To kolejny wyrok sądu kasacyjnego, w którym stwierdzono, że gmina może być uznana za podatnika VAT, nawet jeśli wykonuje ustawowo przypisane jej zadania. Istotny jest sposób ich realizacji – jeśli wiąże się on z podejmowaniem czynności opodatkowanych VAT, to gminę należy uznać za podatnika VAT, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

Wcześniej NSA orzekł podobnie m.in. w wyrokach z 26 listopada 2020 r. (sygn. akt I FSK 1622/18), z 8 listopada 2024 r. (I FSK 935/21) i z 24 czerwca 2025 r. (I FSK 790/22).

Nowe kramy na rynku postawione przez gminę

Tym razem chodziło o gminę, która zrealizowała kompleksową rewitalizację rynku: przebudowała drogi, chodniki i kanalizację, odnowiła ratusz, pomnik oraz kapliczkę, wybudowała fontannę, a także kramy (pawilony handlowo-usługowe).

We wniosku o interpretację podkreśliła, że budowa kramów miała charakter komercyjny – pawilony mają być udostępniane przedsiębiorcom na podstawie umów najmu lub dzierżawy. Dlatego uważała, że przysługuje jej prawo do odliczenia podatku VAT w zakresie wydatków z tego tytułu.

Kramy będą dostępne dla wszystkich mieszkańców

Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że gmina nie ma prawa do pełnego odliczenia VAT, bo – jak uzasadnił – wydatki na budowę kramów nie służą wyłącznie czynnościom opodatkowanym. Będą one miejscem ogólnodostępnym dla mieszkańców, którzy będą robić tam zakupy – zauważył dyrektor KIS. W związku z tym – uznał – zaspokajają one zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej.

Stwierdził więc, że przy budowie kramów gmina może odliczyć VAT od wydatków tylko proporcjonalnie - w takim zakresie, w jakim wydatki można przyporządkować do czynności opodatkowanych, zgodnie z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

Gmina może odliczyć cały VAT

Sądy przyznały rację gminie. Zarówno WSA w Krakowie (sygn. akt I SA/Kr 1713/21), jak i NSA orzekły, że w zakresie budowy kramów gmina działa jako podatnik VAT. Ma więc prawo do pełnego odliczenia.

Uzasadniając wyrok NSA, sędzia Janusz Zubrzycki podkreślił, że realizacja zadania własnego gminy (w tym wypadku - budowa kramów) nie wyklucza możliwości uznania, że wykonując tę inwestycję, gmina działa jako podatnik VAT. - Nie można automatycznie przyjmować, że wszystkie działania w ramach zadań własnych gminy są wyłączone spod opodatkowania – wyjaśnił sędzia.

Wyrok NSA z 9 października 2025 r., sygn. akt I FSK 1275/22