Gmina, której dotyczyła ta sprawa, tłumaczyła, że droga nie prowadzi do innych nieruchomości, korzystają z niej wyłącznie pracownicy oczyszczalni oraz osoby udające się do niej. Co więcej, jest to jedyna droga dojazdowa, bez której funkcjonowanie obiektu byłoby niemożliwe – argumentowała. Uważała, że jest to integralna część infrastruktury niezbędnej do świadczenia usług z zakresu oczyszczania ścieków na rzecz mieszkańców, przedsiębiorców oraz gminnych jednostek organizacyjnych.

Odliczenie VAT według prewspółczynnika?

Nie było możliwe bezpośrednie przypisanie kosztów budowy drogi do konkretnych rodzajów działalności, dlatego gmina chciała odliczać VAT naliczony przy zastosowaniu prewspółczynnika opartego na udziale ilości ścieków odebranych od podmiotów zewnętrznych w ogólnej ilości odebranych ścieków.

Gmina bez prawa do odliczenia VAT

Nie zgodził się na to dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Uznał, że gmina, budując drogę dojazdową do oczyszczalni ścieków, nie działa jako podatnik VAT, więc nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków na tę inwestycję. Stwierdził, że budowa drogi stanowi realizację zadania własnego gminy, a samorząd nie pobiera żadnych należności za korzystanie z drogi.

Droga jest niezbędna do funkcjonowania oczyszczalni ścieków

WSA w Gdańsku (sygn. akt I SA/Gd 385/22) przyznał rację gminie. Stwierdził, że istnieje związek między wydatkami na budowę drogi a działalnością opodatkowaną w zakresie usług oczyszczania ścieków. Realizując tę inwestycję, gmina działała więc jako podatnik VAT, a nie wyłącznie jako organ władzy publicznej – orzekł sąd i dlatego uznał, że gmina odliczy VAT przy zastosowaniu prewspółczynnika.

Gmina nie odliczy VAT od wydatków na drogę dojazdową do oczyszczalni ścieków

NSA uchylił jednak ten wyrok. Podzielił argumenty fiskusa, że gmina ma ustawowy obowiązek budowy dróg i dlatego, realizując inwestycję, występuje jako organ władzy publicznej. - Obojętne jest, czy chodzi o dojazd do oczyszczalni, czy do innego obiektu. Droga i tak musiałaby powstać. Jej budowa nie jest związana z żadną czynnością opodatkowaną, tylko z tym, że gmina ma obowiązek realizacji tego rodzaju inwestycji – wyjaśnił sędzia Janusz Zubrzycki.

Wyrok NSA z 7 października 2025 r., sygn. akt I FSK 1546/22