Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
/>
Gdy kwoty transakcji są wysokie, a przedsiębiorstwa ją zawierające cechuje ostrożność i przezorność, mogą zabezpieczyć swoje interesy, zobowiązując odbiorcę do ustanowienia akredytywy. Akredytywa jest jedną z form bezgotówkowego rozliczenia wzajemnych należności i zobowiązań. Ogranicza ryzyko związane z niewłaściwą realizacją umowy handlowej (np. w zakresie jakości towarów i usług czy nieterminowej zapłaty lub jej braku). Dlatego jest ona szczególnie zalecana do stosowania w transakcjach podwyższonego ryzyka, w których korzystanie z polecenia wypłaty (przelewu) czy inkasa dokumentowego, jest niewystarczające. Należy pamiętać, że instytucja akredytywy nie jest wolna od wad. Koszty akredytywy są znacznie wyższe w porównaniu z innymi formami płatności (np. inkasem). Akredytywa może również nie zabezpieczać dostatecznie importera przed brakiem realizacji umowy handlowej, jako że ma ona termin ważności i gdy on wygaśnie, eksporter nie ponosi odpowiedzialności z tytułu niewywiązania się z kontraktu.
Co to jest
Akredytywa polega na wyodrębnieniu (zarezerwowaniu) przez bank dłużnika środków na jego rachunku i przekazaniu ich do banku wierzyciela (dostawcy) w celu zapłaty za spełnione przez dostawcę świadczenie. Jest stosowana zarówno w obrocie krajowym, jak i zagranicznym. Stosowanych jest wiele rodzajów akredytywy. Mechanizm ich działania jest jednak podobny. Z uwagi na termin zapłaty wyróżniamy akredytywę potwierdzoną i niepotwierdzoną. Przy tej pierwszej bank pośredniczący, po zbadaniu przedłożonych mu dokumentów, wypłaca określoną kwotę na rzecz beneficjenta. Przy akredytywie niepotwierdzonej bank pośredniczący jedynie przekazuje dokumenty do banku nabywcy (importera).
W księgach
Uruchomienie akredytywy w księgach rachunkowych dłużnika przebiega następującym zapisem: Wn konto „Rachunek bankowy akredytywy” oraz Ma konto „Rachunek bieżący”. Należy zauważyć, że konto „Rachunek bankowy akredytywy” może wykazywać wyłącznie saldo debetowe (Wn), które odzwierciedlać będzie wartość środków zabezpieczonych akredytywą. Jeżeli termin realizacji akredytywy przypada w następnym roku obrotowym, saldo tego konta wykazuje się w aktywach bilansu w pozycji B.III.1 lit. c „Krótkoterminowe aktywa finansowe – środki pieniężne w kasie i na rachunkach”.
Akredytywę można otworzyć na konkretną kwotę lub na przybliżoną kwotę, z tolerancją do 10 proc. Wynika to z praktyki banków i ich uregulowań wewnętrznych. Tolerancja określa, w jakim stopniu dozwolona jest zmiana kwoty zobowiązania, w związku z którym nastąpiło otwarcie akredytywy. Wówczas w dokumentacji bankowej przed kwotą wpisuje się „około”.
Koszty dotyczące akredytywy, tj. prowizje i opłaty związane z jej otwarciem ponosi podmiot ją zlecający, to znaczy dłużnik. Generalnie koszty te zalicza się do kosztów finansowych i ujmuje w księgach rachunkowych, zapisem: Wn konto „Koszty finansowe” oraz Ma konto „Rachunek bieżący”.
Gdy zakup środka trwałego
Jeżeli akredytywa dotyczy zakupu środka trwałego i koszty z tytułu jej otwarcia poniesione zostały przed przekazaniem środka trwałego do używania, to ich kwota będzie zwiększała wartość początkową środka trwałego. Akredytywa jest zabezpieczeniem transakcji, w tym przypadku zakupu środka trwałego. W wielu przypadkach strony transakcji nie zdecydowałyby się na jej sfinalizowanie bez tego rodzaju zabezpieczenia. Koszty akredytywy mieszczą się zatem wśród rodzajów wydatków związanych z zakupem środka trwałego i zaliczanych do jego wartości początkowej. W świetle art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje bowiem ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:
1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy,
2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.
Koszty te w momencie poniesienia należy odnieść na konto „Środki trwałe w budowie”, zapisem: Wn konto „Środki trwałe w budowie” oraz Ma konto „Rachunek bieżący”.ⒸⓅ
PRZYKŁAD
Innowacyjna linia produkcyjna
Spółka została zobowiązana do założenia akredytywy zabezpieczającej transakcję zakupu innowacyjnej linii produkcyjnej. Zgodnie z zawartą umową akredytywy spółka przekazała środki na wyodrębniony rachunek akredytywy w wysokości 123 000 zł. Ponadto poniosła koszty bankowe założenia akredytywy w wysokości 150 zł. Beneficjent (kontrahent) przedstawił bankowi wymagane dokumenty do wypłaty akredytywy. Otrzymana od dostawcy faktura VAT opiewała na kwotę brutto 123 000 zł, w tym VAT 23 000 zł.
Objaśnienia:
1. WB – uruchomienie akredytywy kwota 123 000 zł: strona Wn konto Rachunek bankowy akredytywy oraz strona Ma konto Rachunek bieżący;
2. WB – prowizja bankowa za uruchomienie akredytywy kwota 150 zł: strona Wn konto Środki trwałe w budowie oraz strona Ma konto Rachunek bieżący;
3. FV – otrzymana od dostawcy:
a) wartość brutto faktury (zobowiązanie ogółem) kwota 123 000 zł: strona Wn konto Rozliczenie zakupu oraz strona Ma konto Rozrachunki z dostawcami;
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu kwota 23 000 zł: strona Wn konto VAT naliczony oraz strona Ma konto Rozliczenie zakupu;
c) wartość netto faktury kwota 100 000 zł: strona Wn konto Środki trwałe w budowie oraz strona Ma konto Rozliczenie zakupu;
4. WB – uregulowanie zobowiązania wobec dostawcy (beneficjenta) z rachunku akredytywy kwota 123 000 zł: strona Wn konto Rozrachunki z dostawcami oraz strona Ma konto Rachunek bankowy akredytywy.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047).
