PROBLEM: Rodzice podatnika kilka lat temu kupili działkę, a on został jej współwłaścicielem. Sami rozpoczęli prowadzenie działalności. Wzięli kredyt, ale spowodował on, że wpadli w długi. Nie płacili podatku od nieruchomości. Gmina zaczęła ścigać ich syna, żądając spłaty tego podatku. Podatnik na spłatę musiałby wziąć kredyt, ale nie ma takiej możliwości, bo skarbówka weszła mu już na pensję. Czy za dług powstały w wyniku działalności rodziców odpowiada również ich syn, współwłaściciel nieruchomości? Jakie możliwości ma podatnik, aby wyjść na prostą w kwestii podatku od nieruchomości?
● DGP odpowiedział skarbnik miasta Bydgoszczy PIOTR TOMASZEWSKI
W przypadku współwłasności nieruchomości obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości jest objęty odpowiedzialnością solidarną. Oznacza to odpowiedzialność każdego z podatników – współwłaściciela za całe zobowiązanie, tak jakby był jedynym dłużnikiem.
Zasadą jest, że miasto egzekwuje podatek od wszystkich współwłaścicieli. Spełnienie świadczenia przez jednego z nich powoduje wygaśnięcie zobowiązania, a tym samym zwalnia z zapłaty podatku pozostałych współwłaścicieli.
Podatnik – a w przypadku współwłasności wszyscy współwłaściciele – może złożyć wniosek o rozłożenie na raty lub/i całkowite/częściowe umorzenie zaległości podatkowej. Przy czym instytucja umorzenia ma charakter wyjątkowy. Przepisy ordynacji podatkowej przewidują dwie przesłanki udzielania ulgi w spłacie zaległości podatkowej: ważny interes podatnika lub interes publiczny. Są to pojęcia niedookreślone, których konkretyzacja jest dokonywana na tle stanu faktycznego indywidualnej sprawy. Podatnicy – wszyscy współwłaściciele powinni udokumentować szczegółowo swoją sytuację finansową i majątkową. Organ podatkowy przeprowadzi postępowanie wyjaśniające, w ramach którego zobligowany będzie do zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Podejmując decyzję, zadziała jednak w granicach uznania administracyjnego (swobody rozstrzygnięcia).
Przy czym należy pamiętać, że samo złożenie wniosku podatnika o udzielenie ulgi w toku egzekucji nie stanowi podstawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Dopiero decyzja ostateczna o udzieleniu ulgi powoduje zawieszenie postępowania i ewentualne uchylenie zastosowanych środków egzekucyjnych (zajęć rachunków bankowych, wynagrodzenia).
EKSPERT RADZI
Zobowiązany może wystąpić z wnioskiem do organu podatkowego o udzielenie jednej z ulg
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że rodzice podatnika kupili działkę, której podatnik został współwłaścicielem. W sytuacji gdy rodzice popadli w długi, organ podatkowy skierował się do podatnika, aby uregulował zobowiązanie podatkowe dotyczące zakupionej działki w podatku od nieruchomości – i to w całości. Na przedstawiony problem trzeba zatem spojrzeć z kilku perspektyw.
Po pierwsze, z perspektywy współwłasności nieruchomości i odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe w podatku od nieruchomości. Kwestia ta zasadniczo jest uregulowana w art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Z przepisu tego wynika, że jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach. Wyjaśniając znaczenie tego przepisu, trzeba podkreślić, że istotą odpowiedzialności solidarnej jest to, iż każdy z dłużników jest odpowiedzialny za całość zobowiązania. Dopiero w następnym kroku, jeśli jeden ze współwłaścicieli ureguluje całą należność, ma on regres do pozostałych współwłaścicieli. W praktyce solidarna odpowiedzialność oznacza zatem tyle, że organ podatkowy może wydać decyzję dotyczącą całości zobowiązania jednemu, wybranemu współwłaścicielowi, tj. domagać się od niego podatku od całej nieruchomości, a rozliczenia cywilne pozostawić do ustalenia pomiędzy współwłaścicielami. Przepisy regulują też pewne wyjątki od odpowiedzialności solidarnej, nieznajdujące jednak zastosowania w przedstawionej sprawie (takim wyjątkiem objęte są np. garaże w budynkach mieszkalnych).
Po drugie, w opisanym przypadku mamy już do czynienia z zaległością podatkową, tj. podatkiem niezapłaconym w terminie, od którego naliczane są odsetki za zwłokę. Wskazują na to podjęte już przez organ podatkowy czynności zmierzające do wyegzekwowania należności. Jak zatem podatnik może wybrnąć z takiej sytuacji? Z pomocą może tu przyjść art. 67a ordynacji podatkowej, który przewiduje pewne ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. W przedstawionej sytuacji podatnik będzie miał do dyspozycji wystąpienie o: 1) odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami albo 2) umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, a także odsetek za zwłokę. Przy czym umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Co jednak istotne, skorzystanie z jednej z tych ulg następuje w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Podatnik musi bowiem wystąpić z wnioskiem do organu podatkowego o udzielenie jednej z ulg, wykazując istnienie wspomnianego interesu swojego lub publicznego. W naszym przypadku podatnik we wniosku mógłby zatem opisać całą historię rodziców i swoją związaną ze współwłasnością, a także opisać swoją trudną sytuację finansową. Jednocześnie we wniosku podatnik musi określić, o jaką ulgę do organu wnioskuje. Jeśli wybierze np. spłatę długu w ratach, powinien również określić, jaka liczba rat pozwoli mu na uregulowanie zaległej należności.
Trzeba jednak podkreślić, że złożenie wniosku nie oznacza, iż ulga zostanie przyznana podatnikowi zawsze po złożeniu wniosku. Jest to bowiem decyzja uznaniowa organu podatkowego. Jeżeli jednak argumenty podatnika będą racjonalne (najlepiej, gdyby zostały dodatkowo poparte dowodami), organ podatkowy powinien przychylnie podejść do jego prośby.
Podstawa prawna
Art. 3 ust. 4 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1785).
Art. 67a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.).
