Nowy mechanizm zatwierdzania układu restrukturyzacyjnego

Żaden ze znowelizowanych przepisów (Dz.U. z 2025 r. poz. 1085) nie odwołuje się wprost do wierzycieli publicznoprawnych. Ich silniejsza pozycja jest skutkiem konstrukcji przepisów dotyczących nowego mechanizmu zatwierdzania układu restrukturyzacyjnego (cross-class cramdown) oraz kryterium ochrony najlepszych interesów wierzycieli.

Nowy mechanizm pozwala sądowi na zatwierdzenie układu restrukturyzacyjnego, którego nie popierają wszystkie grupy wierzycieli.

Wierzyciel nie może być w gorzej sytuacji w przypadku restrukturyzacji

Natomiast kryterium ochrony „najlepszych interesów wierzycieli” (ustawa posługuje się takim sformułowaniem) oznacza, że żaden wierzyciel nie może wskutek układu restrukturyzacyjnego znaleźć się w gorszej sytuacji, niż gdyby doszło do likwidacji majątku dłużnika. Dlatego wierzyciel ma prawo sprzeciwić się układowi restrukturyzacyjnemu, gdyby jego najlepsze interesy miały zostać naruszone.

Każdy układ restrukturyzacyjny musi więc zostać porównany z tzw. scenariuszem alternatywnym. Jeśli w hipotetycznym scenariuszu wierzyciel uzyskałby większe zaspokojenie niż w restrukturyzacji, to układ restrukturyzacyjny nie może zostać przyjęty.

Fiskus silniejszy w postępowaniach restrukturyzacyjnych

Kryterium to musi być przestrzegane, co sprawia, że zdecydowanie wzrosła przewaga wierzycieli publicznoprawnych. Skoro układ restrukturyzacyjny musi zostać porównany ze scenariuszem alternatywnym, to wierzyciel publicznoprawny – na przykład urząd skarbowy, ZUS – może wskazać, że w egzekucji uzyskałby więcej niż w restrukturyzacji i skutecznie sprzeciwić się układowi. Jego roszczenia w restrukturyzacji muszą być więc traktowane korzystniej niż przed nowelizacją, a sąd musi to uwzględnić przy ocenie układu restrukturyzacyjnego.

Sąd musi więc kierować się tą samą zasadą, jaka jest zawarta w art. 1025 kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem należności publicznoprawne w postępowaniach egzekucyjnych są zaspokajane przed innymi wierzytelnościami.

Wszystko to muszą brać pod uwagę sami dłużnicy. W pierwszej kolejności muszą negocjować warunki układu restrukturyzacyjnego właśnie z wierzycielem publicznoprawnym, czyli np. urzędem skarbowym, ZUS.