Sprzedaż spółek zagranicznych: Kiedy należy zapłacić podatek?

Ustawa z dnia 9 września 2000 roku – o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223, dalej jako: ustawa PCC lub podatek PCC) wprowadza generalną zasadę, zgodnie z którą przy ustalaniu istnienia obowiązku podatkowego oraz jego zakresu istotne znaczenie ma wystąpienie okoliczności, czy podatnik lub zarząd przedsiębiorstwa mają siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polski (tzw. zasada rezydencji).

W sytuacji, gdy przedsiębiorstwo posiada siedzibę lub zarząd na terytorium Polski podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy). W przypadku, kiedy podatnik nie ma siedziby lub zarządu na terytorium Polski podlega on obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów osiągniętych w kraju (tzw. ograniczony obowiązek podatkowy).

Skutki odpłatnego zbycia udziałów lub akcji spółki kapitałowej zagranicznej, a w związku z tym uzyskanego dochodu nie dotyczą wyłącznie obciążenia podatkiem PCC, ale niekiedy również podatkiem wynikającym z ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. – o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1888, dalej jako: ustawa CIT lub podatek CIT).

Kiedy należy zapłacić PCC?

W pierwszej kolejności wskazać należy, że na podstawie generalnej zasady, przedsiębiorstwo dokonujące odpłatnego zbycia udziałów będzie zobowiązane zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Niemniej jednak w obrocie gospodarczym wystąpią okoliczności, które nie spowodują obowiązku zapłacenia takiego podatku. Mając na uwadze długofalowe planowanie strategiczne dla swoich firm, warto jest przeanalizować z zespołem ekspertów najlepsze możliwości odpłatnego zbycia udziałów lub akcji spółki kapitałowej zagranicznej.

Niemniej jednak wszystko uzależnione jest od konkretnego stanu faktycznego wskazującego, czy stronami czynności są podmioty krajowe oraz określenie miejsca dokonania przedmiotowej sprzedaży spółki. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że umowa sprzedaży rzeczy i praw majątkowych powoduje powstanie obowiązku podatkowego, o czym stanowi art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy PCC. Przepis ten zawiera katalog zamknięty zakresu opodatkowania i w związku z art. 1 ust. 4 pkt 1 i 2 ustawy PCC zakłada, że opodatkowaniu podlegać będą rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium naszego kraju, jak również rzeczy znajdujące się zagranicą lub prawa majątkowe wykonywane zagranicą, w przypadku, gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na jej terytorium.

Doświadczenia pokazują, że w każdym przypadku ważne jest przeanalizowanie stanu faktycznego danej sprawy i sprawdzenie, czy przedmiot umowy stanowi rzecz, czy prawo majątkowe. Niezbędne jest zatem każdorazowe przeanalizowanie przez zespół ekspertów dokumentacji pod kątem zaistnienia kryterium rozróżniającego, którym jest położenie rzeczy lub miejsce wykonywania praw majątkowych.

Szerszy zakres PCC zagranicą

Katalog czynności, które podlegać będą opodatkowaniu PCC został znacząco rozszerzony przez ustawodawcę w art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o PCC. Zgodnie z powyższym unormowaniem, podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegać będą rzeczy znajdujące się zagranicą lub prawa majątkowe wykonywane zagranicą, w przypadku, gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na jej terytorium.

Do praw majątkowych wykonywanych za granicą zaliczyć można udziały wspólników lub akcje w spółce kapitałowej, które zbywane będą poza granicami Polski. Z powyższego przepisu wynika jednak, że aby wystąpił przedmiotowy obowiązek podatkowy PCC muszą zostać spełnione oba warunki.

Podatek CIT

Dokonując analizy zagadnienia obowiązków podatkowych związanych ze sprzedaży spółki zagranicą należy jeszcze wspomnieć o podatku CIT. Dochód uzyskany ze sprzedaży spółki zagranicznej nakłada obowiązek rozliczenia podatkowego w państwie zbywcy. Innymi słowy, wskazać należy, iż dochód uzyskany z takiej czynności polskiego podatnika zostanie opodatkowany w Polsce.

Niekiedy powstają jednak sytuacje, w których obowiązek taki może powstać w innym kraju. Chodzi o przypadek związany z dochodem nierezydenta podatkowego, który podlegać będzie opodatkowaniu w Polsce, tylko, jeżeli zostanie osiągnięty na terytorium Polski (tzw. zasada ograniczonego obowiązku podatkowego). W celu likwidacji wątpliwości interpretacyjnych na podstawie, jakiego systemu podatkowego zapłacić podatek CIT, Polska zawarła z innymi krajami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Przyjmuje się, iż na podstawie powyższych umów, zyski z przeniesienia własności udziałów opodatkowane są w kraju miejsca zamieszkania zbywcy (tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy). Zasadniczy jest jeden wyjątek odnoszący się do sytuacji, w której zyski pochodzą z przeniesienia tytułu własności udziałów lub podobnych praw w spółce, w której majątek stanowią w znacznej części nieruchomości. W takim wypadku zyski mogą być opodatkowane w tym państwie, w którym ten majątek jest położony, zgodnie z postanowieniami umów.

Opodatkowanie wielu czynności prawnych zależy bardzo często od miejsca jego zdarzenia. Zagadnienia związane z unikaniem podwójnego opodatkowania, optymalizacja podatkowa i właściwie przeprowadzony proces sprzedaży spółki zagranicznej to proces wieloetapowy. Warto zatem dobrze połączyć wiedzę o sposobie opodatkowania aktywności gospodarczej i zaplanować geograficznie pewne zdarzenia biznesowe w celu minimalizacji obciążeń podatkowych.