Sprzedaż wierzytelności z tytułu zachowku. Będziemy musieli płacić podatek?

Przysługujący zachowek

Spadek (w skład którego wchodzi część udziału w nieruchomości) po zmarłej kobiecie na podstawie testamentu odziedziczyła jej synowa. Wnukowi zmarłej przysługiwało jednak roszczenie do spadkobierczyni o zapłatę zachowku w kwocie 68 200 zł. Mężczyzna nie uzyskał go w postaci darowizny od babki, powołania do spadku ani zapisu, w tym zapisu windykacyjnego. Sprzedał wierzytelność z tytułu zachowku (68 200 zł) małżonkom (został podpisany w tym zakresie akt notarialny). Synowa zmarłej wyraziła na to zgodę, a mężczyzna otrzymał pieniądze w gotówce w dniu podpisania umowy. Uważał, że nie zapłaci PIT, ponieważ koszty uzyskania są równe wartości należnego zachowku.

Przychód z praw majątkowych

Z tym jednak nie zgodził się dyrektor KIS. Wyjaśnił, że w opisanej sytuacji podatek trzeba będzie zapłacić. Wyjaśnił, że środki ze sprzedaży wierzytelności z tytułu zachowku to przychód z praw majątkowych.

Źródłami przychodów są m.in. wskazane w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c.

Organ wyjaśnił, że nie jest jednorodne, obejmuje:

- przychody z kapitałów pieniężnych – wymienione w art. 17 ust. 1 ustawy;

- przychody z praw majątkowych, w tym ich odpłatnego zbycia – uregulowane w art. 18 ustawy.

W rozumieniu art. 18 ustawy o PIT, przychodem z praw majątkowych będzie każdy przychód, którego bezpośrednim źródłem jest prawo majątkowe, nawet jeśli prawo to nie zostało w sposób wyraźny wskazane w ustawie.

- Do tego źródła przychodów zalicza się m.in. przychody z wierzytelności, jeśli nie są one związane z prowadzoną działalnością gospodarczą – wyjaśnił dyrektor KIS.

Dodał, że mężczyzna powinien więc wykazać przychód uzyskany z zawartej umowy sprzedaży wierzytelności jako przychód z praw majątkowych w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za rok podatkowy, w którym go uzyskał. Przychody takie opodatkowane są na zasadach ogólnych (tj. według skali).

Bez kosztów uzyskania przychodów

Dyrektor KIS podkreślił, że mężczyzna nie odliczy w tym przypadku kosztów uzyskania przychodów. Wyjaśnił, że są nimi wszelkie wydatki, które łącznie spełniają następujące warunki:

- zostały faktycznie i w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów, tzn. pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami oraz

- nie zostały wymienione w art. 23 ustawy zawierającym katalog wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów.

Organ dodał, że przez „wydatek” należy rozumieć „sumę, która ma być wydana albo sumę wydaną na coś”. Takim wydatkiem nie jest natomiast wartość należnego zachowku. Nie będzie ona więc kosztem uzyskania przychodu.

Otrzymany zachowek

Gdyby mężczyzna nie sprzedał wierzytelności, ale został mu wypłacony zachowek po babce, nie musiałby płacić podatku. Jeżeli bowiem spadkobierca otrzymuje zachowek po osobach należących do tzw. zerowej grupy podatkowej (do której należą też dziadkowie), to po zgłoszeniu jego nabycia będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. W tym przypadku ma bowiem zastosowanie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.