Subskrybuj nas na Youtube
W ramach prowadzonej działalności gospodarczej kupujemy używane towary, które następnie odsprzedajemy. Jak należy rozliczyć w VAT tego typu transakcje oraz jak ująć je w ewidencji księgowej?
W przypadku dostawy towarów używanych – nabytych uprzednio w ramach prowadzonej działalności w celu odprzedaży – podstawą opodatkowania VAT jest marża. Stanowi ona różnicę między kwotą sprzedaży (którą ma uiścić odbiorca towaru) a kwotą nabycia (uiszczoną uprzednio przez sprzedawcę), pomniejszoną o VAT. Marża od sprzedaży towarów używanych podlega – co do zasady – opodatkowaniu 23-proc. stawką podstawową. Chyba że towary takie stanowią przedmiot eksportu, wówczas stawka VAT wynosi 0 proc. lub też są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności zwolnionej od VAT, wtedy ich dostawa podlega zwolnieniu od tego podatku. Prawo opodatkowania dostawy towarów używanych według zasad szczególnych (tj. w procedurze opodatkowania marży) wymaga, aby ich nabycie nastąpiło od określonego kręgu dostawców: osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, niebędącej podatnikiem VAT, albo od podatnika VAT zwolnionego przedmiotowo lub podmiotowo (w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 113 ustawy o VAT), bądź opodatkowanego w „systemie marży”. Pamiętać przy tym należy, że zakup zbywanych następnie towarów używanych od podmiotu, który rozliczał się (we wcześniejszej fazie obrotu) według zasad szczególnych (t.j. w systemie marży), wyklucza możliwość odliczenia podatku naliczonego od nabycia takich towarów (art. 120 ust. 19 ustawy o VAT).
Warunkiem koniecznym dla zastosowania zasad szczególnych opodatkowania sprzedaży towarów używanych jest – co do zasady – ich handlowy charakter. Możliwe jest jednak zastosowanie procedury marży również w stosunku do towarów używanych, które przed odsprzedażą służyły nabywcy dla potrzeb prowadzonej działalności jako środki trwałe. Powinny one jednak zostać uprzednio zakupione od określonego kręgu sprzedawców, w celu dalszej odsprzedaży. Istotne znaczenie ma tu więc zamiar docelowego zbycia towaru używanego – użytkowanego jako środek trwały przed jego ostateczną odsprzedażą – w momencie jego nabycia (por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 30 czerwca 2016 r., nr ILPP2/4512-1-359/16-2/JK, interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 7 lipca 2016 r., nr ITPP3/4512-265/16/MD).
Faktura VAT wystawiana z tytułu dostawy towarów używanych, dla których podstawę opodatkowania stanowi marża, powinna zawierać:
● datę wystawienia;
● kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę;
● imiona i nazwiska lub nazwy sprzedawcy i nabywcy towarów oraz ich adresy;
● numer, za pomocą którego sprzedawca i nabywca jest zidentyfikowany na potrzeby VAT;
● datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów albo datę otrzymania zapłaty, nazwę (rodzaj) towaru;
● miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów;
● kwotę należności ogółem, a także
● wyrazy „procedura marży – towary używane”.
Uwzględnienia wymaga, że sprzedawca spełniający warunki do zastosowania procedury marży do opodatkowania dostaw towarów używanych może również opodatkować takie dostawy na zasadach ogólnych (zasady szczególne mają bowiem charakter fakultatywny). W takiej sytuacji będzie mu przysługiwać prawo odliczenia podatku naliczonego według zasad określonych w art. 86 ustawy o VAT. Jeżeli dostawca oprócz procedury marży stosuje także zasady ogólne opodatkowania towarów używanych, wówczas jest on zobowiązany do prowadzenia ewidencji, zgodnie z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, z uwzględnieniem podziału – w zależności od sposobu opodatkowania (w odniesieniu do dostawy opodatkowanej według zasad szczególnych ewidencja powinna zawierać kwoty nabycia towarów niezbędne do określenia marży).
W księgach
Sprzedaż towarów używanych wymaga ujęcia w ewidencji księgowej dostawcy stosującego system marży. Zapisy będą następujące:
● Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami” (wartość należności brutto);
● Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (VAT należny);
● Ma odpowiednie konto zespołu 7 (kwota sprzedaży netto).
Z kolei nabycie towarów używanych od dostawcy stosującego „procedurę marży” implikuje u odbiorcy dokonanie następujących zapisów w księgach rachunkowych:
● Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”
● Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”
oraz równolegle
● Wn różne konta (np. konto 01 „Środki trwałe” lub konto 08 „Środki trwałe w budowie” lub konto 31 „Materiały i opakowania” lub konto 33 „Towary” lub konto 40 „Koszty według rodzajów”)
● Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”
PCC
Sprzedaż towarów używanych może podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Będzie się tak działo w przypadku, gdy wartość nabytego towaru przekroczy 1 tys. zł (art. 9 pkt 6 p.c.c.) oraz nie będzie miało zastosowania wyłączenie zawarte w art. 2 pkt 4 p.c.c. Zgodnie z nim PCC nie podlegają czynności w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT oraz gdy przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od VAT z tytułu dokonania tych czynności. Obowiązek podatkowy w PCC ciąży na nabywcy towarów używanych. Stawka podatku wynosi 2 proc. wartości rynkowej rzeczy ruchomej. Rozliczenie podatku od czynności cywilnoprawnych w księgach rachunkowych wymaga dokonania następujących zapisów:
1. Należny podatek od czynności cywilnoprawnych
● Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” lub konto 01 „Środki trwałe” (jeżeli podatek zwiększa wartość początkową środka trwałego)
● Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
2. Zapłacony podatek od czynności cywilnoprawnych
● Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”
● Ma konto 13 „Rachunki bankowe”.
Amortyzacja
Pamiętać również należy, że w przypadku używanych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji możliwe jest zastosowanie indywidualnych stawek amortyzacyjnych (art. 22j ust. 1 ustawy o PIT; art. 16j ust. 1 ustawy o CIT). Aby móc jednak skorzystać z takich preferencyjnych stawek amortyzacyjnych, należy wykazać, że środki trwałe (wyjątek dotyczy budynków i lokali niemieszkalnych) były uprzednio (przed ich nabyciem) wykorzystywane przez ustawowo określony czas. Wymóg taki spełniają środki trwałe używane przez jednostkę w oparciu o umowę w zakresie korzystania z cudzych rzeczy (tj. umowę najmu, dzierżawy lub leasingu), a następnie – po zakończeniu okresu trwania ww. umowy – nabyte na własność przez podmiot, który je wcześniej użytkował (w takiej sytuacji ma bowiem miejsce użytkowanie środka trwałego przed jego nabyciem). Nie można natomiast ustalać indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla środków trwałych (innych niż budynki i lokale niemieszkalne), które zostały wyprodukowane przez samą jednostkę (chyba że po ich wytworzeniu podmiot dokona ich sprzedaży innej firmie, a następnie je odkupi). Ewidencja odpisów amortyzacyjnych od używanego środka trwałego implikuje zastosowanie następujących dekretacji:
1. W przypadku ujmowania kosztów działalności operacyjnej jedynie na kontach zespołu 4:
● Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (amortyzacja)
● Ma konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”
2. W razie prowadzenia ewidencji kosztów działalności operacyjnej wyłącznie na kontach zespołu 5:
● Wn odpowiednie konto zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”
● Ma konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”
3. Jeżeli podmiot ewidencjonuje koszty działalności operacyjnej równocześnie na kontach zespołu 4 i 5:
● Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (amortyzacja)
● Ma konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”
oraz równolegle
● Wn odpowiednie konto zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”
● Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”
Definicja
Przez towary używane należy rozumieć ruchome dobra materialne, nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie, inne niż dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie, antyki, metale lub kamienie szlachetne. Towarami używanymi będą zatem tylko takie rzeczy ruchome, które nadają się do wielokrotnego użycia.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.).
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221).