Jestem skarbnikiem gminy, która udziela dotacji organizacjom pozarządowym w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego. Mamy wątpliwości, czy te środki finansowe mają być uprzednio ujęte (i wypłacane) w planie finansowym naszego urzędu (jako gminy), czy mogą być ujęte w planie finansowym jednostki organizacyjnej gminy, czyli w planie ośrodka sportu? To by usprawniło naszą pracę, a gmina jest prawnie samodzielna.





Jak podano w stanie faktycznym – jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, a ich samodzielność podlega ochronie sądowej, o czym stanowi art. 165 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 2 ust. 1 i 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Jednak owa samodzielność nie oznacza samodzielności absolutnej. Przede wszystkim gmina, jak i każda jednostka samorządu terytorialnego, musi działać na podstawie i w granicach prawa.
Skoro więc gmina musi działać we wspomniany sposób, to w kontekście podanej problematyki sięgnąć należy do stosownych regulacji ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Przede wszystkim dla oceny prawnej podanej problematyki istotne znaczenie mają regulacje prawne zawarte w art. 249 ust. 3–5 wspomnianej ustawy. Z ust. 3 tego artykułu wynika, że w planie finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego ujmuje się wszystkie wydatki budżetowe nieujęte w planach finansowych innych jednostek budżetowych, w tym wydatki związane z funkcjonowaniem organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego i zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Z kolei w ust. 4 ww. artykułu ustawodawca określił, że w planie, o którym mowa w ust. 3, ujmuje się także: dotacje dla samorządowych zakładów budżetowych, dotacje i środki przekazywane na rzecz innych jednostek samorządu terytorialnego i związków jednostek samorządu terytorialnego, pozostałe dotacje, wpłaty do budżetu państwa z przeznaczeniem na zwiększenie części subwencji ogólnej, określone w odrębnych ustawach, płatności oraz składki wpłacane na rzecz instytucji krajowych i zagranicznych. Natomiast w ust. 5 postanowiono, że w planie finansowym wojewódzkiej jednostki budżetowej, innej niż urząd marszałkowski, mogą być ujmowane dotacje związane z realizacją programów operacyjnych.
Z korelacji ww. norm prawnych wnioskować więc należy, że udzielane z budżetu jednostki samorządowej (tu: gminy) dotacje, w tym dotacje na rzecz organizacji pozarządowych, ujmuje się w planie finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego, z jednym wyjątkiem, który dotyczy wojewódzkich jednostek budżetowych. Te bowiem jednostki mogą ujmować we własnych planach finansowych dotacje związane z realizacją programów operacyjnych. Zatem z powyższego wynika, że dotacje (w tym celowe) przekazywane organizacjom pozarządowym nie mogą być ujmowane (ewidencjonowane) w planie finansowym zależnej od danej jednostki samorządu terytorialnego – samorządowej jednostki budżetowej, w tym przypadku w planie finansowym ośrodka sportu. Powyższy kierunek interpretacyjny podzielany jest również w doktrynie. Przykładowo w komentarzu do ww. art. 249 ustawy o finansach publicznych (red. dr Wojciech Misiąg „Ustawa o finansach publicznych. Komentarz”, Warszawa 2017) wskazano m.in., że: „Należy jednocześnie zwrócić uwagę na rolę planu finansowego urzędu JST jako swoistego budżetu centralnego w budżecie JST, której konsekwencją jest np. zakaz ujmowania niektórych rodzajów wydatków w planach finansowych innych niż urząd JST samorządowych jednostek budżetowych (art. 249 ust. 4 u.f.p.)”. Natomiast w kontekście ujmowania dotacji w planach finansowych zaakcentowano ponadto, że: „Artykuł 249 ust. 5 określa wyjątek od reguł nakazujących ujmowanie w planie finansowym urzędu JST poszczególnych kategorii dotacji. Przewiduje on możliwość planowania w wojewódzkich jednostkach budżetowych – poza urzędem marszałkowskim – dotacji związanych z realizacją programów operacyjnych. Należy podkreślić, że wyjątek ten dotyczy tylko wojewódzkich jednostek budżetowych i tylko w zakresie wymienionej wyżej kategorii dotacji”.
Wniosek. Z powyższego wynika, że względy natury pragmatycznej (usprawnienie przekazywania dotacji organizacjom pozarządowym) nie mogą uzasadniać czynności podejmowanych przez gminę wbrew regulacjom wynikającym z ustawy o finansach publicznych. Zatem w obecnym stanie prawnym brak jest podstaw do ujmowania środków finansowych tytułem dotacji w planie finansowym jednostki organizacyjnej gminy od niej zależnej. Środki te powinny być ujęte w planie finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego.
Podstawa prawna
Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.).
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.).