAT i zasadne jest, aby to właśnie nabywca mógł mieć możliwość zabezpieczenia się przed działaniami nieuczciwych kontrahentów” – czytamy w odpowiedzi Ministerstwa Finansów.

Problemy z płynnością finansową

Decyzja nabywcy o podziale płatności w dużej mierze może odbić się na sytuacji finansowej firm, czego nie ukrywa ustawodawca w uzasadnieniu noweli o VAT. Na spłatę bieżących zobowiązań dostawca będzie miał do dyspozycji kwotę obniżoną o podatek VAT. Środki odpowiadające kwocie podatku zgromadzone na rachunku będą mogły trafić wyłącznie do kolejnego dostawcy w ramach podzielnej płatności. Niewykluczony jest też transfer tych środków na rachunek bankowy firmy prowadzony w ramach działalności gospodarczej. Ustawodawca jasno jednak wylicza przypadki, w jakich taki przelew może być dokonany. Przede wszystkim, to organ skarbowy na wniosek podatnika musi wyrazić zgodę na wykorzystanie środków z rachunku VAT. Co więcej, to właśnie skarbówka zdecyduje o kwocie z tego rachunku, którą dostawca będzie mógł dysponować.

Nabywcy łatwiej podejmą decyzję

Przepisy o split payment zawierają także zachęty dla tych podatników, którzy podejmą decyzje o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Ustawodawca gwarantuje m.in. rezygnację z wymierzania karnych odsetek za zaległości podatkowe kontrahenta dla nabywców, którzy podzielą płatność. Mogą oni liczyć także na szybszy zwrot VAT (25 dni).

- Ustawa o VAT faktycznie nie nakłada na nabywcę obowiązku zapłaty za fakturę w formie podzielonej płatności. W praktyce może on jednak zostać do tego zmuszony, bowiem zapłata w formie Split Payment jest najprostszym sposobem na uwolnienie środków „zablokowanych” na rachunku VAT i w konsekwencji utrzymanie płynności finansowej -– mówi Tomasz Tekieli, projektant systemów Comarch ERP

Z całą pewnością sprzedawcy będą starali się nakłonić swoich odbiorców do zapłaty zwykłym przelewem. Choć najprostszym sposobem jest zawarcie takiej klauzuli w umowie, to jednak jej ważność jest dyskusyjna.

Dużą popularność może zdobyć system rabatowania odbiorców, którzy nie tylko płacą przed terminem płatności, ale i zwykłym przelewem. Najczęściej jednak będzie chyba stosowana zasada, że jeśli ufam swojemu kontrahentowi to nie płacę mu w systemie podzielonej płatności, aby również takiej płatności nie otrzymać – dodaje ekspert.

Więcej na ten temat przeczytasz w publikacji "Split payment - podzielona płatność">>>